JLtL X I /. De quarto decalogipraecepto. Cap.X . 
70 9 
«atur. Et tamctfi vtraque fit valde probabilis ; vide- 
tur tamen fecunda probabilior,quia in extrema necef- 
litace potiores partes funt debitoris quam creditoris, 
.tum quia poflidct, & melior eft conditio poflidentis, 
tutu quia in tali neceflitate omnia funt, quod ad vftun 
fpediat communia. Nec obftatquod ea res fuerat a 
creditore accepta , ac proinde illi alioqui debita •• nam 
debebatur quidem, fcd extrema adueniente neceffita- 
te fadla eft vfu communis. Ergo poceft debitor ea vti 
ad tuendam vitam fuam . 
Quid dicendum , cum quis extrema egeftatc pref- 
fus abftulerit rem alienam domino in extremam quo 
que inopiam redadto ? Meo iudicio tiutc fentcntia 
Scoti videtur vera, eum debere domino refricuere, 
quia ficut fur eft in auferendo , fic etiam fur eft in re 
linendo . Eft enim violentus, non legitimus rei pof- 
feflbr. 
Sed quid fi creditor, 8c pater vel mater debitoris B 
in extremam (intui neceflitatem deuenerint? debitor 
ne poterit licite fubucnire patri vel matri prxcermif- 
fo creditore i Ha?c qtnifrio apud Audlores primae fen- 
•tentiac locum non habet, quia feeundum illos debitor 
etiam in extremam iapfus neceftitatem , (ibi tuta con- 
fctencia nequit retinere : multo minus poteriqfibi ha 
bere adfubleuandam patris, vel matris neceftitatem : 
at vero apud Auctores fecundae fehtennte, propofitas 
<qu*friotu locus eft , & Tabienfis, & Ledefma.cenfenc 
non cife creditori reddendam . Sottis ait , vtrumque 
«fleprobabile : Sed videtur meo iudicio probabilius 
primum ; tum quiares antea creditori debebatur tan- 
quam ab eo accepta, & foltim fadla eft communis de 
bitore in extrema neceflitate conftitutb,non autem pa 
rentibus eius . Quid (i creditor , & filius debitoris,vel 
vxorfimul in extremam neceftitatem inciderint ? So- Q 
tus ait, etiam probabile efle , poife debitorem fibi, vei 
vxori fuccurrefe pofthabito creditore . Sed aerius cre 
ditu eft , creditorem tunc efle praeferendum; Ex quo 
«ciam intelligttur , eum efle anteponendum. Aratri de 
bitoris vna cum creditore extremum vitae;, periculum 
■adeunti; quod etiam Sotas concedit .Sed quid dicen 
dum (i crcdirtbr flmul, & Rex , vel Princei» extrema 
neceflitate laboraueruit ? potius nd ius enc Princi 
pis,vel Regis i Refpondeo,tunc Principem,vel Regem 
•potius habere ius,quam ipfum creditorem , quia com 
mune bonum eft priuato' prafferendunv. Immo ipfe 
etiam creditor, tunc licite poteft fua vita pofthabita , 
Rcgis^vel Principis fui tritam feruare . 
Septimo quasritur, Quid dicendum fit, quando de- 
bitor in extrema neceflitate rem creditoris abfumpfit, 
an poltea ille ad pinguiorem fortunam deueniens, de- -q 
beatrei illius «ftimationem folnere,vel ean» tantidem 
compenfare ? Communis eft omnium fententia eum 
debere . Ita Sotus , Rtcardtis, Angelus , Rofella , Sil- 
uefter, Armilla, Medma, Nauarrus,& Sotus locis fu- 
pra citatis. Sic etiam Almainus in 4. diftindt. 15 q. 
1. Couarruuias in regula,Peccatum parte nu. 4. 
Quoniam extrema neceflitas debitoris aduentens, de 
bitum antiquum non extinguit, Sc perimit,fedfufpen- 
dit ad tempus,ita vt fit quali fopituni, non peremptu. 
Quid fi Titius in extrema neceflitate alienum ac 
cipit, quo fibi fubueniatindigenti, pofteane fadlus lo 
cupletior debet tantundem reftituere i Duae funt opi 
niones; nam Scotus loco lupra citato , &cumfecuti 
Silueftenn verbo Furtum q 5 Angelus eodem uerbo 
q.37.Rofel ibidem nu.s- Tabien.ver.Reftitutio. q.4- 
Armiila in verb. Furtum nume. io. fentiunt eum non j: 
efle, obligatum ad reltituendum , quia bona fide con- 
fumpfit', & ante extremam neceflitatem res minime 
debebatur. Alij contra cenfentelfeobligatum adre- 
ftituendum tantum . Sic Adrianus in 4. de Refticut. 
qutell. Quae incipit: Qniadidlum eft de lucro. Conar, 
in Reg. Peccatum parte fecunda, t.nume.4.Nauar- 
rus in Manuali cap 17 nume. 61. Idem videntur cen- 
fereioan.Andre. & Panorm.in cap. Si quis, de Furcis, 
& probant ex 1. NeJienius , ff. de Negocijs geftis. ybi 
hab etur eum, qui alimenta praebuit alteri in neceflita- 
tc conftituto pofle repetere , fi teftatus fuerit fc ea re 
petiturum. Certe prima opinio magis ad veritatem 
accedit.- omnis enim obligatio reftituendi nafcicur, 
vel ratione rei acceptae, uel ratione acceptionis, fed is 
InAic.Moral.pars 1, 
qui confumit alienum in extrema neceflitate, non 
obligatur ratione rei acceptae,quia apud fe non habet, 
cum bona fide confumpferic: nec tenetur ratione ac 
ceptionis , quoniam acceptio rei alienae eft, vel iufta, 
velimufta : In praefenti cafu acceptio non eft iniufta , 
quia accepit m extrema neceflitate & ex aha parce 
non accepit per contradlu 111, uel quafi contradituri, es 
quo alioqui teneretur , ergo nulla eft obligatio rc- 
ftittiendt. 
Audtores uero fecundae fententia? prinui obijciunt, 
quia in extrema neceflitate res foltim fiunt communes, 
quantum ad ufum, non dominium , ut exponit Glofla 
in l.c.ff.ad legem Rhodiam.de iadlu $.Cumin eadenq 
& alia Gloff in cap.Sicut d.47 Refpondeo , id non efle 
negandum, nec enim opus eft ut res aliena tranfeacin 
dominium eius qui eft in excrema neceflitate,facis t eft, 
fi res in eo cafu licite confirmatur : nam eo ipfo quod 
quis in tali neceflitate confumit tuta confluentia,nihil 
.poftea reftituere debet ,quia confumptionerei fadlus 
eft dominus, quamuis , alioqui non eflet fi non confn- 
merct: ficuc poffeflbr bonas fidei fi confirmat frudlus 
ex re altera bona fide perceptos, ipfaconfumpcione , 
non ante fecit fuos. Secundo obijciunc fi res ante 
extremam neceflitatem deberetur ex contradlu , uel 
quafi contradlu ex delidlo vel quafi dclidlo , &c poftea 
eam quis in extrema neceflitate confumerec, deberet 
afrimationem 8c pretium illius foluere , locupletior 
fadlus, ut eft communis opinio, & utdixi inquaeftionc 
fuperiori ergo etiam debet reftituere , quando in fum- 
ma egeftace accipit & confumit,fi poftea ditiorem fla 
tum nadlus fuerit, nam uidetur efle eadem ratio in 
uno quae in alio? Refpondeo, negando idem ius efle, 
quia quando res ante debebatur, debitum huitifmodi 
non abfunutur fummaneceflitate accedente.- fcd eft 
quafi fopitum , & differtur & reijcicur in tempus, ac 
proinde adueuience ditiore fortuna obligatio reflituen 
di permanet, eo quod nunquam fuit perempta .• unde 
is qui confumit debet reftituere pretium illius noni 
quidem ratione rei acceptae, quam apud fe non habet, 
fed ratione primi, & antiqui contradfus, uel quafi con- 
tradius,, uel delidii, uel quafi delidli. An uero quan 
do quis fumma egeflate preflus alienam rem accipit 
uel confumit, poftea minime cogitur ad redimen 
dum,quis, non debet illam ex aliquo primo & antiquo 
contradlu , uel quafi contraclu ex delidlo uel quafi dc 
lidlo- fld id neto quod dicitur ex 1. Neflen ff. de ne- 
got, geftis refpondeo ibi fermonem efle , de eo qui in 
digenti,fed non extreme, alimenta praflricic teftatus fc 
ca repetiturum . 
Odlauo quaeritur, An qui eft in extrema necefsitate 
conftitutus, peccet rem alienam accipiendo; quafuh- 
leuet fuam egeftatem ? Communis eft fententia, cuna 
minime peccare S. Thomas 1. i. q. 66. artic. 7. Glof. 
in cap.Si quis de Furtis.Adria.in 4 de reflitut. in quaefl. 
quae incipit, quia didtum eft de lucro. Couar. in Reg. 
Peccatum par iQ.t num.j. Erratio eft,quia in articu 
lo extrema; neceflitacis omnia funt communia ; nana 
ipfa naturainlritutum eft , utres fint ordinatae & de- 
Ilinatae ad hominum uitam dcfalutem conferuandain; 
qua proprer quamuis fit fadta diuifio rerum, ut hoc u. 
g. fic meum,hoc tuum, femper manet naturalis ordo, 
quo res cundtae funt propter uitam hominum . Vnde 
ctt illud S.Ambrofi; Scrm.81. & refertur in capit. Sicut. 
hi,di(l 47.Efurientitim panis eft,quem tu detines: nu 
dorum indumentum eft , quod tu recludis; & mifero- 
rtim redemptio,& abfolucio eft , pecunia, quam tu in 
terra defodis. Sic ille. Nec obftac,fi dominoiauito, uel 
infeio accipiatur uel auferatur ; quia cum urget extre 
ma egeftas, res,qua proprium dominum habent,com- 
munis ufus fiunt: Nec impedit contraria domini, ud 
poffcflbris uoluntas, quippe , quae rationi confenca- 
neanon fit . In cap. Difctpulus,ae Confccr dift. •>. Di- 
Icipulos,inquit Apollonius, cum per Tegetes tranfean- 
do euellerent fpicas, 5c ederent, ipfius Chrtfti uox in 
nocentes nocat, qui coadti fame hoc fecerunt. Com 
munis etiam fententia eft, extra cafum fu mina’ nec ef 
ficacis nemini licere alienum, accipere ad fiiam inopii 
fubleuandam . Ex hoc intelligttur quid fic dicendum 
de uiatoribus, qui uuas ad uefcendum colligunt . Ri 
pa in l.damnum,tf, dedamno infecto dicit, niatores id 
O o 0 licite