74
lege Ecclefiaftica obleniatur, in aliurn diem aliquando
Ecclefta; inftituto & more transferri folcat. Ex quo fit,
vt peccatorum condonationes ,quas Indulgentias vo
camus, Rom. Pont, beneficio in certo die fefto cqncef-
fe,co die meafententia fufeipiantur, in quem anniuer-
Caria illius diei fefti celebritas incidit; non autem eo
die, in quem diuinae precationes, Sc officia transfe
runtur .
Nono quaeritur,Vnde, & vbi incipiant, & finiantur
dies fefti ? quatenus vi & neccflitate legis operaferui-
liapraetermittere cogimur ? Supra cap.p.q. 13;.traftaut
quaftionem,vnde,& vbi incipiant, & definant dies fefti
folcmncs: nunc quzftio eft generatim de omnibus die
bus feftis.Ratio dubitandi eft, quoniam in cap. Omnes
dies,de ferijs,perfpicuc traditur,omnes dies Dominicos
a, vefpera in vefperam , id eft , aboccafu fohs vfque ad
alterum occafum cum omni veneratione decernimus
obferuari, & ab omni illicito opere abftineri, At m ca. B
Quoniam,de ferijs Alexander 11 I. ait; Licet feriptum
fit:A vefpera in vefperam celebrabitis fabbata veftra;
feriarum tamen principium & finis ,iuxta eorum qua
litatem , & diuerfarum regionum confuetudmcm de
bet attendi : &ficut magnitudo dierum exigitmrius in
cipere,& tardius terminari. Haec ibi. Hinc fadium eft ,
vt quidam,in ter quos eft R ofella.feriz num e. 5. ademe
rint,eorum opificum confuetudinem, qui pridie Domi-
nicz diei poftfolis abfceflum laborant , iure cxcufari
non poffe; tum quia eiufmcdi confuctudo cum iure
ipfo in cap.Omnes dies, de ferijs, aperte pugnat ; tum
etiam, quia confuetudinem non inducit certa quasdam
hominum focietas , fedtota , autmaior populi pars.
Quam fententiam merito alij confutant, vtdixi ca.p.q.
■10. nam confuetudo fzpe legi & iuri feripto derogat.
Deinde in cap.Quoniam,de ferijs dicitur,dies feftos m- C
choari, ac finiri pro mna confuetudine regionum. Po-
ftremd in vno eodemque oppido varia; funt confuetu-
dinesprodiuerfis opificum.& mercatorum focietati-
bus.Sylu.autem in verbo , Dominica q. z. Ang.in verb.
dies in principio. Suppi, in verb. Domin.diftinguunt in
hunc modum:Aut dies fefti (untiuris diuini, qualis eft
dies Dominica,Natalis, Epiphania, Pentecoftes, Sc
Afcenfio Domini : aut funt tantum iuns Canonici ,
quales (untjnquiunt, czteri dies fefti. Si fint primi ge
neris, quamuis citius aut tardius inchoari queat, quam
fit folis obitus , fpatio tamen viginti quatuor horarum
agi,& coli debent, ita vt toto eo temporis interuallo ab
operibus feruilibus defiftamus; nam iuris diuini eft, vt
diebus feftis diuinitus inftitutis toto tempore a vefpe
ra in vefperam , hoc eft fpatio vigintiquatuor horarum
feriemur. Si vero fint fefti dies fecundi generis, non
foliim citius Sc tardius incipere , & terminari queunt ;
fcd etiam multo minori tempore, quam fpatio viginti
quatuor horarum obferuari poliunt. Quare capit. Om
nes dies,de ferijs, interpretatur Syluefter de diebus fe
ftis primi generis,qui diuino iure celebrantur ; cap. ve
ro. Quoniam , de ferijs, ait locum habere in diebus fe
ftis fecundi generis, qui inftituto Ecclcfiz coluntur, in
quibus principium , Sc finis pro diuerfo gentis,aut dui
tatis more vanatur. Caterum contra Sylueftrum Sc
alios dicendum exiftimo, omnes dies feftos turis efle
Canonici, Sc iure Canonico uiginti quatuor horarum;
fpatio coli debere; & proinde non folum citius-& tar
dius inchoari & finiri,fed etiam pro varia confuetudine
abfque peccato,multo minori tempore,quam fpatio vi
ginti quatuor horarum agi,&coli; ita vt vbique fit ge-
tis,duitatis,vel populi confuetudo feruanda.Et hoc eft, t
quod fimpliciter,& abfolute in c.Quoniam,de ferijs di
citur. Id vero quod dicitur in ca. Onmes,nimirnm dies
Dominicos a vefpera in vefperam,celebrari deberefto-
ciim habet in ijs locis, in quibus eiufmodi confuetudo
viget, & Synodus id definit, quoniam voluit, vt dies
Dominici in Ecclefia celebrentur inftar dierum feftoru,
quos lex antiqua conftituit, Vbique vero fere yfu rece
ptum eft , vt dies fefti a media node vfque ad mediam
nodem proxime fequentem colantur.
Decimo quzritur , An fi quis auditare diurna , to
tam diem feftum m vanjs, & otiofis operibus tranfi-
Jnjlituttonum J^foralium • Pars II.
A gat,fpeciale peccatum admittaticontra diei fefti fandi-
tatem ? Et vniuersc. quzritur,An Izthale peccatum iit
die fefto commiftiim , fttfpeciale delidum, quo dies fe-
ftus violeturj? Dus funt opiniones • Vnadoceteflefpc.
ciale delidum, & neceffario in facra confeffione decla
randum.Sic Alex.j.p.q.j z.m.5 .ar.z.ad 4. Ang.feriz mt.
36.8c interrogatio n.<5.& verbo,przccptumjnu.5.Rofel.
confeftio z.n.y.Ant z.p.tit.9.c.7-$-3.& 3 p.tit.i3.ca 1.$.
i.ad finem Lyran. Exo.c.zo. Sic etiam videtur docere
S.Thom. z.z.q.izz artic.4.ad 3.Altera oninio negat efle
fpcciale pecca tum,vtfi quis in dic fefto peieret,vel per
niciose mentiatur;vel alium interimat, aut torum alie
num polluat & violet. Ita Caiet.z.z.q izz.artic.4. Sot.
Iib.z.deiuft.q.4.arti.4.&:in4.dift. xS.q.z artic.4.Sylu.in
verb.circumftantia q. 3. Sc in verb. Dominica q.6. Ta-
hien.feriz nu.47.Sc circumflantia n n. Nattar.in Man.
c.6.n to.&hzc opinio eft verior. Namq; hoc przcepto
foliim imperatur, vti ab operibus feruilibus vacemus:
& peccata non eo ipfo quod peccata funt, opera ferui-
ha indicantur.
Obijcies mentem legiflatoris efle , vti a laborando
ceffemus,quo liberius & expeditius in ftudium, curam,
& operam rerum diuinarum incumbamus; at eiufmodi
ftudia magis impedit peccatum , quam opus feruilc.
Et Aug.vt citat & approbat S. Thomas loco przd.ido,
ait : Melius faceret ludzus in agro fuo aliquid vtile,
quam ft in theatro feditiofus exifteret: Sc melius fa-mi-
nz eorum in fabbato lanam facerent, quam quod tota
die in Neomenijs fuis impudice faltarent. EtAmbro-
fius feribit in Lucam cap. 13. Lex in fabbato non vetat
hominem curare, fed feruilia opera facere; id eft, pec
catis grauari prohibet. Refpondeo, przceptum.vcl le
gem non violari, nili quando quis contra eius fubftan-
tiam delinquit, quamuis legiflatoris mentem Sc finem
non feruet.
Vndecimo quzritur, An liceat Epifcopo fubditis libi
hominibus facultatem in dic fefto laborandi concede
re,eo pado Sc lege.vt aliquid erogent in alios vfus pios
nimirum , vt aliquid impendant ad oleum emendum ,
vel quippiam aliud fimile in rem Sc bonum alicuius tS-
pli,oratonj,vel facclli. Quidam ftmpliciter refpondcnt
id Epifcopo licere facere,idque probant ex cap.licct.ds
ferijs,vbi conceditur Parochianis facultas pifcandi in
diebus feftis certum genus pifeium raro quotannis ap
parere folitum, ea conditione , vt factis zdibus circum-
uicinis, & Ecclefijs indigentibus congruentem portioni
reddant. Sed GlolTa eo loco interpretatur eam portio
nem injungi,quia erat tanquam decima przdialis , qu*
ez pifcatu Ecclcfiz parochiali debebatur , ac proinde
nullafubeftfimonizlabes, cum illud exigitur, quod
alioqui iure debetur.. Mihi videtur abfque limomz vi
tio eiufmodi facultate- dari non pofle ; fi pecunia aliud-
ue temporarium commodum a Parochianis petatur,ti-
quam pretium datz facultatis. Et generatim Hpifco-
pi aut alij Przfedi Ecclefiarum ratione priuilegiorum
ad res fpirituales pertinentium , quz aliquando folent
fibi fubiedlis hominibus concedere, pretium exigere Sc
accipere nequeunt; neque enim priuilegia fpiritiialil
pretio vendi queunt. Nihilominus tamen faseftEpi-
l'copo,dnmmodo alij non offendantur,id facere, quod in
qiizftione proponitur ; nec enim facultatem, autpriui-
kgium laborantibus in die fefto vendit, fed cultum Se
honorem ; quem Parochiam diebus facris, ac feftis tri
buere debent,in,aliud opus pium Sc religiofum comma
tat;nimiriim , vt aliquid erogent m sedium facrarum r-
fus neceflarios, Sc commodos.
Quzres:, an ex lucro ,quod prouenitex opere feruili
fa£lo In die fefto ex Epifcopi permiftu, debeat aliquid
cleemofynj’ in pios vfus erogari caufa compenfationisl
Quidam fenferunt erogari debere,quia in cap. Licet,de
ferijs dicitur,vt talis eleemofyna detur. Sed dicendum
eft cum Sylueftro in verb. Dominica, q. 4.Sc cum Ang.
vcrb.feriz,nu.3 5. id efte confilium,non przccptum.
An chorez,tripudia,faltationes,ludi, fpedtacula pu
blica fint communi iure in diebus feftis prohibita, i»
Ixxti przccptiexplicatione dicemus.
FINIS PRIMI LIBRI.
