JSQ
licite facere.fi colligant, vt ftatim in vinea.vel in ipfo
itinere edant; non tamen fi colligant vt fecum defe
rant In lege Veteri Deuter. 13. permifium erat, vt
vua$ quifque ex aliena vinea colligeret, vt ibi ederet,
non vt extra efferret.
Obijcies id quod Jubetur in cap. Si quis,de Furtis,
quis propter neceffitatem famis, aut nuditatis furatus
fuerit cibaria,yeftem,vel pecus,p^niteat hebdomadas
tres:& fi reddiderit,;non cogatur itiunarefRefpondeo,
cum S.Thoma fecunda fecundae,q. 66.art.7.ad j .& cft
Gloflain eo cap.Si quis; poenitentiam iniungi ei, qui
extra fummam cgeftatem alienum accipit ad luam ne
ceffitatem fublcuandam. Is enim peccat accipiendo.-
peccat item , non reftituendo quado commode poteft:
& quia id facit neceffitatc quamuis non extrema pref-
fus,ideo mitior panitentia ei imponitur: immoremit-
tituf fi ftatim reffituerit quod accepit. In eo igitur ca- g
pite fermo non eft,de eo, qui in extremam ncceffitate
lapfus.alienum accipit vnde fibi fubueniat.Si quaeras,
an fas fit Titio alienum capere vt fubueniat extrema:
ncceffitati Caij , quando Titius non habet vnde illam
neceffitatem fublcuet- Fas cft vt eft communis opinio
quam habet S.Thom.i.i.q.66 art,7.adj,
Allce itidem quajiiones fu^er eadem re
difioluuntur. £ap, IX.
P Rimo qusritur, An fi quis fit in extrema neceffi-
tate conftitutus,fatisfaciat eleemofyna: pra-cepto
is qui mutuum illi dederit,non gratis ? Dux funt fen- n
tentiaesVna eft dicentium illum fatisfacere,fi mutuum
dederit hac conditione , vt is qui indiget, reftituat ac
ceptum, fi forte ad pinguiorem fortunam venerit. Sic
Adrian ,Quodlib.i.art.i verficulo,ex quo concludo,&
jn4.de reftitutquacftione,qus indpit.Quia didtum eft
de lucr6.Couarru.in Reg.Pcccatum,par.2.$.i.num.4.
Mauar.m Manuali cap.i 7 nume 61. Ratio eorum eft,
quianeceflitas indigentis fatis idonee intcrimfublc-
uatur, fidiuesmutuum dederit, quia mutuum dare ,
etiam eft mifericordia: opus . Et quia extrema necef-
fitas non facit vt dominium rerum fit commune , fed
vfus . Altera fententia cft dicentium non impleri eicc-
mofync praeceptum nifi in eo cafu gratis detur,ad fub-
Jeuandam extremam pauperis nece/fitatem.Sot.lib.4.
deluftitia qusft y.art.i ad 4 Mcdina iaTraft.de elee
mofyna qua:ftio.6,Maiorin ^.dift.ij.quaeft.y.^.vt au- n
tem clare videas. Ledefmain 4.par.2.qu*ft. 15. artic.
j Cordub lib.i.fuarum qua:ftionum,qua:ft.26.Bannes
fecunda fecunda?,qua:ft.3 2.art.6.dub.3. E t ha;c lenten
tia cft meo indicio tenenda 1 nam prima eft omnino
falfa,nec videtur probabilitatem habere, cum Dofto-
res nomine eleemofyna: coniuniter accipiant id quod
datur gratis ad lubueniendum pauperis inopia:; id
autem quod mutuum datur, quamuis ex mifericordia
detur, Doftores id non eIeemofynam,fed mutuum vo
cant.Dices,is qui in extrema neceffitatc confumit rem
uel acceptam,vel fibi datam, debet reftituere ditior ta
ftus,ergojs qui dat,ea conditione,vt reftituat,fi ad pin
guiorem fortunam venerit ,folum petit id, quod pau
per alioqui facere mrc compellitur ? Refpondeo.com- £
muni fententia elfe receptum , vt fuperio re capite di
xi, pauperem extrema egeftate preflum nullo mreco-
gi ad reftituendum pretium rei confumpts . Vrge-
pis,nullum graue onus imponi pauperi , fi quis dederit
illi ea conditione, vtreftimat, fi fuerit locupl enor fa-
dlus? Refpondeo huiufmodicoditionem pugnare cum
«atura & ratione eleemofyna;, eo quod eieemofyiia
gratis dari deaet,& ciufmodi conditio ad mutuum, 110
Ed eleemofynam pertinet. Nec impedit id quod di
citur,in extrema ncceffitate vfum tantum, non domi
nium rerum fieri commune; quia paup cr in eo cafu fit
dominus confumptione rei.
Secundo quaritur, An aliquando eleemofyna: pra>
ceptum impleat quis nisuum dando pauperi , non
gratis ? Sotus,Medma,& Ledefma locis lupra citatis
diftinguunt: quando pauper non iimplicitcr indiget.
nimirum , quialicet hoc loco,vel tempore egcat.alibi
tamen habet bona,vnde viuere queat,vel habet vires,
artem,induftriam , vel fpem,qua poffit aliquando bo-
na comparare, tunc fatis efle, fi diues mutuum det,
quoniam ime non cogitur gratis dare , Quando vero
fimpliciter indiget, quia nec hic, nec alibi,nec nunc,
nee poftea aliquid habet, non fatis eft mutuum dare,
IftiAuftores folum docere volunt aliquando paupe
ris neceffitatem commode & plene fublcuari adiuit»
mutuum dante,vel rem commodanteivt fi quis egeat
equo,quo fugiendo faluus fiat,vel fi egeat vefte,vt tra
fiens per montes niue plenos,vitam fuam feruet, au»
fi egeat lefto,vel habitaculo,quia a?grotat,vel cum po
pulus fame,vel pecunia laborat, & agricolae frumen
tum non habent, quod ferant. In his cafihus,& alijs
fimilibus,fufficit fi diuites mutuum,vel commodatum
dederint,quia tunc obligat quidem mifericordia- pne-
ceptum,fed non praecise eleemofynai.
Sed difficultas eft, Anis eleemofynas praeceptum
impleat, fi mutuum dederit non gratis in his cafibus
in quibus eleemofyna fub praeceptum cadit : neque
enim idem eft mitericordue opus facere , quod elec-
mofynam largiri ; latius enim pater mifericordia:
opus, quam elecmofynae. Meo mdicio per mutuum
quod datur pauperi , non fatisfitelecmofynae prae
cepto , quando obligandi vim habet,quia eleemofyna
non datur , fed mutuum. Fateor quidem aliquando
fatis efie, mutuum dari pauperi , non eleemofynam ,
& tunc impleri prsceptum mifericordiae , & chari-
latis, fed non eleemofyna: mandatum , quia quum
obligat praeceptum mifericordia , & charitatis,fatis-
facimus , mutuum dando: at quando mandato elec-
mofyna: tenemur,non fatisfacimus,nifi gratis dando.
Tertio quaeritur , An qui eleemofynam dare prae
cepto compellitur , reftituere debeat ei, cuieleemo-
fynam dencgauit ? Ratio dubitandi eft , quia fanfti
Patres , Ambrofius, Bernardus , & alij, videntur af-
ferere,iuftitiam violare eos,qui bona fuperuacanca
retinent, & pauperibus denegant; aiunt enim , eos
retinere quod fuum non eft , fed alienum, videlicet
pauperum ? Refpondeo ex communi fententia, obli
gatum non efle ad reftituendum , quia non iuftitiae ,
xed mifericordia: & charitatis legem tranfgreditur ;
lege enim mifericordiae & charitatis cogimur ad
dandum pauperibus quod fupereft nobis : vnde elee
mofyna tanquam alimentum debetur pauperi, dum
eget, non poftea. Quid fi pauper indigens debi tum
contraxit ; quofuamneceffitatemfubleuaret,diues
nede eo quod fibi fupereft , debet ciufmodi debi
tum foluere ? Refpondeo diftinguendo : Aut pau
per habet vnde ioluat debitum quod in egeftate con-
traxit:aut non habet, quia adhuc egeftate premitur.
Si primum , diues eleemofyna: praecepto non cogitur
ad tale debitum foluendum , quia ipfe pauper eft de
bitor , non diues. Si fecundum , tunc diues debet ne-
ceffitati pauperis fubuenirc : non quia antea eleenio-
fynam denegauerit, & pauper debitum contraxerit;
fed quia pauper adhuc cft in grani ncceffitate con-
ftitutus, fiquidem non habet, vnde poffit creditori fa*
tisfacere.
Quar to quaeritur, Quid fit de diuitibus dicendum,
qui m Canobi; , templis aedificandis , vel dotan
dis, id quod fupereft , impendunt, & pauperibus elec-
mofynam denegant ? Quid item de illis , qui cum
multis bonis abundent , negotiatione affidua fib*
ampliora bona acquirunt, uel donatione inter umos,
aut teftamcnto accipiunt ; Quid itidem dc illis ,
quod fupereft, m futuras pauperum neccffitatcs re*
feruant, vel in mortis articulum impendendum rei;-
ciunt \ Refpondeo , diftinguendo ; quandocumqu*
extrema , vel quafi extrema , aut grauis necefficas
eft , aut quae fit magni momenti & ponderis , hu*
iufmodi diuites lethale peccatum adrnittimt , »
eam non fubleuent de eo quod fibi fupereft. Si vero
tantum fint communes, & ordinaria: pauperum ne-
ceffitatcs, lethaliter etiam peccant nullam elcemoly-
nam erogando ; etiam fi huiufmodi neceffitatcs fint
modic£E;quia non leue eft quod ipfi faciunt, nimirua»
cum omnem eleemofynam denegant, & < i u0 ^
Infiitutionum oralium. Pars II.
A
