'LiLlUl. De auarto decalogipracepto. Cap. III.
2-T5
fehfu. Sifoluhis, poteft teftari de bonis, qua» fui patri-
monij iure pofiidet, aut de bonis propria pecunia par
tis, autfuo labore,opera,& induftria acquifitistant cau -
fa legitionisjvel cutuflibet alterius muneris, & officij,
. quod alioqui fasculares obire confueucrunt , aut de il
lis,qua: quatenus eft Clericus, fuo tamen labore com-
parauit.Haec omnia colliguntur ex cap. Relatum,z.de
teftam.cap.Placuit.ii.q.i.cap. Cum effies,de teftamen.
cap.Qua: vos,eod.tit.;Non autem teftari Cardinalis po
teft de ijs bonis,qu.r ratione dignitatis,vel Ecclefi3s,cu
jus eft Cardinalis Epifcopus, Presbyter, vel Diaconus,
aut Beneficiarius lucrifecit, vt eft communis omnium
opinio.HoftienflsJoann.Andree,Panormitani ,Butrij ,
Ancharaniin cap. Cum in offiicijs, de teftam.&in cap.
Quia nos,eod.tit.Barbat.in trafl.de praflan. Cardi.q.j-.
cap. 4.QuarenecefTarius eft Romani Pontificis aften-
fus,vt teftamentum de hifce bonis fit ratum,& firmum
.& vt licite fiat.
Sed illud in qu^ftione eft , An poffint Cardinales re
flari de ijs bonis, quq quotannis percipere confucue-
nuu ratione Cardinaliti; gaieriiBar.bat.Iib. prefato ne
gat ; atSoc.confil S i.hb.3. quem fequitur Card.Alban.
q. 15.affirmat: quia hqc bona Cardinalibus non dantur
tribone Ecclefif, vel benefici) Ecclefiaftrci.cui prqfttnr,
fed/impliciter ratione muneris , & officij , quo apud
Romanum Pontificem funguntur.. In hoc tamen con
suetudini Cunq Romane ftare debemus.
Septimoquqritur,Quando Cardinali facultas con-
-ceditur, an teftari debeat feruaca folemni formula iuris
xiuilis.an tantum iuris canonici i Refpondeo,quidquid
dicat Barbat. de pr^ftan. Card q.Anu.7.facultatem iii-
telligi.vt teftari.queatferuatis,quc canonico iure, non
ciuili pr^fcribuntur. Et quia ius canonicum , vt patet
cx c.cum ef!es,& c.Relatum,de teftam. foliim requirit 1
duos,aut tres tcftes, ideo teftamentum fubfifttt faflum
■ a Cardinali duobus, aut tribus teftibus adhibitisiquam
ffiisiure ciuili feptem requirantur : teftamenta Cardi
nalium Romani Pontifieis confenfu faflaiuxta cano-
’nes,non leges ciuiles metiri debemus.
Oflaud queritur, An fi a Pontifice data fit Cardina
li tcftandi facultas, teftamentum ab eo aatea faflum
.confirmetur ? Paulus Caftr. quem cit.Alban.de Cardin.
quafl.48.docet abfolurii conce/fapoteftateconfeflum
prius teftamentum roborari, idque colligitexl.fi quis
filio.$. Irritum.ff. De iniiift.teftam. vbi lurifconfuitus
,ait;Si damnato ad mortem, qui teftam enti faciendi fa
cultatem amiferat,reflandi poteftas-detur, teftametum
ab eo antea conditum valere. AtSocinus ibi Paulum
.refutat,quoniam teftamentum , de quo loquitur ibi lu-
rifconfultus, fuerat ab eo faflum, qui tempore tefta-
suenti confefli teftari poterat. at fccuscft in Cardina
li,qui eo tempore, quo teftamentum fecerat, teftandi
pqtcftatem non habebat: quod autem initio non va
luit, traflu temporis vires habere non incipit, vccolli-
gitur ex l.pofthumus.ff.De iniuft.teftam.fic etiam con
tra Paulum fenfit lafon in 1. Qupminus.nu.ii.ffde flu-
mi.Aiij vero ita diftinguunt:Aut Pontifex,cum facul ta-
leni conceflit, teftamentum effe iam faflum ignorauit,
& illud conualefciqaut fecus, & illud non confirmatur.
Mihi opinioSocini , &Iafonis contra Paulum magis
probatur,quoniam verba,quibus facultas teftandi con
ceditur,futuri temporis funt, non ergo ad teftamentum
ante iam faflum porriguntur, & ita in Romana Rota
sudicatnm fuifte , teftatnr Capntaquen.decif. ijS-par.
3 .vt refert Anaftaf. Gcmon.de Indulg. Cardin. quod
tu Romanam, num.3 j.
Nono qua;ritur,An data facul tas, vim , 6c locum ha-
.)cat,n iu publicas tabulas Apoftohcq Camerq relata
non fit ? Refpondeo,minime,quoniam"extat Pontificia
conftitutioa Pio IIII.edita,qu£ incipit, Ingens, & eft
ordine 13 j.in qua generarim pr^cipit, vt impetrantes
prmilegia, & qualflimque facultates a Pontifice Ro
mano. continentes aliquid , quod Camerae Apoftolice
interfit, intra tres menfes, eas in publicas tabulas Ca-
niereApoftolic? referendas curent, etiamfi Cardinales
, >alioqui nullius momenti, & firmamenti in indicio.
Vel extra fint.
m decimo quaeritur, An facultas data finiatur per pri-
■ l!tn tcftamchtunftDecius confli. 401. &; confilio 5 \i,
Inftitm.Moral.Pars i.
fenfit eam per primum teftametum cxtmguTi ac proiiir
de Cardinalem femel tantiim teftari pofie.nec amplius
ei teftamentum mutare licere , quoniam huiufmodi fa
cultas odiofa eft, ac proptereareftringenda . Id colligit
a fimili: facultas enim publice proferipto dataiu Vr-
bem veniendi, intelligiturconceffa , vt femel tantum
modo veniat. Pari ratione data facultas alicui , vtnj
■"Coenobium Sacrarum Virginum ingredi pofik , intelli-
gitur conoeifa , vtfcmel tantum introeat.Sic etiam So-
cin.Iunior. confil.Sp. hb.i. quam opinionem fequutus
eft Conar, in cap.cum in offici js,de teftam. niuue.S.qui
poft primam , & fecundam fui operis editionem con
trarium fenfit. Cum neciofcnritRedoanustraflat.de
fpolijs Ecclefiaft.quasft.y.Verfic. & ifta grati a,feu licen
tia'; Sed verior eft eorum lententia, qui fentiunt facul
tatem teftandi per primum teftamentum non definerc.
loan. Andreas,Dominicus,&alij in cap. Non potcft.$.
Illud. Deprqbend.in fexto. Sic Tiraquel.in l.Boues.0.
hoc fermonc.I1raitat.17.fF.De verbor.figniflc.poft Bal »
■dum in cap.i.in principio,verficul.deinde quyro, pone
<quod Princcpsflt de pace conflande. Sic etiam in Ro
ta Romana definitum eft,par. 1. dcei'f.47. nam idem 111-
ris non eft de teftamento, quod de alijs , quq Decius in
medium produxit, nam teftamentum non nifi morte
teftatoris confirmatur,&.hominis voluntas vliima non
eft ante extremum vit£ tempus , at extera primo aflu
perficiuntur.
Vndecimd quseritur , An valere queat confuetudo
■dans Cardinalibus teftandi facultatem? Innocentius in
c Cum in officij s,de teftamen.gcneratim.concedit eiuf-
modi confuetudinem in clericis Beneficiarijs ratam , &
firmam effe , quoniam eftfolum iuri canonico,non di
urno, aut naturali contraria. At Hoftienfis, loannes An
dreas,cap.Ad hoc, de teftamen. negant confuetudinem
vira,& locum habere, quia Ecclefijs detrimentum , &•
damnum inferret, & talis, coufuetudo iure ipfo dam
natur in c.i.De confuet.Abbas c.Cum in officijs, De te
ftam. diftinguit:Aut confttetudo dat poteftatcm teftan
di de rebus mobilibus, & modicis, & hec valet; aut de
immobilibus, vel mobilibus, quidem , fed magius., &
hec vim ,& locum habere non poteft , quoniam effet
oneri,& damno Ecclefiy. Item docet generarim valere
confuetudinem dantem Canonico facultatem teftan
di,de fruflibus ex beneficio capiendis-,'anno pbft obi
tum fequenti,quoniam hec, inquit, confnetndo potius
fucceffori, quam Ecddieflocet.
Duodecimo queritur, An polfit Pontifex Cardinali
facultatem concedere teftandi {impliciter: 111 quoflibet
vfns,quos ipfe voluerit \ Quidam negant eam faculta
tem dari poffe , nifi in pios vfns, propterea quod Eccle-
fic bona, non nifi in pios vftis impendi queant, cimi
ad vfus Ecclefiij, &: ad pauperes commode fuftentan-
dos inftitutaefle videantur. Sic Barbat.in trafl de pre-
ftan. Card.par.i q.4.Nauar.in Libe!, de Redditibus Hc-
clefie.q.5. Sed probabilior eft eorum opinio*, qui ,cen-
fent,pofle eam Pontificem concedere ih quoflibet vfus,
dummodo liciti fint,& honefti, non.vani, vel inutiles,
uelfordidi. nam Pontifex eam fic concedere confuc-
uit. Nec enim dicit : Damus tibi facultatem teffaudi
m pios vfus s fed firaphciter ^ in quofeumque vfus quos
tu ipfe malueris.
Tertiodecimo queritur , An Conftitutio Pontificia
generatim lata teneat ipfos quoque Romane Ecclefie
CardinaleslHancqu^ftionem nos fuprap.t.Iib.j.capit.
ix.qu^ft.S.diluimus.
Decimo quarto queritur , Quenam ?tus,quf rerum
fcientia,& cognitio , que vite, demorum probitas , &:
Quinam Ecclefiaftici ordines , qui Natales in Cardina
libus requirantur. De his fuo ordine dicemus inferius
lib.d.c. 5,q.i4.& c.6 eiufdem libri,q. 10, tk c-7. qn8. ad
finem,& cap.S.qa.
Decimoquintd queritur , An Cardinalis poffit ira
Epifcopum eligi, an folum pollulari ? Hancqu^ftio-
nem traflauk Panormitanus in cap. Ecclefia veftra,i.
de Eleflione. mime, . vbi duas proponit; fententias- ;
Vnam Hoftienfis , qui fenfit non pofic eligi, fed poftu-
Jari, ficut nec Epifcopus poteft eligi, fed lolum poftu-
lari capitu.vlrimo. de poftulat,cd quod ficut Epiicopuj
eft fug Eijcfefic ^ftriflus, fit Cardinalis eft Eedfli^
Y Romana-
