f
DE MOTIVO VOLVNT A T I S.
H3
ori. 2.
Sed alia: potentiae interdum refiftunt motioni Sc
applicationi voluntatis , ut patet in intelledu,
qui interdum non finit fe applicari a voluntate
ad confiderationem alicujus objedi, fed ipfa in
vita Sc renitente ad alia diftrahitur: Ergo fignum
efi potentias anima; non moveri a voluntate, ra
tione fympathite Sc colligationis, fed per ali
quid eis realiter a voluntate impreflum , cujus
impulfus aliquando fuperatur arefiftentia illa
rum potentiarum.
ij. Non eft etiam omittendum , ex motione Sc
applicatione voluntatis redundare in potentias
interiores quandam perfedionem intnnfecam,
aliquem fcilicet modum libertatis , quem non
haberent , fi non moverentur ab illa ; ex quo ht
quod appetitus inferior fit fubjedtuvn virtutum
moralium infufarum, ut in tradacu de virtuci-
z ’ bus oftendemus: difficile autem id poteft intel-
ligi Sc explicari , nifi admittatur aliquid reale
in potentiis inferioribus, ex motione & appli
catione voluntatis derivatum , quo elevenfur
ad operationem, propriam virtutem fpecificam
excedentem : Ergo voluntas potentias inferio
res movet Sc applicat ad fuos adus , per impref-
fionem alicujus virtutis aut impulfus, & non ex
vi folius naturalis fympathia: & colligationis
quam habet cum illis, cx eo quod in eadem ani
ma conjungantur Sc radicentur.
I0< Dico ultimo : Voluntas non folum alias po
tentias , fed etiam feipfam movet quoad exerci
tium. Eft etiam D. Thoftia: art. 3. hujus qux-
ftionis.
Probat in argumento/e-d contra: quia volunt
tas eft domina' fui adus, Sc in ipfa eft velle SC
non velle. In corpore probat hoc difcurfu : Ita
fe habet finis in appetibilibus, ficut principium
in intelligibilibus: Sed intelledus per hoc quod
cognofcit principium , reducit ieipfum de po-
-tentiain adum, &: movet feiplum ad cognof-
cendas concluiiones: Ergo fimiliter voluntas ex
eo quod vult finem , reducit feipfam Sc movet
ad volendum ea qua: funt ad finem.
Dices : Si voluntas moveret feipfam , eflet in
continuo motu : Sed hoc eft falfum: Ergo Sc il
lud. Probatur fequela: Nam mobile movetur ad
pr.xfentiam fui moventis: Sed voluntas eft fem-
per fibi prtefens : Ergo fi movear fe , femper
movebitur.
Refpondeo, negando fcquelam. Ad probatio
nem dico cum D. Thoma hic in refp. ad a. quod
voluntas non eft femper fibi prarfens in ratione
ir.otivi: quia non femper adeftadualis volitio,
perquam feipfam movet ad eledionem medio
rum. An vero ad primam etiam volitionem finis
fe moveat dicemus articulo fequenti.
Articylvs TI.
An in prima volitione fnis voluntas feip
fam moveat ?
§. I.
Quibufdam pramiffis difficultas proponitur.
U ’ XT 0tand vm primo : Volitionem finis
JfNpoffedici primam, vel fimpliciter Sc ref-
pedtu totius vita;, quam fcilicet homo elicit
dum primo pervenit ad ulum rationis; vel folum
fecundum quid , & in aliquo ordine feu nego
tio ; quam nimirum in aliquo negotio tradan-
A do aliquis primo habet , ut dum quis incipit
velle fanari, aut bellum gerere, vel ingredi re
ligionem : Sc ha:c intentio aliquando habet con
nexionem cum aliis adibus antecedentibus: in
terdum vero nullum fupponit adum priorem ,
cum quo formahter aur virtualiter connedatur.
Notandum fecundo : Duobus modis polle in- u
telliffi , voluntatem fe movere in finem : Primb z ’
large Sc communiter , per hoc fcilicet qubd
producit adum tendentem in finem; quod con
tingit ,cum regulatur per cognitionem finis, for-
maliter ut finis eft. Secundo ftride & proprie,
cum nimirum non folum producit adum ten
dentem in finem, fed etiam per adum pratee-
B dentem fe applicat ad illum. Et de hac motione
loquimur in praefenti, non vero de alia ; cum
certum fit in prima intentione finis voluntatem
dirigi a cognitione finis, Sc tendere in illum
formalirer qua talis eft. Unde
Notandum tertio : Aliud effe in adibus vo- if.
luntatis, libere elicere adum , Sc aliud delibe
rate fc habere ad illum. Nam ad libere elicien
dum adum , fufficic quod voluntas illum eliciar
cum dominio &c indifferentia , falcem in exerci
tio , ita quod nec ex meritis objedi , nec ex ali
qua catifa effedive influente , aut judicio pro-
ponence neceffitetur ad unum. Ad hoc autem ut
C deliberate procedat, oportet quod fiat ex confi-
lio Sc deliberatione rationis, Sc quod voluntas
ex aliquo priori adu fe reducat in alium. His
praimillis,
Du® fe offerunt difficultates breviter hic difi.
cudendae. Prima eft, an homo in prima inten- ’
tionc finis , quam habet initio vicae moralis,
dum primo pervenit ad ufum rationis,per confi-
lium & deliberationem rationis fc moveat, vel
ad illam a Deo fpecialiter moveatur & applice
tur? Secunda, an voluntas indigeat hac fpecia-
li morione Sc applicatione Dei, nedum initio
vita; , quantum ad primum adum fimpliciter,
fed etiam pro omni primo adu , feu negotio
quod homo de novo incipit.
Ratio dubitandi pro una parte eft, quia fi fo- I( j
lum pro primo adu torius vira: Deus debet mo
vere inftindu luo voluntatem, ruic fundamen
tum quoD.Thomas hic art. 4. probat neceile
effe voluntatem moveri ab aliquo exteriori prin
cipio : fcilicet quia ciim voluntas non femper fit
in adu , fed quandoque in adu, quandoque in
porencia , non poteft femper feipfam reducere
de potentia in adum , fed neceffe eft ponere
quod in primum adum moveatur & applicetur
ab aliquo exteriori movente. Hic autem difeur-
fus procedit in quolibet primo adu , & negotio
quod homo incipic: nam ficut ad primum adum
fimpliciter, non fupponitur in voluntate aliquid
ex quo fe moveat, ita nec in primo adu cujufli-
betnegotij : Ergo nedum in primo adu fimpli
citer, Sc initio vita:, fed etiam in quolibet nc
gotio , debet fpecialiter a Deo moveri.
Nee valet refpondere , ad primum adum cu- 17!
juflibet negotij pixefupponi primum adum circa
finem fimpliciter ultimum , ex quo poffit volun
tas fe applicare ad finem particularem in hoc
particulari negotio. Non valet, inquam , quia
finis particularis interdum eft contrarius fini ul
timo fimpliciter , cujus intencio prxexritit , ut
contingit quando aliquis primo fc converrit ad
Deum, poftea vero fertur in aliquem finem ma
lum particularem , aut econtra : Ergo tunc fal-
tem non poteft dici quod voluntas fc moveat cx