DE MORALITATE ACTVS EXTERIORIS. z;.9
1
a
16.
i/.
18.
nat communis Ecclefia: confuctudo : Ergo &c.
Refpondeo,negando fequelam Majoris: Licet
enim a6tus exterior non habeat intrinfecam &
formalem malitiam , quam addat fupra interio
rem ; quia tamen eft complementum fubftantia-
le adus interioris, & ex utroque fit unus adus
moralis in certa fpecic malitia:, puta furti., vel
adulterij, debet in confeffione declarari , ut
completa peccati fpecies explicetur.
Addo cum Salmanticenfibus in tradatu de
peccatis difp. 10. dub. 1. §. 7. in fine, parum vel
nihil referre ad hoc ut addo exterior debeat in
confeffione explicari, quod in fc habeat, aut
addat, vel non addat malitiam fupra interiorem:
dummodo enim talis adio reipfa mala & pecca
tum grave fit, five hoc habeat a forma libi in-
hasrente , five exiftente in alio adu, debet ape
riri in confeffione : quia iftius prsceptum non
foliim malitiam , neque foliim adum cuiinha:-
rct ,fed quicquid denominatur abfolute pecca
tum mortale , fiib fe comprehendit; nec curat
unde adus accipiat hanc denominationem, ied
an reipfa illi (ubfternatur.
Objicies ultimo : D. Thomas htc art. 1. 2. &
3. adibus externis , quos dicimus bonos vel
malos ex genere, concedit bonitatem vel mali
tiam propriam, nempe ex proprio objedo tc
circunftantiis ; fateturque hujufmodi bonita
tem vel malitiam efte priorem bonitate, Sc ma
litia adus voluntatis , ab eaque diftindam &
independentem. Ratio etiam id fuadere videtur:
Nam ideo ille adus , volo furari, habet effie pec
catum , quia ipfum furari eft malum 8c pecca-
minofum, non econtra; fi enim furari non effiet
malum, neque etiam effiet velle furari : Ergo
potius adus voluntatis fumit malitiam ab adu
exteriori , quam e converfo adus exterior ab
interiori.
Refpondeoin adu exteriori duplicem efledi-
ftinguendam bonitatem & malitiam; unam qua:
convenit ei ex objedo, vel materia circaquara
veriatur, & qua: idcirco objeBiva dicitur; al
teram qua: ei competit ut exercetur a potentia
exequente, mota a voluntate , & formalis ap
pellatur. Prima eft intrinfece in adu exteriori;
non vero fecunda, de qua foliim agimus in pra:-
fenti. Quando ergo S. Thomas tribus primis
articulis hujus quarftionis , adibus externis bo
nitatem vel malitiam propriam concedit, loqui
tur de bonitate duntaxat objediva , quse con
venit eis quatenus funt voluntatis objedum;
non vero de formali, qua: ipfis competit qua
tenus funt voluntarij & liberi. Ut patet ex arti
culo 1. in corp. & in folut. ad 1. ubi fic ait: Di
cendum quod aBus exterior efi objeBum volunta
tis , inquantum proponitur voluntati a ratione ut
qitoddam bonum apprehenfum , dr ordinatum per
rationem , & fic eft prius bonum quam aBus vo
luntatis : inquantum vero confifiit in exeeutione
operis , eft effeBus voluntatis, & fequitur volun
tatem. En quomodo tota illa bonitas vel malitia
quam exterior adus habet a ratione anteceden-
tcr ad inffiixum voluntatis, convenit illi praeci
se ut objedo, & fic tantum eft objediva, non
vero formalis quE eft in exeeutione operis,
& fequitur bonitatem voluntatis qua efi princi
pium ejus, ut ait idem S. Dodor in corp. ejuf-
dem articuli. Quod etiam fuse explicat in z.
dift. 4. qu. 1. art. 3. & qu. z. de malo artic. 3. ubi
ait : Si confidcretur aBus fecundum fe malus,
puta furtum vel homicidium, prout eft in ap-
prehenfione fecundum fiam rationem , fc pri
mordialiter invenitur in ipfo ratio mali, quia non
efivefiitus debitis circunftantiis. Sed fi accipiatur
aBus peCcati , fecundum quod eft in exeeutione
operis, fic primordialiter & per prius eft culpa
in voluntate.
Ex quo patet folutio rationis fubjundae: nam
cum dicitur, ideo hic adus , volo furari , eft
malus, quia ipfum furari eft malum , & non
econtra, verum eft, fi ly ideo dicat caufam ob-
jedivam & fpecificativam : ex eo enim quod ex
terior adio furandi fecundum fe, & ut appre
henditur aratione, eft objedive mala, refun
dit in adum voluntatis quo eligitur , & cujus
eft objedum, fpeciem malitia:; ficut omne ob
jedum , inquantum objedum , dat fpeciem
adui ad illud terminato. Si autem fermo fit de
caufa omnino formali, qua: per feipfam deno
minat , propofitio illa eft falfia , & contraria
abfolute vera, nempe quod ideo furari eft for-
malitcr malum , quia volitio a qua procedit eft
formaliter mala: unde fi hxc volitio ob aliquam
rationem , ut propter ignorantiam invincibi
lem , a malitia excularetur, nequaquam ipfum
furari effiet tunc formaliter peccatum , aut poe
na dignum , licet adhuc tunc effiet objedive
peccaminofum. Eft ergo inter adionem exter
nam & internam mutua caufalitas , & depen
dentia: nam exterior ut objedum, pra:cedit &
fpecificat interiorem ut adum ; interior vero
ut forma & adio imperans, pratcedit ,& fpeci
ficat exteriorem ut effiedum : ficut eadem boni
tas finis, ut eft in intentione , eft prior eledio-
ne mediorum ; ut vero eft in exeeutione, illa
pofterior eft.
Agit D. Thomas qu. zi. de his qua: confe-
quuntur adus humanos ratione bonitatis aut
malitia: moralis, nempe dc ratione laudabilis
& vituperabilis , meriti & demeriti, fed quia
de his agemus in tradatu de merito , in praffien-
ti abftinemus.
19‘
Tom. III.
Kk ij