JLil» XI /• t)e fudrto deedlogtpMcepto, Cap. X 
dttexboois i» alios vfus infumunt pofthabitis qui- A 
bufuis pauperibus. Verum fi largiantur, & exparte 
fubleuent tales neceffitatei, non peccant,fi reliquum 
quod fibi fupercft,retineant,vel in alios vfus honeftos, 
& bonos impendant. 
Quinto qusritur,Quid fit dicendum, fi quis ita aua- 
yus fit,ut nihil ex fuo velit infunicre , qu o fu* ncccfli- 
sati fnbueniat ? Refpondeo, ceteros clcemofynspra:- 
ccptonon conftringi ad illius neccflitateni fublcuan- 
<dam,quiaipfehabet vnde poflit fibi fuccurrere; quod 
<i id non facit, fibi imputet, nifi tanta fit eius infirmi- 
eas,& deprauata animi affettio, qua fibi fubtrahit vi 
es necefiaria, vt cogamur miCencordix praecepto ad 
fubueniendumilli. Quemadmodum fi quis ex animi 
infirmitate,vel caco affeClu fe fufpendere, vel in flu 
men deijcerc contenderet, mifencordi* praecepto co- 
geremnr eum commodo remedio iuuare. ™ 
Sexto qusritur, An diucs debeat elecmofynam lar- 
iri ex eo quod fibi fupcreft,fi credat futurum, vt poft 
cbdomadam vnam,ve! alteram,vel poft vnum aut al 
tcrum menfem id fibi, vel fuis fit futurum, necefiaria 
ad vitam?Refpondeo,diftinguendo;Aut bona fide cre 
dit,autmala. Si prima poteft fibi retinere , quia quod 
parum diftat,nihil diftarc videtur . Si fecundum tunc 
opus eft, vt id in communes, & ordinarias pauperum 
Bieceilitates,infumat. Item, fi quis alius extrema ege- 
ftate nunc laboret,tunc dmes ille nequit illud fibi in fu 
turum tempus refeiuare,fiquidem pauper, nunc eft in 
extremo vitae periculo, & diniti nunc bona fuperfunt. 
Septimo quaeritur,An cenfeatur extrema , vel quafi 
extrema neceflitas , in quam quis venit ex alieno de- 
Sidfo: v. g. Titius cum fit innocens creditur a Tyranno 
} perimendus,nifi Caius eum pecunia redemerit? Rc- ,, 
pondeo , ccnfcri, quia non proucnit ca neceflitas ex 
ia£to, vc! delidfo ipfius pauperis, fed aliunde . Secus 
«ft ,fi pauper Titius Caiodixerit, folue debita mea, 
alioqui me interficias hxc enim «ft nequitia,& Titius 
deprauata fua voluntate eft in caneceflitatc conftitu- 
tus. Quare Caius nullo mre cogitur ei fubuenire : 
«eque enim funt hominum nequitiae iuuandse, aut fo- 
uend* : nifi Titius peccet ex infirmitate animi, vel 
aliquo caco affedfu. 
Quis eleemofynam dare pojjrr, 
Cdpe X» 
£ hac re S.Thomas fecunda fecunda;,q.jz.art.g. ® 
Alcxan.par.+.q.jj.memb4.art.i. 4. Ricar 
dus in 4,diftin.i5.artic z.q.d. Summiftf in verb.clec- 
snofyna. Hofticn.in funi. titu. de paniten. &remifl.$. 
Quibus, & qualiter. 
Communis eft fententia ,folum eum, qui dandi ius 
&poteftarem habet, pofle elecmofynam erogareivn- 
de nequit is eleemofynam dare, qui eft alienae potefta 
ti fubiedlus, vel is, cui per leges eft interdidfa fuorum 
bonorum adniinifiratioicumfinodi eft pupillus,minor, 
furiofus , & prodigus, qui munere, & officio ludicix 
prohibetur rem fuam familiarem adminiftrare, ne ea 
dilapidet. 
Primo queritur, An filius familias poflit aliquando 
eleemofynadare^Poteft cx bonis caftrenfibus,vel qua 
fi caftrenfibus:quia eorum plenam ius, poteftatem, & p 
adminiftrationem habet. ^bonis vero profedfitijs, 
vel aduentitijsnon poteft:exprofe£fitijsquide, quia 
«orum proprietas,& vfusfrudfus eft penes patrem i ex 
aduentuitijs autem, quiaquamuis eorum proprietate 
habeat,non tamen vfumfrudfum , quia eft apud patre 
dumViuit. Filiusfamilias itidem cum longa peregri- 
nationefufceptaconfenfu patris iter facit, vel cum in 
fcholi» verfatur ftudij litterari; gratia, vel cum pater 
na negocia gerit abfens a domo patris, poteft tuta con 
fcicntia ex bonis paternis eas clccmofynasdare, quas 
erogare folent alij filijfaniilias inuicem conditione 
pates ,& eas quas bona fide credit ratas habiturum 
patrem . Infupcr fi parce viuendo fubtrahat fibi ali- 
yuid,ex his 3 quae ad ipfius vi£fum pater concedit, po- 
Inftit.Moral.Pars a. 
tcft id in pauperum vfus. Quid fi ludo aliquid lucri 
fecerit,an id etiam pauperibus erogare queat ? Ordi 
narie non poteft , quia id acquiritur patri: at vero cx 
tacita patris voluntate, quae bona fide creditur ratum 
habiturus quod filius dederit ludo partum, poteft tuta 
conficientia id facere. 
Secundo quaeritur, An feruus-aliquandopoflit elee- 
mofynam dare ? Non poteft,quia quidquid habet, eft 
domini,& quidquid acquirit, domino (uo acquirit.po- 
tcft tamen dare ex peculio,cuius plenam ipfe admini 
ftrationem,domini confienfu habet,& exeo,quod fibi 
fubtrahit,parce viuendo, cum certum quid ad vidfum 
eius dominus dederitnn his enim duobus cafibus taci 
ta voluntas domini videtur fubefle, vt id impendat in 
quos voluerit vfus. 
Tertio quaeritur, An Monachus ,fiue Religiofus pof- 
fit aliquando eleemofyna dare, puta ex datis fibi elce- 
niofynis ad fuum vidfum ? Ordinarie non poteft ; at fi 
peregrinetur, vel Abbatis fiuefupcrioris cofenfu fit in 
fcholis ftudij litterari; caufa, vel extra canobium ne- 
gocij caufa commoretur,poteft eas eleemofynas dare, 
quas largiri confueuerunt alij eiufdem ordinis,& con 
ditionis Monachi: tunc enim id vfus in ordine tacite 
receptus habeti nam fi ideonfuetudo ordinis fiue reli 
gionis non permitteret,non poflet, & propterea tacito 
fuperiorum confienfu fadfum cenfetar. Item Mona 
chus,qui tanquam procurator communia Canobi j bo 
na admimftrat.poteft eleemofynas dare,quas eiufdem 
ordinis Procuratores confueuerunt. 
Quid fi parce vuiens fibi ipfi fubtrahat aliquid ex 
his qu* accipit ad vidfum fuum ? Refpondeo,non efle 
idem iuris in hac parte de Monacho, quod eft de filio 
familias, autferuo.quia Monachus non folum acqui 
rit Monafteno, fed etiam fuam voluntatem fuperiori 
plene fubiedlam habet. Vnde nifi fubfit cxpreflii, vel 
tacita voluntas fuperioris , nequit Monachas ex eo 
quod fibi fubtrahit cx datis, vel acceptis ad fuum vi 
cium eleemofynam dare. Pari ratione fi iter faciens 
eleemofynas recipiat, nequit fine expreflb vel tacito 
Superioris confenfu.ex pecunijs acceptis eleemofynas 
erogare s nam quidquid fupereft cx illis, Monaftcrio 
acquiritur,nifi aliud habeat vfus in Monachali ordine 
cxprcfse , vel tacite receptus. 
Quarto qusritur , An vxor poflit eleemefynas da 
re ? Ordinarie non poteft, poteft tamen in nonnullis 
cafibus j Primo , vt opem & gratiam diuinam a Deo 
impetret in bonum mariti tali remedio indigeatis. 
Secundo, quando aliquid fibi fubtrahit ex datis fibi ad 
vidfum . Tertio,quando maritus diues eft,fed prorfus 
negligens in dandis eleemofynis. Quarto , quando 
mos eft in Prouincia , vel Patria receptus , utvxorcs 
eleemofynas dent- 
Quaeres, An poflit dare ex bonis paraphernalibus ? 
Paraphernalia bona dicuntur, quae accipit vxor a pa 
rentibus , vel cognatis, vd alijs prstcr dotem,in fuos 
vfus.Communis eft Dodtcrum fententia,ex huiufmo- 
di bonis pofle vxorem eleemofynas erogare, quia funt 
extra dot£, & maritus folius dotis diis eft,fiue vfufru- 
dtuarius . Verum haec fententia m lure tantum com 
muni loeu habet, quo bona paraphernalia vxoris funt 
non mariti j In quibufdam tamen prouincijs,vel locis 
extant ftatuta Principum,& Ciuitatum,quibus etiam 
paraphernalia bona fubijciut adminiftrationi viri i ac 
proinde in ijs locis vxor non poteft ex hifce bonis elec 
mofynas largiri, Quid dicendum,de bonis,qu* vxor 
fuainduftria,&opera lucratur, aut donatione alicu 
ius acquirit? Etiam eft communis fententia ex hifcc 
bonis pofle dare eleemofynam , & fic S.Thomas con 
cedit fecunda fccund*,qu*ftio. 31.arti.8-ad z. Sed hoc 
quoque locum habet in iure comimini, quod talium 
bonorum proprietatem , vfumfnidlum,& plenam ad- 
niiniftrationcm vxoribus permittit. Cattcrum alicu 
bi Principum Conftitutionibus decretum eft. vt inter 
virum & vxorem fit contradla focictasomniu bono 
rum , quasalterutri comugum acquiruntur ab initio 
coniugijiita tamen vt dimidiapars , 5 attinet ad pro 
prietate,& dominium,fit vxoris, altera dimidia, viri. 
Vfusfrudtus vero , & plena adminiftratioiuiidfnodi 
bonoruna,fit penes maritum.- & tunc vxor cx his bonis 
O o o 1 nequii