'Uil&ll/De qtiArtQ decalogipercepto* Cap.yill. 
<Bft!n<Sio, Clericis itidem,&Epifcopis affignata eftpor A 
tio,qusc ipfis tanquam laboris merces,& opera,ac mini- 
flcrij flipendium debetur,quae fi amplior. & maior effe 
cta eft , quam fuerat initio, non continuo fequitur, vt 
quod fupereft, pauperibus debeatur : quia cum res de- 
crefcit,aut crefcit,fuo domino prodefl,aut nocet. Mihi 
quidem,vt ingenue fatear , nec omni ex parte Nauarri 
necSoti fententia placet. Illius cum opinio rigidior 
efi,& feuerior videlicet,qukm par eft ; huius vero libe 
rior,& laxior. Contra Nauarrum facit,quod etfi Archi- 
diaconus,& plerique alij.tum Theologi, tum Pontificij 
iuris interpretes,cum eo fentire videantur , videlicet, 
Halenfis.Ricardus, Henricus , Paludanus,Gerfon,Ga- 
bnel, Antoninus,Maior, Hoftienfis, Innocentius,loan- 
nes Andreas,Calderinus,Lignanus,Antonius, Anchara- 
nus,Abbas,Dominicus , Felinus, Aflenfis,Angelus,Ro- 
fella; non tamen expreffim docent beneficiorum red- B 
ditus ad quofuis tranfire, cum eo onere , vt quae fuper- 
funtjin egentium communes vfus impendere debeant. 
Nec firmis argumentis Nauarrus concludit, pios ho 
mines fua bona Ecclefijs dediffe hac conuentione : & 
lege, vtClerici fibi ex eis neceflkria caperent, & quae 
fuperfunt , pauperibus largirentur . Contra Sotum 
vero facit m primis,quia nullam fere differentiam con 
flituittn hac parte inter Beneficiarios, quibus ex bene 
ficiorum frudibus multa fuperant, & inter laicos, qui 
opibus abundantmam vtrique ,iuxta Soti fentendam, 
fola charitatis lege,debent quod fupereft, indigentibus 
«rogare. 
Nccobftac , quodrefpondetSotus, ardiori vinculo 
Clericos , quam laicos obftringimam non explicatori 
uoniam ardius illad vinculum confiftat, nifi forte,m- 
itiie lege Beneficiarios dicat, non laieos teneri : Ego Q 
autem quamuis concedo Beneficiarium iuftitix lege 
non cogi,quod fibi fupereft pauperibus elargiri: affirmo 
tamen lege,& praecepto Ecclefiae, non folum charitatis 
iure cogente,idfacere debere. Deinde, quia Sotus, & 
alij.qui illi affentiuntur , aiunt Canones & lura , qua; 
decernunt , vt Clerici fibi tantum neceffaria fumant, 
qua; vero fuperfunt,in communes pauperum vtilitates 
impendant, locum foliim habere in Clericis, qui olim 
communem vitam agebant. Ego vero ; vtin fuperiori 
quaflione tradidi,arbitror in vniuerfum veteres Cano 
nes,& lura loqui de omnibus bonis, quas Clerici ex Ec 
clefijs,& beneficiis acquirunt, fiue ante,fiuc poft bene 
ficiorum diuifionem fadamEt ita eos Canones intelle- 
lifle uidentur,etiam prxdida beneficiorum fada diui- 
fone,Sandus Bernardus, Gratianus, Profper, Synodus 
Tridentina,Gloffa, & omnes luris Canonici Dodores, D 
& fupra citati Teologi, quibus puto magis hac in parte 
fidem effe habendam , quam Soto, & quibufdam alijs 
Theologis minoribus. 
Mihi itaque in hac controuerfia duo videntur ve 
riora : ynum eft contra Nauarrum Beneficiarios non 
JcgeiuftititE debere, quod fupereft , dare pauperibus , 
fcd iure mifericordia;, charitatis praecepto, item & le 
ge,quam Ecclefia; Canones perfonis Beneficiariorum, 
non rebus,, aut frudibus beneficiorum impofuerunt. 
Quofit,vtipfi Beneficiarii lege quidem , & prscepto, 
ftd ab Ecclefia polito, debeant quod fuperat ex bene- 
ficijs,in communes egentium vtilitates infumere; cete 
ri vero,ad quos huiufmodi bona tranfierunt, hac lege, 
& praicepto funt liberi,quamuis charitatis lege tenean 
tur. Alterum contra Sotum mihi videtur longe ve 
rius ; Beneficiarios , etfi fola lege charitatis, non iufti- E 
tiae obligentur , debere tamen quod abundat ex frudi- 
bus beneficiorum,in pauperum , vel Ecclefiarum com 
munes,confuctas,& frequentes nccelfitates,qualcs nul 
lo ynquam tempore defunt, impendere. IcavtBenc- 
ficiarij a laicis hac ratione differant, quod opulenti lai- 
ci fi nulla pauperu extrema,vel quafi extrema, aut gra- 
uis indigentia occurrat, polline licite retinere , vel ad 
augendam rem fuam domcfticam,& familiarem,vti ad 
mperiorcm,& altiorem vitas conditionem , & flatum 
Perucniant,ac proinde ad honorem, & dignitatum gra 
dus afcendantsvcl ad donandum quibus voluerint, vel 
ad commodius,&lautius viuendum , dummodo tamen 
'icemofynas dent, quibusordinarijs & communibus 
pauperum neceflltatibus fubueniant : At vero Bene- 
heurius,quod fupereft ex frudibus bcncficiorumdn co- 
Inftit.Moral.Pars i, 
S°9 
munes,& folitas paup cr um neceffitates debet impende 
re,tametfi nulla extrema, vel granis egfitium necefiitas 
vrgeat. Quapropter in multis etiam lethaliter peccant 
Beneficiarij, quoniam contra facros Canones, & iura, 
ea,quibus abundant retinent, cum tamen diuites feculi 
etiam qua; fuperfunt fibi feruantesuon femperlcthali- 
ler peccent.Nam fi Beneficiarius,quod ex frudibus fibi 
redundat,infumat in venationibus,in canibus,vel equis 
nutriendis,in ludis,in parafitis,fcurris,8c: alijs otiolis ho 
minibus fullentandisdn pompa,in faflu,& luxu,in epu 
lis,& conuiuiispn voluptatibns,& dclicijs, & huiufmo 
di alijs rebus inanibus,lethali fe culpa commaculat. itS 
fi fuorum alioqui non indigentium fortunas amplificet 
fi item primigenia conftituat, fi amicis, & notis nihil 
indigentibus donet, vt eorum rem familiarem augeat, 
&a d altiorem vita; conditionem prouehat, in hononi, 
& dignitatum gradibus collocet; lethale etiam peccatu 
admittit. Prstterea de benefici; frudibus teftamentfi 
condere iure communi non potell; tamen in his extra 
grauem,vel extremam pauperum cgeftatcm,laici letha 
liter non peccant,fi opibus abundent, quoniam Benefi 
ciarios frudibus,&redditibus affluere,Canones &iura 
prohibent,laicos non item; ergo Beneficiarius , fi quod 
fupereft,in alios vfus.praterquam m communes,& vfi- 
tacas indigentium neceffitates impendat, grani fc cri 
mine obftringit, facris Canonibus violatis , qui ha:c 
omnia , & id genus alia in Clericis vetuere , vti cos ab 
omni auaritia,ambitione,fuperbia,& luxu procul aucr- 
terent. Hinc cft,vt Beneficiarij,in quibus na:c animad- 
tienuntur, offenfionem non paruam,nec leucm popu 
lo prabeanc. Conflat etiam ex didis,eos Beneficiarios 
iethale quoque peccatura committere,eo folo.quod ha 
beant in animo non infumere fuperflua ex beneficijs in 
communes,& ordinarias indigentiam neceflicates,ctia- 
fi ftatuerint illa in vfus gramter,vd extreme indigentiis 
erogare. 
Quarres, reusne fit lethalis peccati Beneficiarius, qui 
cuilibet mendico fibi occurrenti, & petenti eleemofy- 
nam,& communi tantiim , non extrema; aut grauine- 
ceffitati laboranti,non dat'ex eo, quodfibi fupereft , ac 
redundatfRefpondeo , cum S.Tho. quodlib.g.articu.tz. 
minime,quia licite potell vm denegare, quod referuat. 
alteri «qualiter indigenti. Qusres fecundo debeatnd 
Beneficiarius pauperes , & indigentes perquirere qui 
bus qus fibi fuperfunt largiatur ? Refpondeo,cum eodi 
S.Tho.loco citato nequaquam , quoniam mendici pau 
peres paflim occurrun t de more vidum , & veflitum 
qusritantes.Et quamquam ifliufmodi homines non oc 
currerent;non defunt tamen vfpiam hofpitalcs domus, 
& alia loca caufa communis pietatis extruda , in qui 
bus aegroti,fenes,infantes,pueri,& alij egeni fuflentan- 
tur,quibus Beneficiarius dare,& poteft, & debet ex ijs, 
quae funt reliqua , nifi m alios pios vfais illaimpendac. 
Quaeres tertio, An fludium aliquod, & diligentiam ad 
hibere debeat in hominibus querendis , qui extrema , 
vel grani necefiitate vexantur? Refpoudeo; miuimeffa- 
tis enim eft fi illorum inopiam fubleuet, vbi de illa fue 
rit certior fadusi, vel parato fit animo ad fubueniendu 
cgcntibus.Demum fi quaeras,;An cum generatim Bene 
ficiarius nouerit neceffitates Chriflianorum commu 
nes,quales fere funt eoru m,qui in carceribus, & vincu 
lis tenentur, debeat ad miferias hafce lubleuandas ali 
quid impendere ex fui benefici; fructibus ? Refpondeo, 
dum nullam ille fpeciatim huiufmodi calamitatem re- 
fcierit-fatis erit, fi in alios communes,&frequentes in 
digentium vfus,quae abundant,infuniat. 
His quae hactenus didla funt, obijeiuntur nonnulla; 
Primum,id quodhabetur in Cone. Trid.Seff24-cap. i z. 
de reform. Prouifi de Canonicatibus , &c dignitatibus, 
publicam Fidei proleflionem faciant: alioquin frudlus 
non faciant fuos . Ergo a contrario fenfu , Beneficiarij 
fruilus poffunt fuos facere . Ibidem quoque ftacnitur, 
ne obtinentibus in Cathedralibus , aut Collcgiahbus 
Ecclefijs dignitates ,Canonicatus, Prsbcndas, & Por 
tiones, liceat abefle ab eifdem Ecclefiis vitra tres 
mentes quolibet anno ; alioqui primo anno priuetur 
vnufquifque dimidia parce fructuum : quos ratione 
etiam praebendx , ac reficientia; fecit fuos: quod fi ite 
rum eadem fuerit vfus negligentia , priuetur omni 
bus frudtibus , quos eodem anno lucratus fuerit « 
V u i ergo