De Exlflentia 5 & Effentla Thyjica. 9 
Ingenium , quod fine praeoccupatione 
judicat, nam in eo veritas facile illu- 
cefcit . Sed quis co praedat ingenio ? 
Omnes protefiantur fe tales eflfe , fed 
omnes videbis fua fententia quali cla 
vi communi eunda naturae arcana ape 
riri , v. g, Cartefianos materia fubtili 
& vorticibus, Nevvtonianos attradione , 
alios ciaterio , alios motu &c. unde illis 
propter hoc in ipfis experimentis non 
ed credendum . Utinam nos hoc mo 
niti , attamen non fimus monendi . 
$. VII. 
Canon IV. 
16. Mathematica natura Mechanifi 
mo , non autem f'cientia Phy fic a fervit. 
Non detraho Mathematicae vere emi 
nenti fcientiae. , comprimo folummodo 
aeflum , quo aliqui piaetendunt non pode 
quem in natura bene philofophari , nili 
hujus fcientise praefidio . Duo funt in 
corporibus confiderandis, ut faepe mo 
neo, ftrudura & natura . Primum cer 
te nemo aliquatenus afifequetur fine Ma- 
thefi : Sc aliquatenus dixi , quia repe 
tam femper mechanifmum feu opifi 
cium Conditoris non pode umquam ab 
hominibus perfede comprehendi . Ex 
cedit ille nimis fapientia mentes crea 
tas , excedit nimis fimiliter & arte . 
Secundum vero, nempe natura: veritas 
fola naturali hidoria & mente rede pa 
rata abfque dubio obtineri poted . Du- 
bium autem non folum in hoc, fed & 
contentionem movent illi , qui neque 
ad Philofophiam , fed neque ad Theo 
logiam iplam pode confitendi fine Ma- 
thefi defperate minantur dimmorum 
virorum audoritatibus . Sed ad quid 
audorfias , fi experientia ipfa demon- 
drat fine mathematica fcientia & Theo 
logos & Philofophos teque ac alios com 
mendandos ? Celfi , & iterum cedo , 
Phyfica? mechanifmum Mathefis indi 
gere . Et revera Baconus /. 5. de augm. 
[cient, c, 6. idem fic (uafit : Optime Ari- 
floteles Phy [icam & Mathematicam dixit 
Inflit. fhilof, Tom. II. 
generare Prafiicam five Mechanicam . 
Sed qui in Mechanifmo minus utiliter 
detineri nolunr, verum expetunt fiden 
tiam , non ed cur extra viam ad va 
gandum avocentur. Certe Petrus Gaf- 
fendus primus inter modernos ( ut re 
fert Samuel Sorberius in praf. de ejus 
vita & tnorib. ) parum aut nihil dele- 
datus ed in mathematicis , & Difcere 
neglexit ( ait ille ) qua nullius ufus effe 
poterant, impenfa vero, hoc efl tempo 
ris in acquirendo jat longi. Quis autem 
illi negabit palmam fupra fuum coae 
vum Cartefium mathematicis non or 
natum folum , fed vere onudum ? Nam 
quoad laudes illorum , qui nimis effe 
runt Mathefim , deledatio in ea illos 
fic movit ultra fobrietatem ; vel ut be 
ne ibi Sorberius : Difciplinarum nulla 
efl, qua amatores fuos non habeat , 
fua cuique Minerva placet, adeo ut de- 
fpedui fint alia . Non ed cur P. Eduar- 
dus Corfini in fronte fui primi Tomi 
Philofoph. pinxerit fcholam veteris Phi- 
lofophi Xenocratis cum hocedido: Ne 
mo Geometria expers ingrediatur ; cum 
tamen i p fe hanc inditutionem rejece 
rit ad calcem , id e d ad ultimum To 
mum . Nam Sc ros poffumus fuperio* 
ris nota: Philofophi , ided Platonis 7. 
de Repuli, pro nodro indituto htec ver 
ba pra:ponere : Mathematici circa re 
rum naturam it quantitatem quodammo 
do fomniant. Uius tamen Mathefis con 
cedatur etiam latidimus , qui Mecha- 
nifmo dudent , ut ad pradicas facul 
tates deveniant : nam revera fine Ma 
thematica fahem naturali nulla ars et- 
iamfi vulgaris rede exerceri poted . 
Sed ejus omidlo illis quoque merito 
concedatur , qui non artem meditan 
tur, fed properant ad fcientiam . 
5. VIII. 
Canon V. 
17. Scientia Phy fica vera efl illa , 
qua in rebus materialibus exploratis con 
templatur naturam. 
B 
Hoc