LiL XII. De quarto decalogiprxcepto, Cap. V1T.
A
707
B
J iienti«,vthabeat neceffitatem,& non qualemcunque,
ed illam lolum,fiue qua is.qui neceffitatem patitur,fu
ftencari non poffiq. Cxtemm Caietanus m Opufculo
citato efficaciter probat fanilutn Thomara feafiffe,
,eos,qui habent bona fuperuacanea vit*,& ftatui luo ,
ic fuorum , prascepto cogi ad dandum ex eo quod fu-
pereft,pauperibus, extra neceffitatem extremam con-
flitutis Id docetSanilus Thomas aperte in 4.dift.i?.
qu3Eft,i.art.z.quaeftiun.4.& art. 4. quxftiun.i.& quod-
lib g.quxft.tf art.tz. ait: Suppofito igitur quod aliquis
habeat de fuperfluo,&refpc£tu indiuidui, & refpediu
periens,quod tenetur pauperibus erogare. Et fecunda
fecunda;,qusft Sd.art.tf.dicit: Rex,quas aliqui fupera-
bundanter habent,ex naturali uire debetur pauperum
fuftentatiom Sed quia multi funt neceffitatem patien
tes,& non poteft ex eadem re omnibus fubueniri,com
mittitur arbitrio vniufcuiufque difpenfatio propria
rum rerum , vt ex eis fubueniat neceffitatem patienti
bus. Et fecunda fecund*,qua:ft.87.art. t. ad 4. Tertio,
inquit,decim*, quas cum pauperibus comedere debe
bant, fcihcct in veteri Teftamento,innoua lege augen
tur , per hoc quod Dominus non fotum decimam par
tem, fed omnia fuperflua pauperibus iubet exhiberi fe.
eundum illud Lucae 10. Quod fupereft,date eleemofy-
nam. Etquaffi. n8. art. 4-ad z.ait: Minimum in aua-
ritia eft,quod aliquis retineat fua inordinate : Sed hoc
videtur ede peccatum mortale, dicit enim Bafilius;Eft
panis famelici, quem tu tenes •• nudi tunica , quam tu
confcruas .• indigentis argentum , quod tu poffides.
Quocirca tot iniunas, quot exhibere valeres. Et re-
fpondens argumento , dicit: ad fecundum dicendum ,
quod Balilius loquitur in illo cafu,in quo aliquis tene
tur ex debito legali bona fua pauperibus erogare , vel
propter periculum neceffitatis, vel propter iuperflui- C
tatem habitorum . Et fecunda fecundae,quatft.ji. art.
7 Sic ergo dare eleemofynam de luperfluo, eft in prae
cepto: & dare eleemofynam ei, qui eft in extrema ne
ceffitate: alias autem eleemofynam dare, eft in confi-
lio. Vbi aperte docet fandius Thomas, in duobus ca-
iibus effe praeceptum eleemofynam dandi,videlicet de
<o,quod fupereft alicui,& cum quis extrema neceffita
#c premitur: Id autem quod dicit fecunda fecunda;,
quaeft. gz. art. J. duorequin ad praeceptum eleemofy-
tix eroganda;, vnum ex parte dantis, vt habeat extra
id,quod eft neceffarium vitae, & ftatui fuo ,& fuorum i
Alterum ex parte accipientis, vt extremam neceffita
tem patiatur : habet hunc fenfum : non quod ad prte-
.ceptum clcemofynae dandae, requirantur fimul ambo
illa,vt intellexerunt Auflores contrariae fententitetfed
quod in diiobus cafibus eleemofynae largiendae praece
ptum obliget, vnum quando quis abundat bonis vitra j)
id quod eft neceflatiimi vit.-fc,& ftatui fuo, & fuorum i
alterum,quando quis eft in extrema inopia, & egcfta-
te. Haec eft lententia S. Thomae,quam omnino cille fe-
quendam exiftimo.
N am alioqui fi tantum obligaremur ad eleemofy
nam erogandam proximo extremam neceffitatem pa
tienti,pauci damnarentur ob huiufmodi praecepti vio
lationem , quia raro contingit extrema, vel quali ex
trema neceffitas : & tamen Chriftus DominusMatth.
aS-infinuat multos damnandos ob eleemofynam egen
tibus denegatam : nec videtur ibi loqui de extrema,
vel quali extrema neceffitate duntaxat, fed etiam de
communi & ominariaegentium necellitate,.in qua, Sc
famelici, & mendici funt. Lazarus itidem mendicus
non videtur deuenilfe in extremam,vel quali extrema
neceffitatem : liquidem mendicato viuebat; ,& tamen ^
diues Epulo legitur damnatus ad inferos, eo quod ei £
eleemofynam largitus non fuerit.
Accedit , quod mifericordis praeceptum videtur
plus minufue obligare pro maiori, minonue neceffita
te indigentis; Ergo cum proximus grauiter indiget,
grauiter mifericordia obligat:at nudi, famelici alij
fimiles grauiter indigent. Obijciunt Audftores oppo-
fits fententia;, confcqnens elfe , vt omnes diuites, qui
vitra id.quod eft ncceliarium vit£, & deceti ftatui fuo,
& fuorum bona retinent, damnentur ? Refpondeo j li
nullam vnquam eleemofynam dent egenis, & miferis
petentibus, line dubio eos damnari: fecus vero li ali
quas eleemqfynas pauperibus petentibus erogadascu
rant, quamuis non omnibus dent.Lethale enim pecca -
tum meo committitur,quod nunquam,&nulli paupe
ri petenti datur a diuite.qui poteft commode,eleemo»
fynam dare.
Sciendum eft, in hac parte Auilores proximi neccf-
litateni in tria membra dittinguere. Aut enim eft ex
trema neceffitas,aut grauis,aut communis, & ordina
ria. Extremam, vel quali extremam appellant, cum
quis probabile mortis periculum incurrit; Grauem ,
cum non extremum quidem mortis periculum fubit,
fed graue,videlicet quia indiget, quo fine perfona:, vel
fuorum decentem conditionem , & ftatum confeiuet.
Communem verd,& ordinariam vocant,qu.« vbique,
& paffim occurrit, qualis eft pauperum ofhatim men
dicantium,& aliorum , qui aluntur in hofpitalibus do
mibus communis pietatis gratia extrmftis, cmiifmodi
funt qui veftitUjCiho, vel potu indigent.
Item , bonafuperelfe alicui dupliciter dicunt ijdem
Audftores : Aut enim fuperuacanea vitae fine naturas,
vel etiam ftatui quis habet. Superuacaneum vitae id
dicitur, fine quo vita tranfigi poteft, non tamen con-
feruari perfonas flatus ; ac proinde necelfarium eft ad
ftatum perfonae tuendum . Superuacaneum ftatui id
efie dicitur, fine quo non folum vita decens, fed etiam
ftatus conferuari,ac retineri commode poteft. Pnte-
rea in bonis necellanjs vitae,vel ftatui alicuius compu
tantur , quae funt iieceflaria ad conferuandam vitam ,
vel ftatum cuiufque & fuorum . Sui intellignncur pa
rentes, filij,vxor,ancillas,fcrui. Ricar. 4. dift. 15 ■ art z.
quseft. i.poft S. Thomam fecundafecunda^quarft. 3 z.
artic. 1.
Quinto quaeritur, an quando proximus eft in extre
ma , vel quali extrema neceffitate conftitutus, debeat
quis eleemofynam largiri cx bonis,qua; habeat fuper-
uacanea vitae,& naturae, non tamen decenti ftatuifuae
perfona:, Sc fuorum ftatui * Debet largiri. Sic Paluda-
nusin 4.dift.if.quxft.j.concluf.i.& z. Gab.in4 dift.
i6.quxft.4.artic.z. concluf z Medina,de eleemofyna
quxft.j.dub.i. Eftfententia communis, quam ipfa ra-
cio naturalis conuincit; nam ordine charitatis potior
eft vita hominis, quam decens perfona; ftatus. Ergo
praeferre debemus vitam proximi decenti noftro fta-
tni,ne frater intereat fame,liti,nuditate habentibus no
bis duos panes,vel duas tunicas,cu tamen vit£ noftr£,
aut noflrorum vnus panis fufficiat.
Sexto queritur, an is qui habet bona fuperuacanea
vite,& honeftoac decenti ftatui fuo, 8c fuorum , pr£-
cepto cogatur ad eleemofynam largiendam,etia quan
do aliquisfolum indiget eo,quo decentem , & honeftu
ftatum futim, & fuorum fuftentet? Quidam, vt ex ip-
forumfermone mecum aliquando habito audiui, vi
dentur docere, tunc eleemofynam elle opus confilij,
non prfcepti.
Reitera dicendum eft , fi neceffitas quamuis alioqui
non fit extrema,vel quafi extrema,fit tamen granis, Sc
anfta , qualis eft ea, qua aliquis eget fui decentis, vel
fuorum ftatus fuftentatione,videtur granis elfe obliga
tio dandi elcemofynara . nam pro vt eft maior,minor-
ue neceffitas indigentium , refpondet maior, minorue
obligatio eleemofync largiend?. Vnde fi leuis eft, &
modica proximi neceffitas,obligantur quidem ad fub-
iieniendum j fed leuiter. id eft , non lethale peccatum
committit,qui eleemofynam denegat: at fi grauiseft
egeftas,lethahterdelinquit, qui eam non fubleuatex
eo quod libi fupereft ad fuam vitam,& ftatum confer-
uandum . Ech^c eft communis omnium opinio . Vn-
de tommunis fententia dicit,in duobus cafibus pr^ce-
ptum elfe de danda eleemofyna; vnus eft,quando quis
habet vitra id , quod eft neceflarium ad vitam, & fta
tum futim ; fecundus, quando quis extrema, vel quali
extrema, aut graui, Sc ar£ta neceffitate premitur, qua
nos non laboramus.
Quando igitur,inquies, eleemofyna eft tatum opus
confilij, fi diues etiam prgeepto cogitur neceffitatibus
non folum extremis,grauibus,& vrgentibus,fed etiam
communibus,& ordinari js fubuenire 1 Relpondeo, o-
pus,& adium effe confilij,quando quis opulentus plus,
aut pluribus dat quam debeat, aut quando liberalitct
