4
Dijserutio /. Trokgomentt
ny> explicare [emone, ut dicitur Eccle.
x. 8. & ideo fatemur fatis debilem &
obtufam effe hominum fcientiam , fed
non propterea omnem fcientiam dicen
dum eft effe repudiandam, vel nullam
reperiri polfe in homine , adeo ut lo
cus fit tantum opinionibus..
6. Additur ad notionem exprefliorem ,
quod fit Scientia fpeculativa, nempe fa
cultas mentis, quas in fuo objcdo ex
quirit tantum veritatem , neque de le
eft nata ad aliam potentiam hominis
dirigendam • Nam licet haec fcientia
fupponat necefiario , utdidlumeft, cor
pora naturalia per fenfus bene explo
rata , & revera femper circa res ma
teriales ipfa verfetur ; tamen in his
ipfis aftequi folum praetendit veritatem ,
quam exquirit per difcurfum maxime,
quantum fieri poteft, demonflrativum ,
& tali veritate eft contenta . Hac de
cauda fa-pe & merito illos carpimus
modernos, qui ad Phyficam prsetendunt
magis defervire oculos bene armatos &
fenfus in exercitio , quam mentem in
difcurfu , ficutl Antonius Vallifnerius
in fuis Opufculis fsepe jadfat, & inful-
fe jocatur in Ariftoteleos . Nam heee
quidem pratrequirumur & maxime pro
ficiunt, ut femper fatemur, fed folum
ad refte parandum objectum , circa quod
verfetur fcientia; non autem in iis fcien
tia fiftit & definit , imo ex iis fpecu-
Jando & demonflrando debet exoriri.
§. III.
De Phyfic<e Objeci o.
7• Dicitur fecundo Confidemus cor
pus naturale , & dicere voluilfem al
tius Confiderans naturam rerum fenfibi-
Uum. Sed cum homo pro prasfenti fla
tu non a natura incipiat ad difeer-
nenda & definienda corpora fenfibilia ,
imo e contra a corporibus & fenfibili-
bus afeendat ad difeernendam & pene
trandam eorum naturam : ideo debe
mus effe contenti hanc fcientiam ita
definire , & tala taraqpam prxeifum
ejus affignare objedhun . Eft inquam-
fcientia , quae confiderat totum id , quod
nobis offerunt fenfus , ut ad differen
tiam belluarum , quas fenfibus & ipfae
pollent, intelligamus, ideoque difeur-
ramus & dernonftremus, feu uno ver
bo , fciamus vera fcientia quod fenti-
mus in fua prop r ia natura. Digna ho
minum occupatio, ne alioquin libi de
fit haec fcientia , qux magis nobis in
hac vita naturaliter convenire videtur.
Porro corpus pro objecto Phyficx affi-
gnatur, quia quidquid hominibus in na
tura apparet , eft corpus , vel certe a-
liquid circa corpus : & ob id licet Sub-
flantiae fpitituales in natura creata in
cludantur , non revocantur ad hanc fci
entiam ut conliderentur, nifi forte ex
effedlibus, qui fe produnt in corpore.
Praeterea confiderat Phyfica corpus ut
naturale, ut ejus principia (ficuti mox
dicam ), effechis, & afftdliones, feu uno
verbo naturam totam aftequatur ; ad
differentiam aliarum facultatum , qute
& ipfae circa corpus verfantur, fed in
una tantum aliqua ratione , v. g. Geo
metria , Mathematica in ratione tan
tum quantitatis- menfurabilis.
8. Malebranchius haec fane non con-
fentiet, qui totus eft, maxime in pri
mis libris De inquirenda veritate m
exaggerandis erroribus fenfuum , ima
ginationis , & aliorum fenfibiliurn , ex
quibus proinde non fcientia , fed pura
nefeientia debet expediar! . Sed non ad
vertit , ex tanta errorum facilitate al-
ferta fe quoque , licet ineat viam fe
lius mentis , facile in turba errantium
fateri; nam non minus mens quam fco*
fus errat, imo ex didlls in Dog- tr< *•
q.i. Can.i.&z. non fenfus , fed mens
eft illa , quse fola errat . Advertiflet
faltem , fe Creatori injuriam facete,
quafi hominem donatum fenfibus rece
rit , ut illum folis donaret decepti 0 '’ 1
bus : favorem autem praedare Pyrt 0
nicis- , feque ideo s+fdem , qu- 8 -’ a ‘ ,1|r
bene-
