i 90 Thyficx Tars I. Ti 
'faci. IV. Qtufi. 11. 
quatenus producit. Poted enim a vir 
tute adiva haberi effedus immanens 
in ipfa potentia, ut intelligere , veile , 
qute exeunt & remanent in ipfo intel- 
ledu - /el in ipfa voluntate : & hoc 
dicitu. Operari . Poted quoque a vir 
tute adiva haberi effedus tranfiens , 
ideft tranfiens in fubjedum aliud a fe , 
quatenus in eo producit aliquid de no 
vo : uti ed in qualibet generatione , per 
quam in praefuppofita materia alia for 
ma inducitur : Sc hoc appellatur Pro- 
ducere. In utroque fenfu impetitur ef 
ficiens Cauda ab adverfariis, & in utro 
que fenfu a nobis demonflrabitur. Fa 
cilius eft oflendere operationem-, quia 
reipfa in nobis illam fentimus ; diffici 
lius vero enucleare producTionem ob 
plurimam receffiariam dodrinam . 
Cauda efficiens operativa fufficienter 
definitur definitione illa jam data in 
praeterita quaeft, de Cauda in genere , 
vel etiam fic clarius poted illudrari : 
Principium, cujus virtus efl elicere ali 
quid de novo ad fui perfeftionem . Et 
enim operari periedio eft , & perfedio 
haec efl nimirum ad ipfam perficien 
dam potentiam . Cauda vero efficiens 
produdiva bene, fcd obfcure ab Arid. 
z.Phyf. tex. 29. ita definitur: Id unde 
principium mutationis primum , aut quie 
tis . Quod minus obfcure 5. Met, tex. 3. 
fic exponit : Semen , & Medicus , <& 
Jimpliciter Effciens , omnia unde iranf- 
mutationis aut flatus Principium . Qua 
de re fic poted clare adignari : Prin 
cipium , ex cujus virtute efficitur in fub- 
jefto aliquo mutatio , atque mutatum . 
Er ecce ex hac ipfa definitione explo- 
fa illa odiofa imaginatio Divinitatis , 
quam in Cauda efficiente creata fatis 
incompte exaggerat Malebranchius . 
Sed praedat hanc definitionem per par 
tes expendere. 
,4. Dicitur primo Principium ob ra 
tiones fupra tadas in expofit ione Cauf- 
fae in genere. Addebat Arid. Primum, 
ut fignificaret, efficientem ede caudam 
primariam ; fed non femper hanc vo 
cem retinuit, ut vifum ed. In termi. 
nis autem brevioribus fcholaflicis hoc 
principium vocatur Id quod , nempe 
principium , quod in redo denomina 
tur agere feu efficere; nam cura mul 
ta ad efficiendum concurrant , debet 
ede unum , cui omnia attribuantur . 
Sic planca ed in redo producens fru 
dum . 
Placet autem oc pro dicendis illud 
praeponere, quod Scotus 1. d. 17. </. 1, 
§. Centra iflam , v. Qui vellet tenere, 
fic optime monet: Nulli debet attribui 
cauffalitas refpeSlu alicujus , ni fi talis 
caufalitas fit evidens ex natura rei, vel 
caujfce vel caujfati : nulli etiam cauf<e 
neganda efl perfeSla cauffalitas : nift ma- 
nifefle appareat imperfefiio caujfaHtatis 
in ea , quia nullam naturam negandum 
efl perfetfionem habere , qua non eft evi 
dens eam carere . Quo monitu vere la 
pienti non folum Malebranchii alius 
inutilis in Caudas retunditur , fed & 
compefciiur illorum Scholadicorum fa 
cilitas , qui fine deledu evidentiaecaul- 
fas faepe adignant, ubi non efl cauda. 
Proinde par error ed & caudas nega 
re , & illas praetendere ubi non funt: 
& Philofophi ideo ed has deligere pri 
mo , & podea aderere. , 
Dicitur fecundo Ex cujus virtute , ubi 
virtus adiva proponitur tamquam ra 
tio praecifa, qua aliquid dicatur Catn- 
fa efficiens : & appellatur fcholaltice 
Id quo . Sic homo multa agit & <“*' 
cit , fed modo juxta unam potentiam 
v. gr. motus , & modo juxta aliam • 
Haec ed virtus illa adiva , d uanl ' n 
creaturis propugnare debebimus . A 
vertendum vero , cum mulca interve 
niant in produdionibus, naturalibus > 
nempe conditiones necedariae, ditP° 1 
tiones , dc remotiones irapedinie' t0 ^ 
tum; non propterea his omtfibus aitn 
bui pofle caudalitatem vere effediva 11 ’ >