Full text: Recollectiones Morales Extemporaneæ Super Theologiam Moralem Universam A. R. P. Patritii Sporer Ordinis FF. Minorum Recoll. Prov. Argent. Lectoris Jubilati & Deffinitoris

Theol. Decal* P. Sporer Sedi. OT 
S3 
§. y. 
De Circumflantia Quomodo, & Quo Ordir;, 
Q UAERES XLVII. Quomodo facienda fit Reflitutio ? 
RESP.I. Debiti cujufcumque reflitutio facienda efleo 
mojo, qui fufficiat ad hoc, ut res rede perveniat in ma 
nus Domini', vel Creditoris; tunc enim attingitur finis prae 
cepti reftitutionis, nimirum aequalitas. Unde in debitis ex 
contradu, vel re accepta parum intereft , an palam, vel 
clam, per (e aut per alium reftituantur , Intereft tamen , 
debita ex delidoocculto reftitui occulte, ad vitandam infa 
miam, vel aliud incommodo debitoris; Debita autem ex de 
lido publico aliquando etiam reftituenda funt publice ad 
emendandum fcandalum : ferael tamen reftituta occulte , 
non debent iterum reftitui, cum fcandalum alio modo tol 
li poflit. Si debita ex delicto occulto ne quidem occulte re 
ftitui poflint a debitore, nifi cumpericulo infamias, velal* 
terius incommodi; eligatur perfona tertia fidelis, qualis ple 
rumque cenfetur Parochus velConfeffanus. Spor. Cap.q.an.2. 
RESP. II. Qui debitum ex delido occulto ad confulen- 
dum fuae famae, vel ex fimili caufa reftituit Domino fub 
Schemate donationis, ex intentione tamen reflituendi, li 
ber eft ab onere reftitutionis, etli praevideat illum cxgra- 
titudine aliquando aliquid redonaturum; quia ad illam re- 
donationem, nec illum induxit, nec illum obligavit, fedfit 
ex mera liberalitate, & famss periculum eft caufa propor- 
tionata excufans a cooperatione ad hoc amici damnum . 
Abfque ulla tamen proportionata caufa hic modus refti- 
tuendi non liceret. Spor. n. 5. 
QQ/ERES XLV11I. Quid fi debitor mittat Creditori fuum 
debitum per perfonam tertiam? per malitiam autem vel in 
fortunium iftius res non perveniat ad manus Creditoris, li 
beraturae tunc ab onere reftitutionis ? 
RESP. Quandocumque debitum fuit tranfmiftdm perpcr- 
fonam ab ipfo Domino, vel Creditore delegatam, tuncfi- 
ve culpa, livecafu illius perlbnae pereat, domino perit, & 
debitor ab onere reftitutionis liberatur ; quia debitum ipfa 
traditione ad talem perlbnam tranfiit in dominum Credi 
toris, confequenter ipli perit ; fecus foret , fi dominus il 
lam perlonam raififfet folum ad monendum debitorem, ci- 
que debitor fua propria fponterem extradidiffet, quia tunc 
illa perlbna cenferetur non a domino, fed a debitore de- 
ftinata, & confequenter hic a reftitutione non foret liber, 
fi tamen debitor mittat rem debitam per nuntium afequi- 
dem deledum, fed tamen etiam de voluntate, &confen- 
lii domini , eumque putaverit fidelem , jam liberatur ab 
onere reftituendi. Similiter liberatur, fi tam Creditor, quam 
debitor communi confenfu ftatuerint aliquod lignum , ut 
per perfonam illud fignum exhibentem res mittatur, & ali 
qua perfona fraudulenter illud exhibeat , quin tamen rem 
tradat; quia vi padi perfona exhibens tale fignum , cen- 
fetur unam perfonam cum domino reftituere . Excipe , fi 
debitor alicui alteri tale fignum manifeftaflet ; quia talis 
revelatio haberetur inftar doli , effecque in caufa, cur Cre 
ditor debitum fuum non recipiat. Spor.an.fi. 
RESP. II. Debitura tranfmiffum per perfonam a debitore 
defignatam, fed fidelem habitam, (i fit debitum ex con 
trado , vel ex re accepta, diftinguendum eft, an fit debi 
tum reale, ac determinatum in individuo, an autem per- 
ibnale, & indeterminatum in certogenere, vg. anhaec nu 
mero pecunia fuerit reftituenda , an autem prsecife tanta 
Summa pecunias. Si primum, cum talis res in individuo 
debita fpedet ad actuale Dominium Creditoris, ipfi perit, 
& debitor a reftitutione deobligatur. Si fecundum , perit 
debitori , ifque manet adhuc obligatus ad reftituendum ; 
quia res debita indeterminate alteri , manet fub dominio 
Debitoris, donec ad manus Creditoris immediate vel me 
diate per ipfius bajulum perveniat. Spor. a n. 11. 
RESP. 111. Debitum ex voto , vel juramento Deo fa- 
ftum, five iit in individuo determinatum, live indetermi 
natum, milium tamen per fidelem virum putatum, qui il 
lud non reddit, extingukur ex parte voventis ex praefum- 
pta Dei indulgentia; lic tamen, ut ex parte illius infide 
lis permaneat obligatio juftitiae ad illam rem folvendam ; 
fi autem fine fua culpa rem votivam perdiderit, ad ni 
hil obligabitur. Spor.a n. 15. 
RESP. IV. Debitum ex delido, five fuerit determinatum 
five indeterminatum, tranfmilfum a Debitore per ejus in- 
ternuncium, quantumcunque fidelem putatum, fi pereat , 
perit debitori, illeque denuo tenetur reftituere; quia ratio 
ne injuftae acceptionis & detentionis rei alienas debitor fuit 
caufa voluntaria damni alterius, efto res cafu pereat, fi- 
militer non peritura apud Dominum . Ita communior, & 
verior fententia. Eft tamen opinio non improbabilis, quod 
fi res fuerit tradita perlbnas minime fufpedas, v.g.Confef- 
lario, & nihilominus pereat, Dominus prasfumi poilitvel 
le cedere juri fuo, praefertim cum tu feceris, quantum po- 
tuifti. Sic Tamburinus, Lelfius, & alii &c Unde etiam 
lequi videtur, quod fi talis debitor ex confilio incauto Con- 
feffarii rem debitam dederit pauperibus, ex prsefumpta con- 
defcenfione Domini, extinguatur debitum ex parte pceni- 
tentis, ac etiam ex parte Canieftarii, -fi procellent bona 
Recol/etl. Mora/. ad Theol. P, Sporer. 
fide. Item fi famulus a Titio aegro Juffus vas argenteum 
dare Cajo, illud dolole ulque ad mortem Titii retinuerit, 
videtur fatisfacere , fi vas illud reddat Cajo Donatario , 
nil autem Haeredibus Titii, etiamli mandatum Titii ante 
ejus mortem nullum habuerit effedum , quia cum illud 
mandatum fit gratia fada, non exfpjrat morte Mandan 
tis, & duplicata reflitutio nimis videtur dura. Spor.an. 1J. 
QU/ER.ES XLIX. Quo ordine fit reftituendum? 
De Ordine fervando inter ipfos Debitores feu damnifi 
cantes, jam diftum eft^.jS- Hic vero quaeritur de Ordine 
fervando inter debita diverfa, & varios Creditores. Itaque 
RESP.I. Si debitor fit folvendo omnibus Creditoribus , 
tunc nulla eft habenda ratio ordinis; dummodo enim fol- 
vatur cuivis, five primo, five ultimo loco, fatisht juftitiae. 
Spor.n.li. Si autem debitor non fit folvendo omnibus, fed 
neceffario aliqui carere debent, in toto vel in parte, tunc 
fequens Ordo eft fervandus. 
RESP. II. Quando debitor habet plura debita, & eorum 
aliqua funteerta, quorum fcil icet Creditores funt noti, alia 
incerta , quorum creditores funt ignoti , prius reftituenda 
funt debita certa Creditoribus certis & notis in totum, & 
de refiduo tantum, fi quid fit, debita incerta pauperibus, 
quia Creditores certi habent proprie didum jus ad fua de 
bita exigenda, non item incerti. Excipitur tamen cafus , 
quo res aliena adhuc in fpecie extat apud iniquum Poffef- 
forem; bxc enim, fi Domino reftitui non polfit , potius 
pauperibus vel Ecclefis tribuenda erit , quam Creditoribus 
certis, cum iftis folum modo propria bond Debitoris fint 
obligata, non autem res aliena in fpecie extans apud ini 
quum Poffefforem. Spo'.an.24. 
RESP. III. Quando Debitor habet plura debita, & ex iis 
aliqua funt realia, ubi nimirum res ipfa aliena adhuc in 
individuo extat apud Debitorem, alia perfonalia, illa ple 
ne debent exfolvi, priufquam fatisfiat reliquis debitis per- 
fbnalibus, cum dominium illarum rerum manferit apud Cre 
ditorem, pro iftis autem folummodo debeat fatisfieri ex pro 
priis bonis debitoris; confequenter fi res empta , nondum 
perfoluto pretio, adhuc extet apud emptorem, & pretium 
non fuerit venditori alfecuratum per pignus, vel fidejulfio- 
nem, vel juxta aliquos faltem per fideihabitionem ipfius 
venditoris, res empta eft reftituenda venditori ante omnes 
alios Creditores, -vel quia Venditor habet adhuc dominium; 
rei non folutae, vel quia habet tacitam hypothecam in re 
illa. Spor- a n. 26. 
RESP. IV. Quando ex pluribus debitis perfonalibus aliqua 
funt hypothecata, aliqua autem nuda, vel Chirographaria 
duntaxat, tunc Hypothecata praeferenda funt nudis; quia 
Creditor Hypothecarius non tantum debitorem , fed etiam 
rem ipfius fibi habet obligatam . Inter Creditores autem 
Hypothecarios, habentes hypothecam expreffam praeferen 
di funt habentibus tacitam tantum ex difpofitione Juris : 
Item habentes generalem hypothecam in omnibus bonis de 
bitoris, habentibus fpecialem in re aliqua determinata ; in 
ter plures autem fimilem hypothecam habentes , ille prae 
ferendus eft, qui habet diuturniorem. Spor.an.2p. 
RESP. V. Inter debita perfonalia aliqua funt privilegia - 
ta, quae ipfis etiam debitis perfonalibus hypothecatis prat- 
ferenda funt, uti expenfm funeris, inventarii, Teftamenti, 
Medicorum, Pharmacorum, mercedes operariorum adufum 
neceffarium condudorum, debita legitimi Superiorum &c. 
Spor. a n- 34- 
RESP. VI Inter debita perfonalia nuda , & fimplicia 
praeferri debent onerofa gratuitis; quia Creditores ex con 
tradit onerofo, vel delido habent jus ad rem fibi debitam 
tanquam aliunde fuam; Creditores autem gratuiti praecife 
habent jus ad rem fibi ex gratuita voluntate promittentis 
debitam. Inter debita tamen ex contradu onerofo, & in 
ter debita ex delido nullus eft ordo fervandus, fed indi- 
feriminatim funt folveuda pro rata facultate; quia nec Ju 
ra exprimunt, nec ratio convincit aliquem Ordinem prae 
lationis inter ea effe. Sporcr an. 40. 
RESP. VII. Inter debita nuda ex contradu, in toto prae 
ferenda funt maturata non maturatis, feu quorum termi 
nus nondum eft elapfus. Spor. aum.42. 
RESP. VIII. Debita perfonalia ejufdem rationis nuda , 
nec aliter diverfa, fplvenda funt pro parte rata fecundum 
proportionem debitorum , & facultatum debitoris, idque in 
differenter, nulla habita ratione prioritatis, vel pofterita- 
tis, qua funt confrada; imo folvens imi totum prae aliis, 
nulla fuadenteneceflitate, facit his injuriam, ut habet Com 
munis contra quofdam. Ratio: quia omnes Creditores iftiuf- 
modi debitorum habent tequale jus in ejus perfonam immediate, 
& in illius bona mediate, ergo ejs axjualiter eft fatisfaciendum. 
Regula autem illa; qui prior tempore, prior jure, tunc tan 
tum habet locum, quandounus pne alio habet jus ad cam- 
dem rem determinatam fibi ex pado obligatam. Licitetamen 
accipit, & retinet, fi cui debitor fpjnte, non indudus, to 
tum quacunque de caufa offert. Spor. an. 43. Quinimo 
RESP. IX. Sunt etiam aliqui cafus, in quibus debitor 
non potens omnibus folvere, licite folvit uni, vel pluribus 
integrum debitum ante alios. Primus, fi unus Creditorum 
debitum fuum exigat, aliis, ( etiam magis privilegiatis , 
non tamen melius hypothecatis ) tacentibus, quia Jura 
E 3 vigi-
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.