Full text: Continens Tractatus de Beatudine, de Actibus humanis, eorumque Moralitate, de Virtutibus ac Donis, de Vitiis ac Peccatis, & de Legibus, nec-non Dissertationem Theologicam de Probabilitate (3)

, +1 D I S P V T A T I O QV I N T A 
tionem, quam quoad, exercitium determinetur 
& moveatur J 
S. I. 
Prima difficultas refolvitur. 
A' immateriales Sc divinas: qiiia fcilicet ife funt 
magis'a fenfibus remota: , quam illa:. 
II. 
T^kIco primo : Voluntatem moveri quoad fpe- 
1 x cificationcm ab intclledlu; non quod ipfc 
formaliter fpecificet actus voluntatis, fed quia 
applicat, Sc proponit ei id quo tam ipla quam 
ejus aftus fpccificantur formaliter. 
Concludo fic explicata efl Divi Thoma: art. 
i. Sc communis inter Theologos, potcflque fa 
cile fuaderi. Motivum voluntatis quoad fpecifi 
cationem eft illud quod determinat voluntatem 
ad vnum fpccie adtum , potius quam ad alium : 
Sed intclleblus determinat, modo in conclufio- 
ne pofito , voluntatem ad adtum unius fpeciei , 
potius quam alterius: Ergo illam movet quoad 
fpecificationem. Minor probatur: Voluntas non 
elicit hunc fpccie adtum potius quam alium, 
nifi quia tendit in hoc potius objedtum quam in 
aliud : Sed quod tendat in hoc potius objedtum 
quam in aliud , habet ab intcllcdhi, illud porius 
objedtum quam aliud proponente: Ergo intelle 
ctus proponendo voluntati objeCtum, illam mo 
vet Sc objedtive determinat, ut eliciat hunc fpe- 
cie aCtum potiiis quam alium. 
, Dico fecundo: Voluntatem moveri etiam ab 
appetitu quoad fpecificationem , non diredte Sc 
immediate , fed indirc&e Sc mediate. Ita D. 
Thomas art. i. 
Probatur : Ex affedtu feu paflione appetitus 
fcnfitivihomo difponitur, ut objcCtum intelle 
ctui appareat conveniens aut difeonveniens: 
nam ut ait Philofophus 3. Ethic. :Qualis unuf- 
quifque effi, talis finis videtur ei , id cft, juxta 
modum quo aliquis cft difpofitus , judicat obje- 
Ctum ede conveniens vel difeonveniens : Cum 
ergo objeCtum determinet voluntatem ad unum 
fpccie aCtum potius quam ad alium, appetitus, 
mediate faltem Sc indireCte ( mediante fcilicet 
judicio intelleCtus, cui objectum fub ratione 
convenientis aut difeonvenientis reprarfentat) 
voluntatem quoad fpecificationem movere po- 
teft. Quod ut magis declaretur: 
^ Obfervandum eft, quod dum aliquid conve 
niens aut difeonveniens apprehenditur per fen- 
fus externos, Sc per phanrafiam (cujus notitia 
regulatur appetitus fenfitivus ) exurgir inipfo 
appetitu vehemens motus profequutionis aut 
fugx , cum quadam corporis alteratione, Sc 
rurfus totum hoc reprarfentatur in phantafia; 
phantafma autem virtute intelleCtus agentis 
movet intelleCtum pollibilcm, imprimendo ei 
horum omnium rcprxfentationem,ex qua intel 
lectus poffibilis, convertendo fe ad pracdiCtum 
phantafma , illa apprehendit , Sc exhibet vo 
luntati ; voluntas autem prorumpit in aCtum 
profequutionis aut fugx, proportionatum mo 
tui appetitus fenfititivi, fi fuccumbat; aut dif- 
proportionatum , fi refiftat. 
Ex quo intelligcs unum valde notabile,fcilicet 
*' vehementiam motionis appetitus fenfitivi oriri 
ex co quod verfetur immediate circa fingularia, 
Sc tangentia fenfus. Cum enim fingularia, & 
fenfibus conjunCta, fint in flatu exiflendi, Sc 
habendi omnes circunftantias, in quo folum 
llatu pofilint acquiri; ideo efficacius movent, 
quam res in communi confidcratx, Sc a fenfibus 
remota;. Et ob hanc etiam rationem magis tra 
himur ad res materiales Sc fenfibiles, cptam ad 
zs4lia difficultas expeditur. 
D ico tertio : Voluntatem movere quoad 6. 
exercitium omnes alias potentias, exceptis 
potentiis anima: vegetativx. Ita S. DoCtor hic 
art. 1. & 1. p. quxfti ili. art. 4. ubi fic difeur- 
rit : In omnibus potentiis aPlivis ordinatis, illa 
potentia , qua refpicitfinem univerfalem, movet 
potentias qua refpiciunt fines particulares. Et hoc 
apparet tam in naturalibus , quam in politicis. 
g Coelum enim, quod agit ad univ erfalem confer-? 
vationem generabilium, movet omnia inferiora, 
quorum unumquodque agit ad confervationem 
propria fpeciei, vel etiam individui. Rex etiam , 
quia intendit bonum commune totius regni, movet 
perfuumimperiumfingulosprapofltos civitatum, 
qui ftngulis civitatibus curam regiminis impen 
dunt. Objeplum autem voluntatis efi bonum er fi 
nis in communi: qualibet autem potentia compa 
ratur ad aliquod bonum proprium fibi conveniens. 
ficut vifus ad perceptionem coloris , inte Ile Plus 
ad cognitionem veri. Et ideo voluntas per modum 
agentis movet omnes anima potentias ad fuos 
aplus , pretter vires naturales vegetativs, partis , 
c quanojfro arbitrio non fubd.untur. Qmbus verbis 
utramque partem conclufionis luculenter do 
cuit ac probavit. 
Sed quaeres, an voluntas potentias inferiores 7« 
ad fuos aCtus moveat Sc applicet, ex vi natura 
lis fympathix & colligationis quam habet cum 
ipfis , abfque imprcfhone alicujus realis, Sc fi 
ne phyfica potentiarum inferiorum mutatione; 
vel in hac applicatione & motione aliquid rea- 
le Sc phyficum eis imprimat, quod realiter Sc 
phyfice ipfas immutet; 
Refpondco, utramque opinionem efle proba 
bilem , licet fecunda videatur probabilior, Sc 
menti S. Thoma: conformior: nam infra qu. 16. 
j) art. 1. de potentiis voluntati inferioribus ait: 
Comparantur ad voluntatem , d qua applicantur 
ad agendum , ficut inftrumenta ad principale 
agens. Et 1. p. qu.Sa.art, 4. citato, aflerit volun 
tatem movere intelleblum , Sc omnes vires ani- 
mi, Sicut Alterans movet aiteratum, & impel 
lens movet impulfum .-Sed principale agens, 
quando movet inftrumentum , aliquid reale ei 
-imprimit , & alterans alterato , ac impellens 
impulfo :Ergo ex D. Thoma voluntas moven 
do Sc applicando potentias inferiores ad fuos 
ablus , eis imprimit aliquid reale praevium ad 
earum operationes, five illud fit motio virtuo- 
fa, five virtus , aut qualitas fluens &tranfiens. 
£ Quamvis enim aCtio voluntatis fit formaliter 
immanens , virtualiter tamen potcfl effc tran- 
fiens, & habere duplicem terminum feu effe- 
Clum ; unum in feipfa, qui efl pondus quoddam 
in objc&umquod profequitur; & alium extra, 
fe in potentiis quas movet, qui efl quxdam mo 
tio feu impulfus, aut vis aliqua fluens Sc tran- 
fiens, qua ad agendum applicantur , & redu 
cuntur de potentia in a dium : non enim repu 
gnat ab eadem potentia plurcs attingi effcCtus 
ordine quodam. 
Addo quod fympathia folum deferuit in po- S. 
tentiis , qua: fic fubordinantur , quod una non 
poflit refiflerc alteri; ubi enim datur refiflen- 
tia, non vincitur nifi immutando Sc movendo:
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.