DiJJertmo II. Trokgomena 
illud ipfum principium fibi impreffum . 
Exeant opifices ifli Fhilofophi e fuis 
officinis, in quibus certe inclinatio non 
explicatur nili per motum localem , im- 
pulfutn , aut planitiei deperduionem , 
& confiderent id , quod fxpe repete 
mus: facturam Dei fuiffe, nonutcrea- 
turx folum effient taliter , fed primo 
ut effient tales, ideff non ut folum et- 
fent hoc vel illo modo compadlx , fed 
primo ut effient talis effientias: &iotel- 
Jigent ex ipfa arte , quod fi in opifi 
cio neceffaria eft illa inclinatio partium 
ad invicem per motum localem &c., 
eodem paffio in effe Sc operari naturali 
neceffarias funt inclinationes , quae prio 
res & fuperiores fint artificio Deinde 
ut aliquid defignemus de iffiis inclina 
tionibus naturalibus, profecto Deus in 
fuo opere, fi illud facit , vult etiam 
ut confervetur, nam ille non dat effie 
rebus ut definiantur : prasterea quia 
Deus efi perfefte agens, ex quo ponit 
opus creatum , vult etiam ut afiequa- 
tur fuam perfedtipnera , qutecumque illa 
fit propria hujus vel illius entis : & de 
mum fi non minus entium fingulariura , 
quam totius univerfi perfedtionem in 
tendit , profeffio entia creata non fo 
lum ad fe , fed ad totum univerfi or 
dinem difponit, dirigit, inclinat. Er 
go fi quod cft in providentia Dei , in 
venitur imprefium , expreffum , & e- 
xerciium in creatura , feu in ejus na 
tura: neceffario in quolibet ente crea 
to erit ex vi naturae femper inclinatio 
feu tendentia ad fui confervationem & 
perfectionem , & etiam ad connexio 
nem & bonum univerfi . Quid autem 
hxc inclinatio erit in creatura? Scotus 
a. d. 6. q. a. §. Ad prim. optime fic 
refpondet : Non efl enim inclinatio ap 
petitus naturalis aliquis alius elicitus 
fefi eft ficut perfetlio prima. Et i. d. i. 
q. 5- Ad argum. quafl. ult. modum 
ulterius fic explicat: Non amore inhae 
ret , fed nec etiam proprie inhaeret, fed 
ab ipfo dante naturam quaji infigitur illi 
objefio , non quidem per alium elicitum 
alium a natura , ficut efi in appetitu 
etiam fenfitivo, fed per inclinationem ha 
bitualem natur £. 
7. Ad fecundam vero ifia mechanif- 
mi tanta fames faspe detrahit praefian- 
tias naturae : quafi Deus totum fuum 
opus compleverit in hoc , in quo ho 
mines artifices complent machinam ho 
rologii , vel fimilia automata. Mecha 
nica, & quidem fuprema ( dicaracen- 
ties ) eft in Dei operibus , fed quia 
ukra materialem conflruffiionem pro 
tendit Deus in fuis operibus ulterio 
rem perfedtionem in effie & in operari 
tam quoad fe in fingul-ari , quam quoad 
aonum univerfi , ideo ultra & fupra 
mechanifmum tendendas addit & figit 
in quolibet ente ad intentura finem. 
Ipfi homines artifices nonne hoc ipfum 
quaerunt in fuis machinationibus, feli- 
gendo v. g. ultra artificium duritiem 
materias, vincula tutiora, & media fa 
ciliora ad motum ? Quod autem illi 
materialiter & mifere faciunt, hoc ex 
cellentius prasftitlt & praefiat Conditor 
naturas, quatenus non folum arcefadtum 
curat , fed ens in fuo effe vult talis 
naturas. Hoc utique addam, hujufrao- 
di inclinationes non effe veluti fatali 
tates quafdam , ficuti quafi ita nobis af 
fingunt male fentientes adverfarii; fed 
ficuti entia voluit Deus non folum ef 
fe , fed etiam taliter confirudk , ita 
cuilibet inclinationi addidit fuum me 
chanifmum , mediante qao illa inclina 
tio exerceretur . Unde Arift. /• fi- 
Gen.Animal, c. 1. ante fin. hoc dedit ada 
gium : Natura fimul & facultatem det 
& infirumentum ; fic enim melius t/f • 
Et contrarium afferere efi apertiffima 
naturas inverfio , ficuti idem /• 4- 
Par.tib, Anim. c. 10. ante medium a f 
guebat : Anaxagoras hominem prudentif 
fimum omnium animalium effe ait, qu* 
niam unus omnium manus obtinet •