69 o
InjlttuttMium Moralium. ars 11,
ccnferuari debet,non parauerit. Nauarrus in Manua
li capitulo vigefimo oritauo numero primo , fecundo,
& tertio: ex fanrilo Thoma, & fanrilo Antonino .
Fugienda eft a Regibus , & Principibus prodigali-
tas: nam regni uires cneruantur , & debilitantur pro-
fufis Principum largitionibus, vndefic , vt vedliga-
Jia , & tributa a fubditis exigantur maiora quiim par
Iit, & debita contrahantur plura quam aequum iit,
grauiflhr.is oneribus populus grauecur . Nauar. loco
citato, nu 3.
Deteftabilis eft in Regibus iniuftitia ; Regum
cnimeftfuum ius cuique tribuere. Peccant reges ,
fi tributa iniqua fubieritis fibi populis imponant : 11
antiqua augeant abfque publica Reipublicae necef-
fitate , & fecundum confcientiam rellituere de-
bent, quae ita extorquentur , capitulo , Milita, vige-
fima tertia ,qti£eftio. prima. Peccant itidem , fi fub-
ditos cogant fibi domos aedificare , agros colere ,
vineasfodere , putare vites , aut alia fimilia face
re non foluta illis debita fuis laboris mercede . San-
flus Antoninus parte tertia , titulo tertio , capite
quarto, §. quarto. Nauarrus loco citato , numero
fexto.
Peccant , cum leges iniquas condunt , videlb
cet, contra ius diuinum , naturale, vel Canonicum:
nimirum, dum Clericos, & Dei mimftros vexant, im
pediunt, aut iuferiiantur Dum mra, vel bona Eccle-
fiafticafibi arrogant, &vfurpant: Dum factis adi-
bus tanquam profanis vtuimir.; dum hos, vel illos
difpenfationis priuilegioa lege diuina , vel naturali,
finc.iufta , &. debita caufafoluunt: Dum non finunt,
vtRefpublica immunitatibus libi iure diuino, vel
naturali conceffis gaudeant: dum minis, aut impor
tunis precibus,aut per vim , vel fraudem compellunt
fubditos ad donandum , fibi bona fua , & fecundum
confcientiam debent donata reftitucre ; neque enim
talis donatio vim & locum habet: nec reges funt do
mini eorum bonorum , qua; libi fubditi iure poffident,
N auar. loco citato num.5 . & 6
Ex quoque in Regibus maxime turpis auaritia.
Peccant Reges , fi leges condant ad fua tantum
commoda priuata 5 ad fuperuacancum veftttum, vi
di um , & vfum , ad pompas, ad conuiuia, ad volu
ptates, ad venationes immodicas. Nauanuslib. &
loco citato, nume. 4. & 6. Si pecuniarias mulrilas exi
gant fui tantum pnuaticommodi gratia, non boni
communis.
Peccantitidem , cum publica Magiftratuum, aut
Inditum officia vendunt,, aut dant in dotem,vel mer-
cedcm oblequiorum tani caie , autijs hominibus, vc
probabiliter credant, autfaltem credere debeant ma
le, hos cfficijspfuros, aut populum fibi fubditum op-
prdfuros Authen. vtiudices line quoquo fuffra. fiant;
Authen. de Mandatis Principum , & lanrilus Thomas
inOpulculo it. adDuciflam Brabantise quacftio pri
ma^ auarr. libro citato num ,7.
Negandum non eft , talia officia in bonis & patri-
nionijs Regum contineri, ac proinde Regesture pof-
funt ea vendere: fed certe non id debent, licet enim
aliquando aliquid facere, quod tamen non expedit.
Cum talia officia venduntur ,, multa incommoda , 8c
damna in Repuhlica fequurttur , vc id ipfa fatis perfe
experientia docet. Panormitanus, & alij capit, pri-
niojdt fecundo., K,e Pralati vices fuas, communiter
docent, huiufmodi lucrum fordidum elic, & lethali,
tenpeccare,qui accipiunt,: &Silueftcr verbo , Domi
nium quadri!quarta; vna cum ahjs summiftis ait,talia
officia vcndLqfcidem pofle , fed non expedire , & N a-
uarrus librocitato numerofeptimo dicit , monendos
cfle Reges ac Principes, vt kge conftituant certum
pretium ,. vitra quod nihil polimt accipere Magiftra-
lus, ludices,& ceteri Reipublica: miniltn, quod fi ac
ceperint, td non taciantaes fuum . Extat apud iplum
N auarruni Pontificia Conflttutio Pij Quinti contra
cos qui ambiunt officia iurifdiilionem habentia, his
verbis. Nemini de cetero liceat mediante pecunia,
vel folutionc , vel traditione , vel promiffione aliatum
rerum, etiam per interpofitas perfonas aut alias quo-
ais modo laciendas aliquas dignitates, & officia, exer-.
A cititim , & adminiftrationcm iurifdiftionis habentia,
procurare, alfequi, & obtinere ac (i quis his prafen-
tibus contraueniflcquo quomodo dici, autcenferi po
tuerit, ipfum eontrauenientem eoipfo confifcatioins
omnium bonorum , degradationis , & amiflionis tam
priuilegij Docloratus , quam quorumcumque' per
eum obtentorum officiorum tam fiecularium , quam
Ecclefiafticoruai , ac demum vltimi fupplicij poe
nam irrcmiffibiliter incurrere volumus , & infra :
Et quod vbicumque , & quandocumque compertum
fuerit per interpoli tam perfonam aliquas pecunias,feti
alias res traditas, feu promiflas fu ille alicui Curiali, fa
miliari,ucl cuicumque alteri perfona: pro officijs & di
gnitatibus iurifdirilioms adnuniftrationem habetibus,
is,qui officinm huiufmodi obtinuerit,fe a prrmillisat
tenta mterpofirione perfonj,huiufmodi nullatenus ex-
cufari queat .-quiniino nulla admifla ignorantir excu-
fatione,iplb iure pra:fuma:urfolutioncm,& promiffio-
nem huiufmodi ,de eorum qui dignitates & officiali-
milia obtinuerunt, confenfu &c mandato penitus effc
farila ; eifdemque propterea poenis fubiacere omnino
intelhgatur. Sic ibi. Peccantitidem Reges,qui Reipu-
blicx praeficiunt miniftros , quos fcmeriiit efle imperi
tos: vel malos,vel aliquo alio modo indignos, autcum
tales efle refeierinf, ab officio non remouent,cum
poflent commode ab que vllo periculo , & damno. &
fecundum confcientiam coguntur illata damna refi
cere . Scotus in quarto , diftinrilionc decima quinta ,
quiftio. fecunda, articulo quarto, Nauarrus, libro
pradirito. numero feptimo.
Infuper peccat Rex, qui per fe, vel alium condem
nat hunc , vel illum fubditum inaudita caufa, aut.de-
q negata ei fe tuendi, & defendendi poteftate , aut non
habita publica notitia ex publicis in iudicio proba
tionibus : vt colligitur ex fanrilo Thoma , fecunda fe
cundas, quasftio.fexagefima feptima, artic. primo , 8c
Caietano in fumma verbo , Homicidium. Sententia
enim,cum (it arilio publica, ferenda eft, non ex priua-
ta notitia, fed ex publica in Iudicio habita. Item hi
ris naturalis eft, ne quis non auditus, vel non defenfus
■damnetur. Clemens, Paftoralis 0. Casterum , de Sen
tentia, &reiudicata.Gloflain Extrauaganti I De Do-
loj&rContumacia. Quare homicidis funt ij Reges,
ui hunc, vel illuni fubditum non auditam , aut non
ata facultate fe tuendi fecundum, leges dciuravene-
no, proditione, aut aho modo interfici iubent, vel of
ficijs, dignitatibus, honoribus, aut alijsquibufuis bo
nis , qua; non funt ex numero eorum , quse ad nutum
j) tolli pofiunt, priuant c.\ fola priuara notitia , non pu
blica: & peccant miniftri, qui huiufmodi Principum
mandatis bbediunt Sunt enim mandata contra ius
diuinum , & naturale , in quibus Principi parere non
cogimur • . ■ .
Quid dicendum , fi quis fuerit reus mortis ob cri
men cuius eft vel infamia, velvnusteftis omniexce-
pdone maior,vel indicia probabilia lRefpondeo,tunc
regem ius habere torquendi illum , vt veritatem fa
teatur , & per fementiam damnetur ad mortem : iure
tamen non pofle iilum ftatim morte punire . .
Quid (i fuerit reus mortis ob crimen notorium per
euiaentiamfadli ? Refpondeo, 111 cap. F.uidentia , de
Accufar.
Sic haberi.euidentia patrati fceleris non indiget cla
more acctifatoris. Notorium igitur crimen,non requi-
£ rit accufationem,aut probationem,legefecunda , 0. Si
publico, ff. de Adulterijsjkge. Nullum,C.de Tdiibus,
folum fententianepoliulat.
Praterea iniqua funt Principum leges , quibus fta-
tuitur,vt bona corunuqui naufragium patiuntur', fin c
fifei regij ,vel alicuius alterius negledlis , autprater-
miffis dominis. Nauarrus in Manual. capit. vigefi m0
feptimo,numero 117 nam l.t C.de Naufragijs, libro
vndecimo , fic decernitur. Si quando naufragio nanis
expulfa fuerit ad littus, vel fi quando aliquam terram
attigent,fifcus meus fe fe non interponat. Quod enim
ius habe:fil etis in aliena calamitate, vt de re tam hi-
dluofa compendium feritetur . Et cap, excommuni
cationi, de Raptori, habetur ; Illi etiam qui Chriltia-
nos naufragium patientes damnata cupiditate fpo-
