710
In[UtutlonumMoraltum* ParslL
reuera fusius caufa peccati in proximo. Si vero loqua
mur de 4'candalo quatenus eft circumflantia mutans,
vel addens nouam fpeciem peccati,tunc prima opinio
cft probabilior.
Tertio quaeritur , an fit fpeciale peccatum , peccare
publice coram alijs, qui praemdentur peccaturi, ita vt
iit in confeflione detcgendum?Refpondeo,primo fi co
ram alijs peccamus, quospraruitiemus non peccaturos
propter noftrum peccatum,vel diligenter curamus, vr
non peccent, tunc non eft fpeciale peccatum, nec cir
cumflantia cius in Qcrfcfiione exprimenda.Secundo,fi
prsuidemu.s alios peccaturos, de nullam diligentiam
adhibemus ne peccent, tunc circumflantia eft in con
feflione exprimenda , fiue fit fpeciale peccatum , fiue
Don,quia fumus caufa peccati m proximo , fatis enim
eft, quod fit circumflantia aggrauans notabiliter pec -
catum.
Quarto quasritur, an quando vel opere,vel exemplo
inducimus alium ad peccandam,fit fpeciale peccatum
fcandali in confeflione neceflario exprimendum ? Re-
fpondeo, m primis fi fpeciale peccatum intelligimus
illud.quod m nulla alia fpecie peccati fit, quam in fpe-
cie fcandali,tunc non eft fpeciale peccatum,quia fi re-
«era ad furtum inducimus, vel homicidium, vel adul -
terium,peccatu eft in fpecie homicidij, furti, vel adul-
«enj.&hoc eft,quod intendit Caietanus,de prima opi
nio fupracitata .
Secundo, fi Ipeciale peccatum intelligimus illud,
quod in confeflione debet exprimi, tnnc fpeciale pec
catum dici poreitjfiquidem eft circumflantia fpeciali-
ter in confeflione detegenda : necefle eft enim dicere
«osinduxifle alium ad furtum , vel homicidium ,vel
adulterium .
Tertio fi expreffo hoc in confeflione ,.quod alium
induxerim adfurtuu ,vel homicidium,vel adulterium,
fatis abunae expnmitu iplum fcandalum illi datum ,
quia eo ipio , quod induximus illud ad furtum , volui
mus peccatum illius, de rumam, ac miferiam fpiritua-
lem ipfius,de ficrion eft opus, exprimere.
Quinto quasricur, an quiformeatur , quatenus eft
<aufa fornicationis in conforce,committat fcandalum?
Calet & Couarr.vbifupra,dicunt no effe fpeciale pec
catum fcandali Alij vero fecunda; opinionis fupraci-
tati-Auftores dicunt oppofitum iuxta prafata?Refpoa
«leo in primis: Si is qui fornicatur , habuit confortem
•alioqui paratam ad fornicationem,tunc non conimifit
fpeciale fcandalum,nec reus eft fornicationis alterius;
•& proinde in confeflione fatis eft fi exprimat fuam for
nicationem. Secundo, fi confortem habuit alioqui non
paratam]ad fornicationem,tunc reus eft duarum forni
cationum,& fute & fornicationis in conforte, quia fuit
caufa vtnufque , & proinde in confeflione necefle eft
confiteatur fe vtnufque reum extitifle, quando reuera
vtnufque fornicationis fuit caufa. Et hoc eft,quod vo
lunt Audiores fecunda; opinionis fupracitati.
Sexto quatritur ,quas regula iit adhibenda ad difeer-
nendum fcandala , quando funt fpecialia peccata, aut
faltem quando funt in confeflione exprimenda fub no
mine aliorum peccatorum ? quod eft quaerere: In qui
bus cafibus dimittere teneamur bona,fiue temporalia,
liue fpiritualia,ob vitandum proximi fcandalum? qua.
rem traftatS.Thomas fecunda fecundae,quaeft-43. art.
7.& 8.de Adriauus Qucdlib i.citato?Rcfpondeo; hanc
ad rem vtileseife Regulas, quae fequuntur: quarum
Prima fit haec : Iu hac re non licet inuitare , vel indu
cere alium non paratum ad peccandum , alioqui fi in-
iiicanuis, vel inducimus, fumus caufa illius peccati,
quod alius committit,quia fumus cooperatores pecca,
ti illius.
Regula fecunda:!! eft paratus Aliquis peccare,& nui
!a nobis eft caufa, vel ius faciendi aliquid , ex quo ille
peccet, tunc funt opiniones inter Doftores fupracita-
tos ; quorum alij dicunt, quod fi facimus,erimus rei,
licet peccemus nos mortaliter,vel venialiter faciendo,
v.g quando puella vane,vel otiose fefe foris videndam
exhibet,fciens iuuenem efle paratum ad concupifcen-
dum eam . Alij dicunt eam eo ipfo mortaliter pecca-
re,Sc ream efle peccati in iuuene:Alij vero dicunt,non
efle ream peccati in iuuenc,fed folum eam peccare ve.
A nialiter,fcilicet otiose, vel vane fefe exhibendo videftt
dam. De hoc dicam inferius. Omnes tamen citati Au
ctores conueniunt in tertia regula fequenti,quando eft
alius paratus, nobis tamen eft ius aliquod faciendi id,
quod facimus,tunc licet nobis facere illud,nec propte-
reafcquitur,vt fimus caufa peccati alterius, verbi gra
tia , quia pecunijs indigemus, licite poflumus petere
eas mutuatas ab eo,quem fcimus paratum ad dandura
fub vfura , de non aliter daturum:fic iuramentum lici
te exigitur ab infideli ratione contraftus cum eo cele
brati,licet paratus fit iurare per falfos Deos. fic puel
la die fefto licite domo fua egreditur ad facrum au
diendum, licet fit iuuenis paratus ad concupifcendun»
eam. Sic Parochianus licite exigit facramentum a fuo
Parocho, parato ad conferendum illud fibifine contrU
none peccati mortalis,in quo eft,vt inferius dicemus.
JJ Quarta Regula .• a parato ad peccandum,nunquam
licet exigere, illud quod fieri non poteft fine peccato ;
fed folum licet exigere id, quod indifferens eft, vt be
ne,vel male fieri poflit, licet fciamus ipfum a quo pe
timus,no fafturum nifi male: verbi gratia, quando in
digemus pecunijs,vt dixi,non licet petere,vt vfurarius
det nobis fub vfuvis; vel vt infidelis inter per falfoi
Deos,quia ifta non poflimt bene fieri, fed folum licet
petere,vtiuret, vt mutuet,quia hsc bene,demale fieri
poflimt,& culpa alterius eft quod male faciat. Si enim,
vult,poteft id bene facere . Haec eftfententiacommu-
nis.Sot. in quarto, dift. 30. quaeft.1. art.j.Couarr. Re-
left.de peccatis par.i.numero 10.ex Caietano,de alijs,
quos ibi citat,de fequitur. De his Regulis lege inferius
in hac eadem materia , vbi vltimo proponuntur multi
cafus m his Regulis fundati.
£ Septimo queritur, an fcandalum direfto , de forma-
liter intentum,poflit efle peccatum aliquando veniale.
Aliqui putant femper efle mortale,quia eftfunima ma
litia velle alteri malum veniale, vt eft malum animaj
de Caietanus,Armilla, Angelus, Couar. locis citatis a-
iuntpoffe fcandalum,etiam direfto intentum, efle ve
niale, nimirum cum quis vult,vel inducit, vel fuadet „
vt alius venialiter peccet, quia velle in aliquo malum,
quod eft peccatum veniale,eft velle illi malum leue .
Oftauo quaeritur,an fit licitum confidere alteri mi
nus malum,vt maius malam enitet ? Dus? funt opinio
nes ? Prima afferentium efle licitum.Sic Adria. Quod-
lib i.quaeft.z.de Qupdlib.cj.quxft. 3. Immo aitfatuum
efle de hoc dubitare ; hanc etiam opinionem fequitur
Sotus Iib.i5.de luftitia qua>ft. 1. artic. 5. Angelus verb.
Matrimonium 3. de verb. Impedimentum J.num.7.&
p. verb.vfura z.nu z.Nauarr in fum.cap., 4-nu.40.de cap.
^ 17.nu.163 i Medina 1 2. quift, 14. art. 6. Caiet. in funi-
ma.verb.Tyrannus. Armilla eod.verbo Tyrannus.Silu.
vfura 7-.quaeft.1-ad finem . Innocentius, Abbas in cap.
fupereode vfur. Secunda eft opinio afferentium id no
effe licitum. Sic Caiet.fecanda fecundae,quaeft 78.art.
7.Se quaeft.95.art 8.111 caufa 5-duelli.de'Tomo 1. opufe.
Trac. 31. Refponf. inrefpon. 13-.qui.fibi eft contrarius
in fumma in verbo Tyrannus Silu verb Matrimonium
y.quaeft. 5. num. 9. fibi ipfi con® arvus m verb. vfura7.
quaeft. i.in finc,Tabien in eod. verb. vfura 8. quaeft. 5.
Angelus in fuis Aflertioni, Theolog. par; z.q. Quisre-
ftitucre teneatur, qusft.i. difficul S. Gabnel in 4 dift.
15 .quaeft 1 i.art.3 dub i4.recitat Alexandrum , de An-
dream : Opinio prima, fundatur in Scriptura facra.
nam Genef.19.L0t confuluit minus malum , vt maius
P malum vitaretur,cum dixit viris Sodomitis: Ecce ha-
beo duas filias,abutimini eis,de lud. 19. fenex, qui ho-
fpitio exceperat Leuitani,cum fua vxore,dixit Habeo
filiam,abutimini ea.Item Iercm.41.cum Ifmael vellet
occidere decem viros, illi dixerunt .• Ne occidas nos,
ecce habemus thefauros oIei,mellis.Item probatur ex
Auguftino lib.2. de adulteri. coniug.cap.15.de refertur
de confec.dift.3 3.q.i.cap.Si quod verius,vbi ait: Sifa-
fturus eft,quod non licet,iam faciat adulterium,ne ho
micidium committat: de ex Gregorio , vt refertur 12.
diftin.cap. Nerui, de ex Concilio Toletano 8. vt refer
tur, eap.Duo funt,ead.dift in quibus Capitulis dicitur,
ex duobus malis minus efle eligendum 1 de ex Hierq-
nymo,vt refertur cap. Conlideta. 12. quaeft. 1. vbi dici
tur prohibuiffe iurareper creaturas,de pennififfe ‘ura-
“ —re per
