L>6. X//. *De quarto decalogipracepto» Cap* X VII. 
it per Dcutn,.vtBninus.ma!um,quiamauis malum eft A 
diuinum honorem impendendo Damoni temere iu. 
rare, quam temereiurareper Deum: &ex Chrylofto- 
mohom ifi.adPopulum Antioehen. vbi ait, confueto 
jurare per Deum,effe confidendum , vtiuretper caput 
Inum, quia minus malum eft iurare per caput, quam 
per Deum. Secunda opinio probatur,quia non funt fa 
cienda mala, vt bona cueniant;, Rom- ?, ergo non eft: 
confulendumminus malum,vt euitetur maius. Item, 
ron eft licitum, aliquem inducere ad peecandum, fed 
confidere minus malum, eft confulere malum. 
In hac re dico,in primis.-omnes Auffores in eo con- 
«enire , quod non eft licitum confulere minus malum 
alteri,qui non.eft paratus ad faciendum maius malum, 
vt abftineat a maiori malo. Et ratio eftmanifefta,quia 
cum ille non fit paratus ad faciendum maius malum , 
fine iuftacaufa induceretur is ad faciendum minus ma JJ, 
lum. Tota igitur difficultas in eo ftat, quando alter eft 
paratus ad faciendum maius malum, an fit nobis lici 
tum confulere illiiminus malum, vt abftineat a maiori 
malo. 
Secundo, omnes Audlores conueniunt, efTe licitum 
fic paratum ad faciendum maius malum , auercere ab 
Vo faciendoabfque hoc,quod coniulamus nos ei,vt fa 
ciat minusmalum,fed confulendo illi ne tam grauiter 
peccet,licetfciamusillum ex malitia fadturum alte 
rum minusmalum Exempli caufa.Paratum ad adulte 
randum licet nobis confulere dicendo ne tam grauiter 
fc luxuria: peccato contaminet, licet fciamus hinc in. 
ducendum ac fornicationem . Patet, quia in hoc non 
confulimus illi, vt peccet, fed vt a tam gram peccato 
abftineat, & hoc bonum eft; quod 11 ipfe poftea forni 
catur,libi imputet, nos enim non confulimus .fili forni. Q 
cationem . Item quia in hoc, vt ait Caietanus, fungi- 
srmr officio bonorum Angelorum, qui nos a maioribus 
snalis fepe abftrahuiu, & auertunt - 
4 Tertio , quando confulimus minus malum parato 
ad faciendum maius,vt abftineat k maiori,flue pecce- 
«nus, ficenori peccemus fic confulendo,de quo ftatim 
^icam, quantum ad reftitutionem faltem, nos non te 
nemur reftituere, fi ex noftro tali cofilio alter indudfus 
«ft ad faciendum minus malum v. g. erat paratus fur 
ad rapiendam magnam pecunia fummam Petro , ego 
dixi illi, ne furaretur tantam fummam , fed coutentus 
«flet illius medietate.& eam ille furatus eft, no teneor 
xeftituere Petro eam medietate,quia fiue peccem,fiuc 
non peccem in fic confulendo, falcem utiliter gefline- 
ocium,& rem Petri . Item fi quis paratus eft ad com- 
urendam domum,uel legetem Petri,ego coufului, ut £> 
tantum exureret rem aliam minorem Petri, no teneor 
reftituere. Itemliquis ueht alium occidere, 8c ego 
confulam ne occidat, fed tantum percu tiat fufte, aut 
alapa, uel pugnis cadat. 
Quarto, quando alius eft paratus ad maius malum 
faciedum.licitum eft nobis confulere aliquid,quod eft 
minus, quando illud minus non eft intrinfece malum , 
fed eft resfua natura indifferens, quam ipfe poceft be 
ne facere fi uult, licet fciamus eum non nifi m ale fatlu, 
rum. u. g. fi uelit occidere me aliquis.licet mihi illi di 
cere , Accipe pecunias, ne mc occidas: nam cum di 
cit,Accipe pecunias, rem dico , quanon clt intrinfece 
mala.Et ita Hierem- 41. dixerunt dece illi uiri Ifmae- 
IhEcce habemus thefauros olei,& mellis. Item fi quis 
uelit alium occidere,qui in latrones incidit,licitum eft 
mihi dicereiecct pecunias habet,cape eas;nam in hoc £ 
folum confulerem,quam ipfe poteltbene facere, fi ue- 
lit,nim irum capere pcumias animo reftituendi eas, Sc 
ut fu a neceflitaii fubueniat. Item fubripuit mihi ali 
quis medicinam, qua limphciter indigeo ari mea uita 
conleruationcm, & ille non uult mihi cum reftituere , 
licitum eft mihi dicere illi.- Accipe pecunias, & da mi 
hi medicinam, ac ne linas memori, 
Quinto,quando confulere minus malum , folum eft 
redimere noftram uexationem, tunc licitum eft nobis 
fic confulere , ut patet in exemplis modo adhibitis. 
Item, quando redemptio uexationis eft licitaiurena- 
turali." 
Sexto, quando minus malum eftfua natura malum, 
tnne parato adfaciendum maius malum,non eft nobis 
licitum illud confulere , ut abftineat k maiori malo. 
Ha:c conclufio nobis probabilior apparet contra pri 
mam opinionem ; patet,quia nunquam liccr alium in 
ducerent aliquidfaciat, quod ipfe non poteft bene fa 
cere .- fed quando aliquid, quod eft minus malum, eft 
fua natura malum,non poteft bene fieri,ergo &c.Item 
nunquam eft licitum alicui dicere alteri,ut mentiatur 
ad faiuandam uitam alterius, uel ut furetur ad danda, 
eleemofynam pauperibus; unde fequitur non effe lici 
tum dicere parato ad occidendum, ne occidat, fcdfu- 
retur. Item,non eft licitum parato ad adulterium,di 
cere,pe adultereturffed fornicemr, Item,non eft lici 
tum parato ad occidendum alium , confulere nc occi 
dat, ted percutiat,uel uerberet.uel pugnis,uel fufte,uel 
alapa cedat, uel fpoliet.quia mhd horum poteftbene- 
faccre,. 
Quadam ali# qu#Jitones de fcandah 
diluuntur. 
Cap, XV JJ. 
P Rimo quyritur.an dolenti me, uel alium occidere, 
licitum fir mihi dicere, ne me, uel alium occidas; 
fed ecce manus, abfeinde mihi manum , ue! digitum, 
uel me pugnis cade, aut fufte? Ainftores prima opi 
nionis dicunt effe licitum. Videtur etiam quod fit lici 
tum fecundum opinionem fecundam quia eft redime 
re propriam,uel proximi uexationem. Item.quia licet 
brachium , uel manum periculo exponere pro tuenda 
uita totius corporis. Item fi brachium,uel manus mea 
adftridta uinculis teneretur, & effem ab hoftibus occi- 
dendusilicitcpoffem effugere,ut uitam feruarem , etia 
cum amputatione manus,ut ex uinculis liberaret. Alij 
afferunt id non cfle licitum dicere nolenti me occide 
re,quia conJulo illi malum , quod ipfe non poteft ben» 
facere. Item , quia difpar rano de exponente manum 
periculo,uc.totum feruee ,qma pio bono totius ius eft 
exponendi periculo partem, & pro bono Reipublicas 
ciuem .- fed non eft ius confu endi alteri ut peccet, uel 
ut faciat aliquid,quod ab eo fieri bene non poteft.Cer- 
te res eft dubia : fed cum fint opiniones probabiles, in 
praxi licite (equi poflumiis fencentiain dicentem lice 
re nobis in eo cafu ita confulere - 
Secundo queritur, an fi quis fit conftitutus in extre 
ma neceflitate,& fit aliquis paratus ad mutuandum il- 
li.fed non nifi fub ufura,licitum titdicere, uel confide 
re, ne finas me mori,fed da milii mut 10 fubufura? In 
nocentius, Siluefter, Abbas, & csteri ,qui funt primae 
opinionis affertores, aiunt id effe licitum , Sed mihi 
probabilius uidetur,quod ait opinio fecunda, quia hoc 
cflet alteri cofulere peccatum,nimirum, ur mutuet ad 
ufuram : quare litetfciam eum nou daturum mutuo 
nifi ad ufuram,licitum erit mihi dicere,ut mutuet (im 
pliciter , & abfolute, non tamen uc mutuet fub ufura, 
quia dicendo ut mutuet,fuadeo rem, quam bene face 
re poteft ipfe,fi uelit,dicendo,ut mutuet fub ufura,con 
fido ren^quas fecundum fe elt peccatum,&c non poteft 
ab eo bene fieri lege infra paulo latius, 
Tertio qu - ntur.An Genefis dec.mo nono, Ldt pec- 
cauen: confulens minus malum , uc maius uitaret iu 
alijs,fimilicer,&.feuex ille ludie. 19. uu.e funt opinio 
nes. Prima eft Lyrani, Abulenfis, Caietam qui fecuci 
Auguftinum, aiunt ipfos peccaffe . Altera eft Caieta. 
ni,qui Lot excidat a culpa ,qnia illa uerba: Abutimini 
eis.non funt uerba confidentis, fed permittentis, quali 
dicat: Non prohibeo fi aburi ueliiis. Certe poteft Lot 
excufari a culpa , quia cum 111 hoc fint opiniones inter 
uirdsgraues, an liceat confulere minusmalum parato 
ad faciendum maius,Loc bona fide potuit fequi opinio 
nem afferentem id effe licitum . 
Dices; ex duobus malis minus eft eligendum, ut lo 
cis citatis ait Gregorius,& Cdcilmm ToletauuunfiRe 
fpondeo.ibi fe explicat Gregorius,quando dico praen 
ota fibi inuicem occurrunt, & alterum omittendum, 
tunc