Jiant rcbtts fuis, nifi oblata reddiderint, excommuni
cationi fe nouerintfubiacere , & in Bulla legi lolita in
dieCcen£ Dominicg, Gregorius decimus tertius his
•verbis excommunicationem tulit.Anathematizamus,
omnes, & fingulos, qui Chriftianorum quorumcum
que nauibus tempeftatc in tranfuerfum , vtdici folet,
iattatis,naufragium paffis, aut etiam fuhmerfis fiue in
ipfis nauibus,fiue ex cis dilapfa, & m mari, vel httore
inuentaxuiufcumque genens bona tam m noftra Tyr
rheni, & Adriatici, quam in quibufcumqne alijs cu-
iufcumque maris regionibus , & littoribus rapuerint,
aut fcienter libi acceperint,aut ab alijs rapta, feu ac
cepta,fcienter receperint, ita vtnec etiam obquodcu
que priuilegium, confuetudincm,aut longiffimi etiam
immemorabilis temporis pofleflionem,feu alium que-
cumque pr^textum excufari poffint.
De hac excommunicatione. Nauar, in Manual. B
capitu.vigefimofeptimo.nume.do & x 17.Quid dicen
dum de Itatuto principum , quo decernitur . vt nanis
fitfifci regu fi in ea poft naufragium nihil vitium re-
periatur ? Refpondeo , iuftum nou elfesquia-ea na-
uis licet vacua eft, tamen eius,qui naufragium paf-
fus-cft . Quid fi Princeps ftatuent ,vt eiufmodi nanis
ad fifcum pertineat fi poft certum tempus, ad publi
cam preconis vocem dominus non comparuerit ? Re
fpondeo, iure non pofle fifco addici, fed eius pretium
pauperibus dari debet in bonum domini, nifi eo indi
geat Refpublica.
Peccant etiam Reges lethaliter, qui cogirt aliquem
fubditum ad certum matrimonium contrahendum,
vel impediunt a contrahendo. S Antonio.tertia parte,
titu.3.ca'pitu.4.$.5. VndeSynbdus Triden.feff24.cap.
9.de Reformat. Matrinionij fic conftituitiPrjcipitSan C
i£ta Synodus omnibus cuiufciimque gradus, dignita
tis, & conditionis exifiant; quam ipfo fafto incurrant,
rle quouis modo diredio , vel indiredto fubditos fuos'j
Vel quofeumque alios cogant, quominus lihewma-
uimonia contrahant.
Preterea peccant Reges, & Principes,qui ad Sacer
dotia,vel Ecclefiaftica beneficia , in quibus Ius Patro
natus habent, pr^fentant eos,qui £tace,& fcicritia , &
moribus digni non funt ,Nauar. inManuali. capit.25.
numero 8;
Si queras, An Regum prohibere , vel eu-tare , ne
Epifcopiabfinta fnis Ecclefijs vitra tempus Canoni
co iure conftitutum , ne item Ecclefiarum bona diffia
pent; ne decimas frudfuum , pr^terquam confuetas
exigant, ne itidem Clerici arma geftcnt , ne prohi
bitas merces inuehant: neue extrahant, nefrumen- J)
tum , quodex fuis annuis reditibus colligunt, carius
iiendanc , quam fitregia lege taxatum , ne difcipli-
nam Ecclefiafticam infringant, deferant, vel negli-
gant \ Refpondeo ,hec & alia fimiha Regum non
efle , quia laici in Clericos poteliatem & iunfdidtio-
nem non habent, vt oftendi prima parte Inftirutio-
num Moralium lib.J cap.xi, Si obijeias, in cfp. Prin
cipes 13.qu^ft.5. dici: Principes fyciili nonnunquam
intra Ecclefiam poteftatis adepte culmina teiVehr, vtf
per eandem poteftatem difciplinam Ecclefiafticam
muniant. Et in cap. Res autem , ibidem : res autem
omnes aliter tuta cfle non pofilint, nifi qua additii-
liam confeflionem pertinent; & Regia , & Sacerdo-
talis.defendat andforitas , & in cap- Regum , ibidem
Regum officium eft proprium,facere iudicium, atque
iuftidam , & liberare de manu calumniandum vi op-
prefios, & peregrinis , pupillilque, & viduis , qui
facilius opprimuntur a potentibus pr.ebere auxilium:
& cap. Adminiftratores ibidem. Admmiftratores pla
ne faciilariuin dignitatum , qui ad Ecclefiarum tui
tionem , pupillorum , ac viduarum protediioriefr) ,ra-
paciumquc refrenationem conftituti, elfe proeuldu-
oiodebent? Refpondeo, ex his Capitibus non Col
ligi, laicos etiam Principes vllam in Clericos iurif-
diddonem habere . Solum enim huiufmodi decre
tis dicitur Regum elfe, tueri Ecclefias, Dei mini-
ftros , & Ecclefiafticam difciplinam , nimirum ferua-
to iuris Ordine, poliunt corrigere , & punire laicos,
in quos videlicet mrifdiCdonem habent ; Clericos
non poliunt. At poffunt monere Romanum Ponti-
6<) l
ficem , vt curetdifciplinam-, Ecclefiafticam ab Epi-
fcopis feruari .• poffunt etiam monere Legatos Apo-
ftoiicos ,& Ecclefiarum Antiftites, vt eorum cura,
& diligentia Clerici in officio , & difciplina Ecclefia
ftica contineantur .
Si item opponas 1 ,Uh multis Regnis Chriftiani po
puli elfe leges Principum de decimis foluendis , aut
non foluendis ,& de alijs Ecclefiafticis rebus . Infla-
nianus quoque Imperator, multa conftituit de Epi-
fcopis , de Clericis , de Monachis , & de Ecclefiarum
bonis ? Refpondeo , ad primum, eas Regum, Si Prin
cipum leges, vel latas efle amftoritate Romani Pon
tificis ; vel non valere , nifi Summi Pontificis confeu-
fn approbentur , vel confirmentur. Lex enim iiue iu-
rifdicdone ftrn non poteft, ac laici in Clericos , in
Ecclefias, in Ecclefiaftica bona itis non habent; ta-
metfi tanqiiam Romani Pontificis miniftri, de his fta-
tuere quean t: tunc enim id faciunt ex poteftate fibi i
Romano Pontifice commifla, & demandata. Quare
leges fupradifte luftiniam Imperatoris,vim,Si locum
non habent,nifi quatenus iure Canonico, aut Ecclefias
amftoritate fuerunt approbatas, vel confirmatae.
Si quaeras , An Regum , & Principum fit mfpedbio
in facra tuendi magis, quam cognofccndi caufa? Re
fpondeo, minime, haec enim Epifcoporum , & Sacer
dotum elt, quibus facra commiffafunc. Regis eft fer-
uatoiuris ordine Ecclefiarum patrocinium : Rex, vt
patronus, vt tutor, vt defenfor, vim fraudes, turbas ,
reditiones malorum hominum ab Ecclefijs arceat,
externa pacata , & quieta reddat . Sacra Epitropis,
& Sacerdotibus relinquat . Vnde Auguft, tradf. 11.
in loan. Pertinet hoc ad Reges faeculi Chriftiarios,
vt temporibus fuis pacatam velint habere matrem
fuam Ecclefiam . Leo I. ad Imperatorem Leonem,
Debes Imperator mcundlanter aduertere regiam po-
teftatem tibi non folum ad mundi regimen , fed ma
xime ad Ecclefiae prsfidium efle collatam . Anibrof.
in Epift. ad Valentin.Cuni enim omnes homines, qui
fub ditione Romana funt vobis militent Imperatori,
bus terrarum atque Principibus, tum ipfi vos omni
potenti Deo ,& facras fidei militatis . Atque militias
primum facramentuni eft, tuerifalutem ,commoda ,
& dignitatem eiiis cui militamus . Erunt Reges nu
tritii tui, Sc Regina; nutrices tu*. Iterum : Aedifi
cabunt fili; peregrinorum muros tuos , & Reges eo
rum miniftrabunt tibi.
Nunquid. Regum efteuratio rerum diuinarum?
Qujdam fatentur , & probant, qtaiaolim tum apud
Gentiles,Regnum, & Sacerdotium erant duo munera
coniumfta . Diotogenis Pythagorici fehtentia fuit, in
rege tria requiri, vt fit belli Dux., Index, & Sacerdos.
De Numa dicit Liuius.Tum facerdotibus creandis ani
nuini adiecitjquanquam ipfe plurima facra obibat, ea
maxime , quse nunc ad Flaminem Dialem pertinent;
Item Auguftos Pontificem Maxiimim Imperio iunxic,
& idem fecuti funt ceteri Imperatores, qui finui! im
peratores erant,& Summi p ontifices. tum etiam apud
H tbreos Damd Rex,faer-aciirauit,&: ofdmatiit. Can-'
toresinftituit-, Sacerdotes reprehendit, quod.humeris
fuis nou impofuiflent arcam Domintj & benidixitpo-
puloln nomine DeLSalomonableclt Abiathar.neeflet
Sacerdos Domini,& pofuit pro'eo Sadoc Sacerdotem ^
lofue duxit pdpuTum,& praifcnpfit Leuiris,& Sacerdo
cibus quando,vel Arca Domitu monenda e(fet,vel po-i
E pulus circumcidendus. Dicendum eft,in EccleliaEua-
gelica Chriftum Dominum riiuifilfe Sacerdotium a
Regno. Sacerdotibuscommificcuram rcruni diuina
rum, &facrarum. Quidquid ligauerit fuper terram. Et
reliqua dixit Apoftolis' Suufigitur duo munera diftin-
£la m Ecclefia ; Hcclefiafliciim, & Regium,- huius eft
curatio rerum ciuilium , illius reriim diuinarum .
An Rex tua confcientia poffit in Regno permittere
liberam Religionem : hoc eft , vt impune quifque co
lat Deum arbitrata fuo ’ Refpondeo minime , nihil
magis animos alligat, quam vniis Dominus , yna fi-
deSjVnum baptifma.Ephe.4 Solliciti feruare vnitatem
fpiritus in vinculo pacis licentia non folum gig mc »
& nutrit diffenlioncs, led etiam auget atque confir
mat. luliauus Apoftata, tette Ammiano, vtdifpofi-
torum
Lih* XI. De quarto decalogi praecepto. Cap, V I.
A
