Theol. Decal* P. Sporer Sedi. OT
S3
§. y.
De Circumflantia Quomodo, & Quo Ordir;,
Q UAERES XLVII. Quomodo facienda fit Reflitutio ?
RESP.I. Debiti cujufcumque reflitutio facienda efleo
mojo, qui fufficiat ad hoc, ut res rede perveniat in ma
nus Domini', vel Creditoris; tunc enim attingitur finis prae
cepti reftitutionis, nimirum aequalitas. Unde in debitis ex
contradu, vel re accepta parum intereft , an palam, vel
clam, per (e aut per alium reftituantur , Intereft tamen ,
debita ex delidoocculto reftitui occulte, ad vitandam infa
miam, vel aliud incommodo debitoris; Debita autem ex de
lido publico aliquando etiam reftituenda funt publice ad
emendandum fcandalum : ferael tamen reftituta occulte ,
non debent iterum reftitui, cum fcandalum alio modo tol
li poflit. Si debita ex delicto occulto ne quidem occulte re
ftitui poflint a debitore, nifi cumpericulo infamias, velal*
terius incommodi; eligatur perfona tertia fidelis, qualis ple
rumque cenfetur Parochus velConfeffanus. Spor. Cap.q.an.2.
RESP. II. Qui debitum ex delido occulto ad confulen-
dum fuae famae, vel ex fimili caufa reftituit Domino fub
Schemate donationis, ex intentione tamen reflituendi, li
ber eft ab onere reftitutionis, etli praevideat illum cxgra-
titudine aliquando aliquid redonaturum; quia ad illam re-
donationem, nec illum induxit, nec illum obligavit, fedfit
ex mera liberalitate, & famss periculum eft caufa propor-
tionata excufans a cooperatione ad hoc amici damnum .
Abfque ulla tamen proportionata caufa hic modus refti-
tuendi non liceret. Spor. n. 5.
QQ/ERES XLV11I. Quid fi debitor mittat Creditori fuum
debitum per perfonam tertiam? per malitiam autem vel in
fortunium iftius res non perveniat ad manus Creditoris, li
beraturae tunc ab onere reftitutionis ?
RESP. Quandocumque debitum fuit tranfmiftdm perpcr-
fonam ab ipfo Domino, vel Creditore delegatam, tuncfi-
ve culpa, livecafu illius perlbnae pereat, domino perit, &
debitor ab onere reftitutionis liberatur ; quia debitum ipfa
traditione ad talem perlbnam tranfiit in dominum Credi
toris, confequenter ipli perit ; fecus foret , fi dominus il
lam perlonam raififfet folum ad monendum debitorem, ci-
que debitor fua propria fponterem extradidiffet, quia tunc
illa perlbna cenferetur non a domino, fed a debitore de-
ftinata, & confequenter hic a reftitutione non foret liber,
fi tamen debitor mittat rem debitam per nuntium afequi-
dem deledum, fed tamen etiam de voluntate, &confen-
lii domini , eumque putaverit fidelem , jam liberatur ab
onere reftituendi. Similiter liberatur, fi tam Creditor, quam
debitor communi confenfu ftatuerint aliquod lignum , ut
per perfonam illud fignum exhibentem res mittatur, & ali
qua perfona fraudulenter illud exhibeat , quin tamen rem
tradat; quia vi padi perfona exhibens tale fignum , cen-
fetur unam perfonam cum domino reftituere . Excipe , fi
debitor alicui alteri tale fignum manifeftaflet ; quia talis
revelatio haberetur inftar doli , effecque in caufa, cur Cre
ditor debitum fuum non recipiat. Spor.an.fi.
RESP. II. Debitura tranfmiffum per perfonam a debitore
defignatam, fed fidelem habitam, (i fit debitum ex con
trado , vel ex re accepta, diftinguendum eft, an fit debi
tum reale, ac determinatum in individuo, an autem per-
ibnale, & indeterminatum in certogenere, vg. anhaec nu
mero pecunia fuerit reftituenda , an autem prsecife tanta
Summa pecunias. Si primum, cum talis res in individuo
debita fpedet ad actuale Dominium Creditoris, ipfi perit,
& debitor a reftitutione deobligatur. Si fecundum , perit
debitori , ifque manet adhuc obligatus ad reftituendum ;
quia res debita indeterminate alteri , manet fub dominio
Debitoris, donec ad manus Creditoris immediate vel me
diate per ipfius bajulum perveniat. Spor. a n. 11.
RESP. 111. Debitum ex voto , vel juramento Deo fa-
ftum, five iit in individuo determinatum, live indetermi
natum, milium tamen per fidelem virum putatum, qui il
lud non reddit, extingukur ex parte voventis ex praefum-
pta Dei indulgentia; lic tamen, ut ex parte illius infide
lis permaneat obligatio juftitiae ad illam rem folvendam ;
fi autem fine fua culpa rem votivam perdiderit, ad ni
hil obligabitur. Spor.a n. 15.
RESP. IV. Debitum ex delido, five fuerit determinatum
five indeterminatum, tranfmilfum a Debitore per ejus in-
ternuncium, quantumcunque fidelem putatum, fi pereat ,
perit debitori, illeque denuo tenetur reftituere; quia ratio
ne injuftae acceptionis & detentionis rei alienas debitor fuit
caufa voluntaria damni alterius, efto res cafu pereat, fi-
militer non peritura apud Dominum . Ita communior, &
verior fententia. Eft tamen opinio non improbabilis, quod
fi res fuerit tradita perlbnas minime fufpedas, v.g.Confef-
lario, & nihilominus pereat, Dominus prasfumi poilitvel
le cedere juri fuo, praefertim cum tu feceris, quantum po-
tuifti. Sic Tamburinus, Lelfius, & alii &c Unde etiam
lequi videtur, quod fi talis debitor ex confilio incauto Con-
feffarii rem debitam dederit pauperibus, ex prsefumpta con-
defcenfione Domini, extinguatur debitum ex parte pceni-
tentis, ac etiam ex parte Canieftarii, -fi procellent bona
Recol/etl. Mora/. ad Theol. P, Sporer.
fide. Item fi famulus a Titio aegro Juffus vas argenteum
dare Cajo, illud dolole ulque ad mortem Titii retinuerit,
videtur fatisfacere , fi vas illud reddat Cajo Donatario ,
nil autem Haeredibus Titii, etiamli mandatum Titii ante
ejus mortem nullum habuerit effedum , quia cum illud
mandatum fit gratia fada, non exfpjrat morte Mandan
tis, & duplicata reflitutio nimis videtur dura. Spor.an. 1J.
QU/ER.ES XLIX. Quo ordine fit reftituendum?
De Ordine fervando inter ipfos Debitores feu damnifi
cantes, jam diftum eft^.jS- Hic vero quaeritur de Ordine
fervando inter debita diverfa, & varios Creditores. Itaque
RESP.I. Si debitor fit folvendo omnibus Creditoribus ,
tunc nulla eft habenda ratio ordinis; dummodo enim fol-
vatur cuivis, five primo, five ultimo loco, fatisht juftitiae.
Spor.n.li. Si autem debitor non fit folvendo omnibus, fed
neceffario aliqui carere debent, in toto vel in parte, tunc
fequens Ordo eft fervandus.
RESP. II. Quando debitor habet plura debita, & eorum
aliqua funteerta, quorum fcil icet Creditores funt noti, alia
incerta , quorum creditores funt ignoti , prius reftituenda
funt debita certa Creditoribus certis & notis in totum, &
de refiduo tantum, fi quid fit, debita incerta pauperibus,
quia Creditores certi habent proprie didum jus ad fua de
bita exigenda, non item incerti. Excipitur tamen cafus ,
quo res aliena adhuc in fpecie extat apud iniquum Poffef-
forem; bxc enim, fi Domino reftitui non polfit , potius
pauperibus vel Ecclefis tribuenda erit , quam Creditoribus
certis, cum iftis folum modo propria bond Debitoris fint
obligata, non autem res aliena in fpecie extans apud ini
quum Poffefforem. Spo'.an.24.
RESP. III. Quando Debitor habet plura debita, & ex iis
aliqua funt realia, ubi nimirum res ipfa aliena adhuc in
individuo extat apud Debitorem, alia perfonalia, illa ple
ne debent exfolvi, priufquam fatisfiat reliquis debitis per-
fbnalibus, cum dominium illarum rerum manferit apud Cre
ditorem, pro iftis autem folummodo debeat fatisfieri ex pro
priis bonis debitoris; confequenter fi res empta , nondum
perfoluto pretio, adhuc extet apud emptorem, & pretium
non fuerit venditori alfecuratum per pignus, vel fidejulfio-
nem, vel juxta aliquos faltem per fideihabitionem ipfius
venditoris, res empta eft reftituenda venditori ante omnes
alios Creditores, -vel quia Venditor habet adhuc dominium;
rei non folutae, vel quia habet tacitam hypothecam in re
illa. Spor- a n. 26.
RESP. IV. Quando ex pluribus debitis perfonalibus aliqua
funt hypothecata, aliqua autem nuda, vel Chirographaria
duntaxat, tunc Hypothecata praeferenda funt nudis; quia
Creditor Hypothecarius non tantum debitorem , fed etiam
rem ipfius fibi habet obligatam . Inter Creditores autem
Hypothecarios, habentes hypothecam expreffam praeferen
di funt habentibus tacitam tantum ex difpofitione Juris :
Item habentes generalem hypothecam in omnibus bonis de
bitoris, habentibus fpecialem in re aliqua determinata ; in
ter plures autem fimilem hypothecam habentes , ille prae
ferendus eft, qui habet diuturniorem. Spor.an.2p.
RESP. V. Inter debita perfonalia aliqua funt privilegia -
ta, quae ipfis etiam debitis perfonalibus hypothecatis prat-
ferenda funt, uti expenfm funeris, inventarii, Teftamenti,
Medicorum, Pharmacorum, mercedes operariorum adufum
neceffarium condudorum, debita legitimi Superiorum &c.
Spor. a n- 34-
RESP. VI Inter debita perfonalia nuda , & fimplicia
praeferri debent onerofa gratuitis; quia Creditores ex con
tradit onerofo, vel delido habent jus ad rem fibi debitam
tanquam aliunde fuam; Creditores autem gratuiti praecife
habent jus ad rem fibi ex gratuita voluntate promittentis
debitam. Inter debita tamen ex contradu onerofo, & in
ter debita ex delido nullus eft ordo fervandus, fed indi-
feriminatim funt folveuda pro rata facultate; quia nec Ju
ra exprimunt, nec ratio convincit aliquem Ordinem prae
lationis inter ea effe. Sporcr an. 40.
RESP. VII. Inter debita nuda ex contradu, in toto prae
ferenda funt maturata non maturatis, feu quorum termi
nus nondum eft elapfus. Spor. aum.42.
RESP. VIII. Debita perfonalia ejufdem rationis nuda ,
nec aliter diverfa, fplvenda funt pro parte rata fecundum
proportionem debitorum , & facultatum debitoris, idque in
differenter, nulla habita ratione prioritatis, vel pofterita-
tis, qua funt confrada; imo folvens imi totum prae aliis,
nulla fuadenteneceflitate, facit his injuriam, ut habet Com
munis contra quofdam. Ratio: quia omnes Creditores iftiuf-
modi debitorum habent tequale jus in ejus perfonam immediate,
& in illius bona mediate, ergo ejs axjualiter eft fatisfaciendum.
Regula autem illa; qui prior tempore, prior jure, tunc tan
tum habet locum, quandounus pne alio habet jus ad cam-
dem rem determinatam fibi ex pado obligatam. Licitetamen
accipit, & retinet, fi cui debitor fpjnte, non indudus, to
tum quacunque de caufa offert. Spor. an. 43. Quinimo
RESP. IX. Sunt etiam aliqui cafus, in quibus debitor
non potens omnibus folvere, licite folvit uni, vel pluribus
integrum debitum ante alios. Primus, fi unus Creditorum
debitum fuum exigat, aliis, ( etiam magis privilegiatis ,
non tamen melius hypothecatis ) tacentibus, quia Jura
E 3 vigi-