Thyfic<e T/trs I. Tutci. 111. Quafi. III. 
180 
Falfum affertutn , & experimentum . 
Nam projice pilam ferream ex fclopo 
in pilam alteram ferream majorem & 
quiefcentem , & videbis, an quascum 
que velocitas poffit fuperare gravita- 
• tem majorem alterius corporis quie- 
fcentis . Falfa & arbitraria eo magis 
efl ratio , quam ibi Cartefius fubdit; 
Qida corpus quiescens magis refiflit ma 
gna celeritati, quam parva ; idque pro 
ratione exceffus _unius fupra alteram. 
ExcelTus enim virium femper opera 
tur, & quies non addit virtutem refi- 
flentios fupra gravitatem corporis. Ma 
nu ipfa proba in percuflione pilee lufo- 
liae, & fenties quantum valeat celeri 
tas motus, nam & manus ipfa dimo 
vebitur a fuo fiatu, ni fi majori vi fir 
ma pilam repercutiat . Potius menfu- 
randus effet excefifus celeritatis , qui 
effet neceflarius ad vincendam majo 
rem gravitatem: quod libenter dimitto 
experimentis Geometrarum, qui dele 
ctantur in menfuris . 
V. Si corpus majus in corpus minus 
& quietum impingat , tantum fui motas 
in aliud transferet , quantum fufficiet, 
ut ambo cequaliter promoveantur . ■ 
Injucundum auditu & cogitatu . Qua 
re dabit quantum fufficiet ? Num fpon- 
tanee in duabus pilis? Tantum dabit , 
quantum habet, & quantum mobile al 
terum poterit recipere ; nam fi hoc 
mobile fit quid minimum, fane totum 
irapullum in fe recipere non poterit . 
Hoc autem excepto , quantus efl im- 
pulfus , tantus efl motus communica 
tus feu imprefifus in corpore minori; 
& quo major erit impulfus , eo velo 
cior erit motus imprefliis jn corpore 
minori j eju^m in majori : unde in ba- 
liftis idem impulfus longius jaculae cor- 
pus minus , quam praegrande . Si au 
tem illae duas dirtas pilas ad eumdem 
terminum perveniant , non credo fem 
per verum , ut patet in ipfo pilarum 
iufu ; fcd quando veroni , lignum efl 
totum impulfum non effe communia- 
tum a prima fecundae pilas ex defefla 
taftus perfecti in centro corporis , ad 
quem defeftum revoco illam excrefcen- 
tiam in triplum Sc quadruplum, quod 
ibi tamquam myflerium jartat Carte- 
fius . Nam alioquin cum jacitur pila, 
& h*c tangit alteram perfecte in cen 
tro etiarafi minorem , quatenus perfe 
rte communicatur impulfus, prima pi 
la flat, & percuffa excurrit velociter. 
VI. Si corpora ftnt cequalia , & cx 
his unum fit quiefccns , alterum vero 
cum qua tuor celeritatis gradibus in illud 
offenderet , communicabit illi unum [na 
celeritatis gradum, & ipfum cum tribus 
refiduis gradibus refieffetur in adverfam 
partem. 
Experimentum alterum ex duobus 
dlrtis fupra, quod ego vidi , & mea 
ipfa manu repetii, tale fuit. Erat in 
illo accuratiflimo inftrumento una pila 
eburnea filo appenfa, & quiefeens; al 
tera vero aequalis pila dedurta efl ad 
orto gradus, & illinc dimifla & excur 
rens hoc effecit in alteram impingen 
do, ut ipfa currens tunc flatim flaret, 
altera vero quiefeens percuffa accepe 
rit ab ilia motum impreffurn , & cur 
rens pervenerit ad fex gradus. Ex hoc 
igitur cogor , ut dicam falfum Carte- 
(ii aflfertum dc experimentum , & fir 
mor in ea data cautela , ut non omni 
bus experimentis facile fit fidendum* 
Doceor vero, ex orto gradibus celeri 
tatis duos deperdi ob refiflentiam cor 
poris quiefeentis , fed mobilis : q u0 “ 
utique regulam portet facere . 
VII. Si corpus A excurrens [ubfeqtta- 
tur in motu corpus B . fed A fit ceh’ 
rior quam B. & vice verfa Bfitg flt " 
vior quam A. ita tamen ut exceffus ce 
leritatis effet major in A quam exteffn 
gravitatis in B:. cum tandem A-teli 
rius tangit & percutit B . tunc A ta» 
tum transfert fuce celeritatis in B • ut 
ambo aeque celeriter excurrant in tam-