Lt /. X. De quam decalogipraecepto. Cap. V/. 
A 
65 3 
Innocentius Tertius,in cap. Nouit in principio,de lu- 
dicijs,& in capitu.Licet,& capitu.Ex tenore , de Foro 
competcn.Immo Alexander Tertius, in ca.Si duobus, 
de Appellatio.ait , Appellationem a Ciuili indice ad 
Sedem Apoftolicam ,non valere,nifi in ijs,qui funt ec- 
clcfiae temporali iurifdiiftioni fubieiti.Vbi Glodadicit 
in verbo,Credimus: Et ita patet,quod iurifdidlio tem 
poralis non pertinet ad ecclefiam , nec ea debet fe in 
tromittere in prsiudicium Iudicisfa:cularis:quod pro 
bat ex multis luris capitibus. Idem colligitur ex cap. 
Regum Z3.qu3cft.fccunda,& capitu Quaefitum,eadem 
caufa,qii2ftione quarta Item,capitu. Quo iure,diftin- 
£lionc odlaua,ex Auguftino dicitur, iure humano hac 
rem ede huius,illa illius. lura autem humana inquit, 
Auguftinuspura Imperatorum funt:quia ipfa iura hu 
mana per Imperatores, & redtores f*culi Dens diftri- 
buit humano generi .iTollciura Imperatorum;& quis B 
audet dicere. Hic villa eft mea,meus crt iftc feruus, 
mea eft; haec domus. Et capitulo conuenior 13. quae- 
llione odtaua , Ambrofius ait : Fundum , argentum, 
8c caetera humfmodi, ab Imperatoribus nos habere : 
fcd Bafilicae,&: c.Ttera,quae diuina funt,non ede Impe 
ratoriae poteftati fubiedla ; quad dicat, Imperatorum 
ede gubernare, qua: humana , & terrena funt,Pontifi 
cum verb.qua: funtfpintualia,facra,& diuina.Refpon 
deo,in Iure Canonico dici, caufas fpiritua!es,ad Pon 
tifices pertinere,temporales vero ad Imperatores , Sc 
Reges;quia nimirum actione, & vfu fpmtualia tradta 
se Pontificum eft; temporalia vero Imperatorum , 8c 
Regum . Et ideo Romani Pontifices, fpintualcs cau 
las agnofcunt,& tradtant; temporales vero laicis indi 
cibus relinquunt; nam huiufniodi caufas in certis folii 
«uentis Pontifices agunt,& indicant. Et hoc dicit ex- Q 
preffe Innocentius Tertius, in capttulo ,'per venerabi 
lem. Qui filij funt legitimi. Alioqui vero vtraque po- 
tcftas, fpiritualis, & temporalis iure, & habitu penes 
Romanum Pontificem eft. 
Quarto opponitur id , quod Chriftus Dominus 
JMatthaiizi. dixit .• Reddite qua: funt Csefaris,Ca:fa- 
li: quibus verbisius , & poteftatem Imperatoris ap- 
jirobauit ; & Petro dixit.- Conuertc gladium tuum 
an vaginam, vbi gladium,ideft, poteftatem tempo 
ralem, Petro denegade videtur : & Pilato Imperato 
ris miniftro refpondit : Non haberes poteftatem ad- 
uerfus me vllam , nift tibi datum edet defuper . vbi 
confiteri videtur , Imperatoris poteftatem cfle a Deo, 
non i Romano Pontifice:& eidem Pilato alias dixit: 
Regnum meum non eft de hoc mundo: quibus verbis 
negat fe temporale Regnum habere . Ergo Petro Vi- J) 
cario fuo temporalem poteftatem non dedit. Alibi 
quoque cuidam dicit ■■ Homo , quis me conftituit Iu- 
dicem , aut diuiforem inter vos ? vbi fubmdicat nihil 
adfe pertinere caufam de haneditacibus diuidundis ? 
Rcfpondeo,adfingula. Dixit Chriftus ; Reddite quse 
funt Casfaris , Czfari: vbi, Csfaris Imperium non 
omni ex parte approbauit: fed dixit,vt ea , qua: illi 
debebantur , foluerentur. Cum item dixit Petro : 
Conuertc gladium tuum ; illi non ademit; fed prohi- 
buitnc gladio vterctur; ergo potius ex hoc loco licet 
arguere , Petrum gladii ius habere , quamurs non 
vfum cius , & exercitationem . Cum etiam dixit ; 
Regnum meum non eft de hoc mundo.- fignificauic 
fenon habere Regnum more Regum , ac Principum 
mundanorum , videlicet iure belli, vel per fucceflio- 
nem hereditariam , vel per eledftioncm nominum,vel g 
per tyrannidem,& vim,vel per donatiunem , vel em 
ptionem humanam ; quia rcuera Chriftus dominus 
Regnum habuit Ipirituale , & temporale iure redem 
ptionis , quo Mundum a peccati feruitute liberauic. 
Sicut enjm Chriftus, vt Deus, iure creationis eft to 
tius mundi dominus : fic Chriftus, vt homo totius 
crbis terrarum eft dominus iure redemptionis: & ha 
buit quidem ius Regni fcd vfu fefe fponte abdicauit, 
Vtinfignc mortalibus paupertatis,& humilitatis exem 
pium relinqueret. Et ideo negauicfe vfu , &adlione, 
non iure, habitu , & poteftatc iudiceni, & diuiforem 
de hareditatibus. Cum Pilato demum dixit : Non 
haberes poteftatem aduerfum me vllam,&c.non con 
cedit vlluni Pilato ius,quo ipfum rite, & legitime iu- 
Inftit.Moral.Pcrs z. 
dicaret , fcd conceftit iusfaiH > quafi diceret ; Nifi 
tibi defuper edet permiffiim, etiam fadloipfo me ne 
quaquam indicares, ac condemnares . 
Ad extremum obijeiunt.- Imperium coepit ante 
Chrifti Domini ortum , ergo multo magis ante Pon 
tificatum Petri, ac proinde a Romano Pontifice non 
eft. Item , fi Imperator intemporalibus , elfet Ro 
mano Pontifici fubicdlus, liceret ab Iniperatore ad 
Romanum Pontificem appellare ; Imperator etiam 
eflet, aut dici pofiet Romani Pontificis Vicarius ; cf- 
fet, vt uulgo dicifolet , Vaffallus , aut ftudatarius 
Pontificis ? Refpondeo , nihil ex his argumentis con 
fici. Nam Imperium , vt a I ulio Caelare , aut Oita- 
uio Augufto ccepit, non fuita Romano Pontifice ,fcd 
tyrannide ,& vi, aut qualicumque belli iure acqui- 
fituni; & deinde cxpreftb , vel tacito Populi Romani 
csnfcnfu confirmatum,& Imperatores vfque ad Con- 
ftantinum,vel a populo,vel a Senatu , vel a militibus, 
vel etiam ab Imperatoribus nominabantur , & elige 
bantur. At Imperatores Chriftiani, Romani Pontifi 
ci fubie&i fuerunt, & funt, tanquam Chrifti Vicario. 
Nec tamen idcirco ab Iniperatore ad Romanum Pon 
tificem prouocatur;hoc enim pertinet ad fun&ionem 
exercitium , & vfum poteftatis; quem vfum Romani 
Pontifices fibi non fumutrt nifi in certis quibufdam 
caufis , Hinc etiam patet, cur Imperator non dica 
tur Pontificis Vicarius, nimirum ad nutum eius rc- 
uocabilis quia Imperatoris eft,quod ad vfum,& exer 
cirium fpectat ordinaria Imperij adminiftratio : fed 
quatenus Imperator Chriftianus eft , Romano Ponti 
fici fubicdlus eft,tanquam ouis fuo Paftori, tanquam 
filius patri , & tanquam membrum capiti Etrurfus, 
quatenus Ecclefiae eft Aduocatus , Procurator,& Pro- 
tcdlor,ab Ecclefia Imperium habet acceptum , nimi 
rum ab eo tempore quo Carolus Magnus eft Impe 
rator Romanorum auctoritate Leonis Terti; confti- 
tutus:& ideo eligitur in Regem Romanorum, & a Ro 
mano Pontifice confirmatur , vngitur.confecratur,co 
ronatur. 
Obijci etiam poteft id quod habetur in Epiftola 
61. ex Regiftro Grcgorij libro fecando , Indictione 
vndccima;vbi Gregorius feribens Mauritio Imperato 
ri, fipius eum vocat Dominum fuum. &fc famulum, 
& feruum ipfius profitetur. Item dicitiipfi Imperato 
ri fuper omnes homines datam eliecalitus poteftatc, 
& manui eius conmuflbseffe ii Deofacerdotes. Item 
ibidem feribit : Sic ego quidem iuftioni fubieClus 
eandem Legem ( videlicet Imperatoriam,quam Mau 
ritius Imperator tulerat, ne fcilicet miles in monafte- 
rio fufeiperetur ) per diuerfas terrarum partes tranf- 
mitti feci, & quia lex ipfaonnipotenci Deo minime co 
cordet, ecce perfuggeftionis mea? paginam ferenifll- 
mis dominis nunciaui vtrobiquc:ergo quae debui,exo- 
lui,qui & Imperatori obed entiam praebui:& pro Deo 
quod fenfi,minime tacui . Refpondent quidam Gre- 
gorium haec omnia dixifle modefte;, & humiliterjficut 
etiam fe omnium feruum appellauit. 
Data etiam Imperatori poteftascoclitus eft, hoc eft, 
a Deo,fed per Ecclefiam , & Romanum Pontificem, 
qui ipfum confirmat,vngit confecrat, & coronat. In- 
fuper Imperatori commiflr faccrdotcs funt, nimirum, 
ut patrono,proteClon,&: propugnatori, Ecclefiae. Re- 
fponderi eti am poteft , haec omnia dixifle Gregonum, 
quia a tempore luftiniani Imperatoris Ecclefiam , & 
facerdotes fibi tributarios , & quafi famulos fecerant 
Imperatores contra fas,& ius diiiirium.vnde tunc Im 
peratores facerdotibus , de Pontificibus dominaban 
tur fadto, non iure : & quia id factum permitte 
bat Deus, dicebantur facerdotes efle com- 
mifii manui Imperatorum a Deo vi 
delicet permittente , non iubente. 
Sicut Paganis olini fubicCti 
erant facerdotes Chri 
ftiani non 111 re fcd 
facto. 
I i i j 
Alit