JLtb, X> De quarto decalogi pracepto. Cdp. VIII» 
traftauit, quseftio lutris, videlicet: An comra£lus fu 
■vfurarius ? & tunc caufa eft fpiritualis, & ad ludices 
Ecclefiafticos tantum pertinet Aut vero tradlatur 
quadlio fabli, nimirum , An folut* fuerint vfurae; 
Item an folut* reddantur,& an fuerit contraftus. Tue 
-caufa eft mixti fori, hoc eft, qua; a Indice, ciuili & ec- 
clefiaftico traftan poteft. Hanc fententiam habent 
Bartolus, Paulus de Eleazans, Archidiaconus, An 
tonius. Bntrius, Cardinalis , loanncs Audreas , & 
loan. Monachus ; quos citat, & fequitur Panormita 
nus in loco praedidro , addens, hanc elfe communem 
opinionem. 
Tertiafententia eft Couarruui* libro 3. variarum 
refolutionum cap. 3. nnm. 1. verfic. Ego vtlibere co 
gnitionem huius criminis. Si crimen quidem laico- 
rum fit, ad iudices tum ciuiles, tum Ecclefiafticos 
pertinere, ita vt mixti fori fit, flue fitquaftio iuris, 
fiuefadi. Id probat, quia nufquam Ius Canonicum 
vetuit, ne Index f*cularis, de hac caufa cognofce- 
tet , & indicaret . Deinde quia v fur artum crimen 
naturali mre damnatur , & nihil peculiare plus habe 
re videtur,quam homicidium,adulterium, furtum , & 
aliafimllia, qu* i ure naturali & diuino prohibentur. 
Ergo non eft magis Ecclefiafticum crimen,quam prx- 
dtfta. Accedit quod huiufmodi crimen non folum di- 
tiino ,vel Pontificio iure, fed etiam naturali prohibe- 
tunat ciuilium indicum eft pofle punire crnnma, quas 
naturaliuure damnantur, curn Reipublic* damnum 
afferant, &f*pe proximum offendant. 
In hac quadlione, tertia fententia , quam tuetur ac 
probat Couarruuias, mihi nequaquam probatur; tum 
quia cum communi opinione pugnat.- omnes enim 
vtriufque lurifconfulti docent , crimen vfurariuni ad 
forum Ecclefiafticum pertinere , quando quaftio iuris 
eft, An hic, vel ille contradus fit vfurarius : tum quia 
ius ciuile aliquas vfuraspermittit; cum tamen contra 
damnet eas o imes Ius Canonicum Diuinum, & Na 
turale. His accedit, quod per Canones, non per leges 
vfurarium crimen internofcipoteft,ac debet. 
Ex his perfpicitur, non valere ftatutum , vel legem 
ciuilem,quf decernit contra&um es aliquo fadfo cen- 
fendum , & habendum pro vfurario ,- Si quidem , dc 
hoc crimine Ius ctuile non indicat . Sic, Federicus 
«Eonfil.u*Abbas in cap. Cum contingat, de lurciuran, 
,siu im Coeptus conf.v-vol. 2. 
Deetnirbj tertio quaeritur, An Imperator poffit ge- 
peralcnjJfgem conftituerc, quae ius gentium , vel na 
turale, vel diuinum interpretetur , declaret , reftnn- 
gat, vel ex parte minuat, vel omnino tollat . Haec 
«juaeftio eft eadem , acea , An ciuili lege ius gentium , 
vel natiirale,vel diuinum, declarari, reftringi, vel pe- 
antus tolli poffit ? De qua quae Itione nos alio loco 
trailaiinnus. 
Decimo, quarto quaeritur , An Imperator poffit 
Clericis & Eeclefijs pnuilegia concedere . Hanc 
etiam qu-fftiouem fuo in loco dilputaui , videlicet 
par. i.hb. 9. 
Quinam fint Imperatori referuata . 
Cap/VIII, ' 
P Rimb , quaritur, Quae Imperatoribus, & Regi 
bus,& alijs Principibus lupremam , & abfolutam 
in ciuihbus potcftatein habentibus releruentur ? Re- 
fpondeo, multa illis referuata effe. 
Primam , legem generalem condere, & promulga 
re. 1. vltiina Codice de legibus . Item , legem genera 
lem editam , & promulgatam interpretari & declara 
re, fi quid in ea obfcurum, vel ambiguum efle videa 
tur, 1. vlt.citata , Codice Dc legibus. Infuper legem 
generalem conditam abrogare, vel reftringcre , & ex 
parce tollere . Item hos, vel illos clues a legis vinculo 
{oluere & eximere. 
Secundo : Tabelliones publicos, & generales crea 
te. Bartol. in 1 r. ff. De offi. Proconfulis. Innocen. iti 
e»p. Cum P. Tabellio, de fide inftrumentor. 
Tertio,Magiftratus,& iudiccs conftituere.I. t.ff. Ad 
legem Inliam, de Ambitu.#. Iudiccs. „ 
Quarto , dignitate dare , hoc eft, Barones , Comi-. 
tes,Marchiones, Duces, & Principes creare : fic etiam 
fenda dare . Baldus in cap. 1. in lib. 1. Fetidorum , tit. 
de i js,qui feudutn dare poliunt. Alij feuda dant , fed 
priuilegio ,& beneficio Principis. Sic etiam prmile- 
gia contra ius ciuile commune idem Imperator con 
cedere poteft. 
Quinto, natalibus reftituere eos, quifmu extra le 
gitimum matrimonium progeniti, nimirum , vt in 
bonis hsereditarqs fuccedant, & ad ciuilia munera, 
vel officia publica, honores & dignitates promonean 
tur, Gloffa in lnft.it. Quibus modis naturales effician 
tur fui. #. vk. Se ex cap. Per venerabilem j Qm fil. Sint 
legitimi; Eadem ratione poteft Imperator quos vo 
luerit,nobilitatis priuilegio donare.l.Nemo, ad finem, 
C.de Dignitatihus lib.12.Baldus in 1 Sacrilegi), C. de 
dmerfis refcrip.Bartolusin 1 i.C. de Dignitati lib. 12. 
Sexto 5 Poteft Imperator ea omnia.qu.vrecenfen- 
turintit 56 Quae fint Regalia , in lib. 2. Pudorum. 
Videlicet fmu Regalia, Annandi* , vi* publicae , flu- 
uiinanauigabilia, Portus Reipublic c vcftigalia, qua: 
vulgo dicuntur telonia , monet* , mulclarum , pcena- 
rumque compendias Bona;vacantia, & qu* his, vt ab 
indignis auferuntur, mfi qu* fpecialicer quibufdam 
conceduntur j taba funtbona contrahentium mceftas 
nuptias,condemnatorum, & proferiptorum; Angaria 
rum, Perangariarum, Nauium., & Plauftrormn, pr*- 
ftationes,extraordinaria collatio, ad feliciffimam Re 
galis numinis expeditionem Argentati* , & Palatia 
in duitatibus confuetis : pifca oriorum reditus , & 
Salinariorum , & bona committentium crimen maie- 
ftatis ; & dimidia pars thefauri in loco C*faris inucn- 
ti data opera, vel in loco rcligiofo, fi data opera totus 
ad Principem pertinet. H*c ibi. 
Septimo; Delegare ea, qu* alioqui iure communi 
ciuili delegari non poffuhc. Bartol & alij in 1. 1. C. 
Qui pro iunfdiftione,& l.i. ff. de offic. eius, cui dele 
gata eft uirifdibtio. Item referuatum eft principi , vt 
qui eft delegatus ab eo,poflit alterum legare. 1. Aludi- 
ce, C. de ludicijs . 
Oftauo.- Solo verbo Dodftorem poteft Imperator 
creare.Angelusl.i. C. de fententiam paffis. lafon 1. Si 
quis maior ,C. de Tranfadl. videlicet, fi quempiam 
Imperator fimpliciter Doctorem appcllec,vel fi dicat 
alicui.- Efto Dobtor, Ita etiam Romanus Pontifex folo 
verbo Parochum,Decanum,vel Epifcopum conftituit. 
Decius Angelum fecutus cap. 1. De Conftituc. Felinus 
cum Innocentio in eodem c. Non quod Summus Pon 
tifex folo verbo Ordinis potcftatem conferat, fed prae 
fecturam,dignitatem, & iurisdictionem. 
Nono: Celebrare ritu publico & folenni poteft Im 
perator diem natiuitatfs s velcoronationisfus. 1. Om 
nes. C. de Ferijs _Glofla ibidem. 
Decimo : Facultatem dare poteft ducendi aquam 
ex riuo,vel ex aliquo loco publico,quando aqua eft in 
publico vfu 1. 1. Permittitur , ff. De aquaquotidia. 
&*ftiua. & Gloiia ibidem. 
Vndecimo: Concedere , vtnundin* , vel mercatus 
publici in ceno loco celebrentur. l.i. G.De Nundinis 
lib. Duodecimo : Fifcum habere, l.i.C. De bonis va- 
cantibus- 
Decimo tertio . Bellum hoftibus indicere;, 5c cum 
cis gerere, 1. Hoftes. ff. De capti. & poftlimi.reucr- 
fis. 1. Hoftes. ff. iJe verbo, fignificat, cap. 1. j.j.qusfh 
fecunda. 
Decimo quarto , Concedere, vthxc vel illa vrbs 
fitMetropolis, & matrix aliarum vrbium 1. n C. Me 
tropoli Beryto lib u. hoc tamen locum habet fo- 
luramodo in ciuiiibus ,& profanis., non in faecis, & 
fpiritualibus neque enim poteft Metropolitanum 
Epifcopum Imperator dare . Eodem modo concede 
re poteft vt fit ciuitas . Innocentius in cap. Cum ab 
Ecclefiarum,de Offic.Ordin.Bartolus in 1 1. C Metrc- 
pol. Beryto, lib. 11. Item dimdere vnam prouinciam 
in duas. 1. Sic eadem , ff De Aucflorib.. & ex duabus 
contra , vnam conftituerc ficuc vnam diguitatent 
poteft ia duas partiri, & e conuerfo ex duabus vnam 
f effice-