, +1 D I S P V T A T I O QV I N T A
tionem, quam quoad, exercitium determinetur
& moveatur J
S. I.
Prima difficultas refolvitur.
A' immateriales Sc divinas: qiiia fcilicet ife funt
magis'a fenfibus remota: , quam illa:.
II.
T^kIco primo : Voluntatem moveri quoad fpe-
1 x cificationcm ab intclledlu; non quod ipfc
formaliter fpecificet actus voluntatis, fed quia
applicat, Sc proponit ei id quo tam ipla quam
ejus aftus fpccificantur formaliter.
Concludo fic explicata efl Divi Thoma: art.
i. Sc communis inter Theologos, potcflque fa
cile fuaderi. Motivum voluntatis quoad fpecifi
cationem eft illud quod determinat voluntatem
ad vnum fpccie adtum , potius quam ad alium :
Sed intclleblus determinat, modo in conclufio-
ne pofito , voluntatem ad adtum unius fpeciei ,
potius quam alterius: Ergo illam movet quoad
fpecificationem. Minor probatur: Voluntas non
elicit hunc fpccie adtum potius quam alium,
nifi quia tendit in hoc potius objedtum quam in
aliud : Sed quod tendat in hoc potius objedtum
quam in aliud , habet ab intcllcdhi, illud porius
objedtum quam aliud proponente: Ergo intelle
ctus proponendo voluntati objeCtum, illam mo
vet Sc objedtive determinat, ut eliciat hunc fpe-
cie aCtum potiiis quam alium.
, Dico fecundo: Voluntatem moveri etiam ab
appetitu quoad fpecificationem , non diredte Sc
immediate , fed indirc&e Sc mediate. Ita D.
Thomas art. i.
Probatur : Ex affedtu feu paflione appetitus
fcnfitivihomo difponitur, ut objcCtum intelle
ctui appareat conveniens aut difeonveniens:
nam ut ait Philofophus 3. Ethic. :Qualis unuf-
quifque effi, talis finis videtur ei , id cft, juxta
modum quo aliquis cft difpofitus , judicat obje-
Ctum ede conveniens vel difeonveniens : Cum
ergo objeCtum determinet voluntatem ad unum
fpccie aCtum potius quam ad alium, appetitus,
mediate faltem Sc indireCte ( mediante fcilicet
judicio intelleCtus, cui objectum fub ratione
convenientis aut difeonvenientis reprarfentat)
voluntatem quoad fpecificationem movere po-
teft. Quod ut magis declaretur:
^ Obfervandum eft, quod dum aliquid conve
niens aut difeonveniens apprehenditur per fen-
fus externos, Sc per phanrafiam (cujus notitia
regulatur appetitus fenfitivus ) exurgir inipfo
appetitu vehemens motus profequutionis aut
fugx , cum quadam corporis alteratione, Sc
rurfus totum hoc reprarfentatur in phantafia;
phantafma autem virtute intelleCtus agentis
movet intelleCtum pollibilcm, imprimendo ei
horum omnium rcprxfentationem,ex qua intel
lectus poffibilis, convertendo fe ad pracdiCtum
phantafma , illa apprehendit , Sc exhibet vo
luntati ; voluntas autem prorumpit in aCtum
profequutionis aut fugx, proportionatum mo
tui appetitus fenfititivi, fi fuccumbat; aut dif-
proportionatum , fi refiftat.
Ex quo intelligcs unum valde notabile,fcilicet
*' vehementiam motionis appetitus fenfitivi oriri
ex co quod verfetur immediate circa fingularia,
Sc tangentia fenfus. Cum enim fingularia, &
fenfibus conjunCta, fint in flatu exiflendi, Sc
habendi omnes circunftantias, in quo folum
llatu pofilint acquiri; ideo efficacius movent,
quam res in communi confidcratx, Sc a fenfibus
remota;. Et ob hanc etiam rationem magis tra
himur ad res materiales Sc fenfibiles, cptam ad
zs4lia difficultas expeditur.
D ico tertio : Voluntatem movere quoad 6.
exercitium omnes alias potentias, exceptis
potentiis anima: vegetativx. Ita S. DoCtor hic
art. 1. & 1. p. quxfti ili. art. 4. ubi fic difeur-
rit : In omnibus potentiis aPlivis ordinatis, illa
potentia , qua refpicitfinem univerfalem, movet
potentias qua refpiciunt fines particulares. Et hoc
apparet tam in naturalibus , quam in politicis.
g Coelum enim, quod agit ad univ erfalem confer-?
vationem generabilium, movet omnia inferiora,
quorum unumquodque agit ad confervationem
propria fpeciei, vel etiam individui. Rex etiam ,
quia intendit bonum commune totius regni, movet
perfuumimperiumfingulosprapofltos civitatum,
qui ftngulis civitatibus curam regiminis impen
dunt. Objeplum autem voluntatis efi bonum er fi
nis in communi: qualibet autem potentia compa
ratur ad aliquod bonum proprium fibi conveniens.
ficut vifus ad perceptionem coloris , inte Ile Plus
ad cognitionem veri. Et ideo voluntas per modum
agentis movet omnes anima potentias ad fuos
aplus , pretter vires naturales vegetativs, partis ,
c quanojfro arbitrio non fubd.untur. Qmbus verbis
utramque partem conclufionis luculenter do
cuit ac probavit.
Sed quaeres, an voluntas potentias inferiores 7«
ad fuos aCtus moveat Sc applicet, ex vi natura
lis fympathix & colligationis quam habet cum
ipfis , abfque imprcfhone alicujus realis, Sc fi
ne phyfica potentiarum inferiorum mutatione;
vel in hac applicatione & motione aliquid rea-
le Sc phyficum eis imprimat, quod realiter Sc
phyfice ipfas immutet;
Refpondco, utramque opinionem efle proba
bilem , licet fecunda videatur probabilior, Sc
menti S. Thoma: conformior: nam infra qu. 16.
j) art. 1. de potentiis voluntati inferioribus ait:
Comparantur ad voluntatem , d qua applicantur
ad agendum , ficut inftrumenta ad principale
agens. Et 1. p. qu.Sa.art, 4. citato, aflerit volun
tatem movere intelleblum , Sc omnes vires ani-
mi, Sicut Alterans movet aiteratum, & impel
lens movet impulfum .-Sed principale agens,
quando movet inftrumentum , aliquid reale ei
-imprimit , & alterans alterato , ac impellens
impulfo :Ergo ex D. Thoma voluntas moven
do Sc applicando potentias inferiores ad fuos
ablus , eis imprimit aliquid reale praevium ad
earum operationes, five illud fit motio virtuo-
fa, five virtus , aut qualitas fluens &tranfiens.
£ Quamvis enim aCtio voluntatis fit formaliter
immanens , virtualiter tamen potcfl effc tran-
fiens, & habere duplicem terminum feu effe-
Clum ; unum in feipfa, qui efl pondus quoddam
in objc&umquod profequitur; & alium extra,
fe in potentiis quas movet, qui efl quxdam mo
tio feu impulfus, aut vis aliqua fluens Sc tran-
fiens, qua ad agendum applicantur , & redu
cuntur de potentia in a dium : non enim repu
gnat ab eadem potentia plurcs attingi effcCtus
ordine quodam.
Addo quod fympathia folum deferuit in po- S.
tentiis , qua: fic fubordinantur , quod una non
poflit refiflerc alteri; ubi enim datur refiflen-
tia, non vincitur nifi immutando Sc movendo: