7®8 
Infiituthnum^Moralium» Pars II. 
etiam non petentibus dat, ant quando commode alio* A 
qui poffict mutuum dando, pauperis neceffitatem fub- 
leuaret,& tamen non dat mutuum, fed gratis clcenio- 
fynam,aut quando eleemofynam erogat etiam ex his, 
qu£ funt libi neccflattat. 
Jl'i£ qucs/iiones de eadem re dtltmn 
tur, £ap, VIJI, 
P Rimo queritur, an diuites vit$ & flatui bonafu- 
peruacaneahabentes,fi nullam prorfuseleemofy 
nam dent in communibus, Sc ordinarijs indigentium 
neceflitatibus, lethaliter peccent ( Refpondeo, cum 
Ledefnia in 4- queftio. i?. artic. 3. dub. i.tn refpon- g 
fione ad argumenta, hos lethali peccato teneri: nam 
eo ipfo,quod nullis pauperibus,fiue nunqua dant elee- 
mofynam, preceptum iuns naturalis &r diuini de dan 
da eleemofyna violant. Ergo nifi refipuerint.haud du 
bie lethali peccato polluti funt.At vero fi eleemofynas 
quotidie dant,autdandas curant,in lethali peccato mi 
nime verfantur, quia etfi idjquod fupereft, debeant in 
communes & ordinarios pauperum vfus erogare ,non 
tamen prycepto coguntur ad dandum omnibus paupe 
ribus. Vnde S.Thomas in quodlib.8.q,6.art.u.Sic ait; 
Diuites fype funt aliunde 111 lethali peccato, vel quod 
auari fint,& lucri cupidi, vel quod ex nimio diuitia- 
rum amore eleemofynam denegent: vel quod in peri 
culum incidant fubtrahendi eleemofynam etiam in 
extremis, vel quali extremis, vel grauibus egentium 
neceflitatibus. q 
Secundo qufritur ,.an ijdem diuites lethale peccatu 
committant bona fuperuacanea vitf, Sc flatui feruan- 
do fibi,vt fuum , vel morum flatum fuperiorem , Sc al- 
tiorem efficiant, hoc eft, vt maiorem diuitiarum , feti 
honoris gradum confcendant,vel ad conuiuia, Sc alios 
fumptus conuenientes fuo flatui faciendos? fortaflis 
aliqui dicant, eos lethaliter peccare . Sed diftinguen- 
dum videtur : aut enim releruant exiftentibus extre 
mis,fiue quali extremis,feu etiam grauibus hominum 
neceflitatibus; aut communibus duntasat, & ordina 
rijs ; Si primum,lethaliter peccant, quia vt diximus, 
communis eft & recepta fententia, eos tunc obligari, 
ad eleemofynaip erogandam:Si fecundum,minime le 
thaliter peccantjprffertim fi aliquid m communeshu- 
iufmodi neceffitates.innpendant,& reliquum fibirefer- 
uent, quia probabiliter creduntvity flatum altiorem j} 
adipifei le polle. Item communes, & ordinari^ necef- 
fitates facile fubleuantur modicis eleemofynis eroga 
tis . Accedit etiam, quod potentes, & opulenti homi 
nes funt Reipublicy vtiles,& ncceflarij, funtque quali 
firmiora ofla & membra corporis. 
Tertio quyntur, an qui habet bona fuperuacanea 
vity,&ftatuifun,&fuorum ,pr£cepto cogatm ad in 
quirendum, an fint extrem^ , vel quali extremy , aut 
graues pauperum neceffitates?Non coguntur, vt colli 
gitur ex S. Thoma fecunda fecundf , quyftion. 71. ar 
tic. I. Satisfaciunt enim prfcepto, dum huiufmodi 
neceflitatibus quas norunt, commode fubucniunt , 
Si dum parato funt animo ad eas fublenandas quas re- 
fcierint. 
Quarto quyritur, an tuta confcicntia poflit quis vm 
grauiter indigenti,Si petenti,eleemofynam denegare, jj 
djata alteri grauiter quoque indigenti, 6i non petenti i 
Refpondeo,polle id tuto fieri,quando vtrique commo 
de fubueniri non poteft - quia non eo ipfo., quod alte 
ruter petit, vllura tus acquiliuit, ergo poflunms cui 
maluerimus, eleemofyna erogare S.Thomas quodlib. 
S q.6. artic. ix. Quid fi vterque extreme indigeat, vel 
quali extreme? Refpondeo,tunc primo petenti,vel oc 
currenti elfe Eleemofynam largiendam , quia pericu 
lum eft ne fame pereat. 
Quinto queritur, cum multi diuites fimul nouerunt 
extremam , vel quali extremam, aut gratiem alicuius 
neceffitatem; quis illorum diuitum ,prycepto cogatur 
ad eam fubleuandam ? Refpondeofingulosperle , Sc 
m fojiduni obligari; vno tamen ex illis /ubueniente, 
eaeteritunc diuites obligatione liberantur; Sc nihilo 
minus tamen poliunt inter fe conuenire , vt quifque 
fuam patrem contribuac.ita vt tota neceffitas fubleuc- 
tur. Item fi vnus illorum reuera velit,aut curet vt in 
digenti fubueniatur; tune alij etiam obligatione excu- 
fantur. 
Quod fi praeuenerintjConfili) opus faciunt,non pras- 
cepti. Caiet. fecunda fecunda^quaeft.yi.artic. i.ver.Ad 
fecundum dicitur. 
Ex his perfpicitur, quid fit dicen dum in multis cafi- 
bus paffim occurrentibus, vt verbi gratia. An Aduo- 
catus debeat fuo patrocinio gratis defendere paupere, 
aut viduam indigentem eius opera : An Medicus, aut 
Chirurgus gratis mederi cogatur ei, qui nihil habet, 
quod foluat; an Pharmacopola obligetur ad medici 
nam grans porrigendam pauperi, & egeno : an diues 
fciens vicinum fuum captiuum teneri apud Tureas, & 
redemptione maxime egere , nec habere quo fe redi 
mat,eum redimere debeatran diuites cum videant pa 
triam annona; penuria laborare,multos fame morijauc 
cum fciunt vicinos fuos ad turpiter viuendum , aut ad 
peccandum cogi ob inopiam,& egeftatem, qua niiferc 
premuntur,ad erogandam eis eleemofynam,Chriftia- 
na lege cogantur. Maior in 4. diftimft. 1J. quasft. 7. 0. 
Contra hanc conclufionem arguitur , Sc Caietanus fe. 
eunda fecundae,quasft.7 1 art. 1 .docent in his, & fimili- 
bus enentis efle obligationem eleemofynam erogan 
di , quia funt extrems , vel quali extremae,vel graues 
neceffitates. 
Quinto queritur , an quando debitor Si creditor fi- 
niul;in extremam neceffitatem deuenerunt,debitor iu- 
re ipfo cogatur ad foluendum creditori quod debet, Sc 
habet apud fe? Sunt tres fententiae .■ Prima eft affir 
mantium,in ea re potius creditoris ius efle,quam debi 
toris , ac proinde eam rem efle illi foluendam,Sic Sco- 
tus in 4.dift.ij. q.i. art. 4. in refponlione ad argumen 
tarer Ad aliud,aut detinens eft.Et Ricard. eod. lib. Sc 
dift.art.?.q.4.ad J.Gabriel ibid q x.art.x.conci. 1 ver. 
Ad tertium cafum. Medina, de Rcftit. q. 3. in caufa 4, 
ad 4. Angelus in verbo,Rcft.n.3.Rofel eod.verb.i.n.i. 
Siluefter eod.verb.S quyft.i Armil.eod. verb.num. Z7- 
ISlauarr.in ManualiC-i7.nu.60. Ratio eorum eft , quia 
duplici iure ac nomine ea res creditori debetur, tum 
quia eft ab eo accepta ,tum quia creditor in extrema 
eft neceffitate conftitutus. 
Secunda fententia eft aliorum,dicentium, tuta con 
ficientia polle debitorem eam rem fibi retinere .• vt fuy 
extrema; neceffitati fubueniat. Ita Palud in 4 dift. 15. 
q.z.art. 1.conci i.Sotus lib-4-de lufti. q. 7. art. 1. ad 4. 
Caiet.fecunda fecunda,q 6z.ar.j.ad4 Tabien in verb. 
Reftitq.4<Sel.edcfimain 4 Id probant, quia in extre 
ma neceffitate omnia funt comunia.l.i..$.Cum in cad. 
ff.Ad legem Rhodianam,de iadtu.Saltem quod attinet 
ad vfum,non dominium . Ex alia parte prarogatiuam 
videtur debitorhaberc,quia poifidet reni, Sc cum am 
bo in extremam neceffitatem inciderint,melior eft cd- 
ditiopoflidentis. 
Tertia opinio eft eorum qui diftinguunt: Aut res, 
qua debetur creditori , eft ex numero earum,qua fta- 
tim vfu oonfumuntur, aut non eft : fi primum, quali* 
eft pecunia, vel panis in extrema fame, debitor poteft 
fibirctinere.quia dominium rei in eum tranliuit,& fo- 
lufti eft debitor generis,non fpeciei,hoc eft, non debet 
foluere illud idem quod accepit, fed tantundem quan 
tum accepit Si vero primum,tunc debitor debet credi 
tori reddere.Exemplum fit: Simpliciter indiget credi 
tor equo.vt vitam fuam feruet, Sc eodem equo,quem 
commodato debitor accepit, fimplicitenpfequoq. in 
diget,v t fugiendo faluus euadat,debet equum credito 
ri reftituere,quia creditor equi dominium habet, Sc a- 
lioqui perinde effiet, ac fi debitor creditorem equi pqf- 
feffione priuaret, Sic etiam videtur fentirc Nauar. ia 
Manuali, cap. 17.nu.60. 
In hac difficultate in primis dicendum videtur, noa 
effecurdiftinguamus, vt diftinguunt tertias opinionis 
Audfores .■ quia quamuis res in extrema nccefsitate ia 
dominium debitoris non venerit,vfus tamen rerum ia 
tali nccefsitate eft vfu communis . Vnde tota eon- 
trouerfia ad primam, & fecundam fententiam. reuo- 
catur.