3.S4 DISSERTATIO 
THEOLO GICA 
%. 11. 
probabilem , cum fa&a fufficienti diligentia , A 
juxta conditiones rei Sc perfonx, aliud probabi 
lius vel tutius non apparet. 
' Secundo certum eft , hominem non teneri 
fcmpcr fequi tutiorem fententiam , fed poftc fc- 
qui minus tutam,li illa appareat probabilior, 
feu veritati conformior. Patet hoc duplici exem 
plo: nam Divus Bonavcntura, Sc Hugo a San 
cio Vidore, tenent lapfum in peccatum mortale 
teneri ftatim fub prxeepto ad confeflioncm, ha 
bita copia Confciforis : negant vero Divus Tho- 
mas, D. Antoninus, & communiter alij , qui 
relida D. Bonaventura: opinione , qux tutior 
eft,D. Thomre fententia:, utpote probabiliori, 
adhairent. Item celebris difficultas cfc inter 
Theologos, an circunftantia: intra eandem fpe- li 
ciem aggravantes fint neceflario in confeffionc 
exprimenda: ? aliis partem affirmativam, aliis ne 
gativam fequentibus: unde illi quibus pars ne 
gativa videtur probabilior , poftunt eam tuta 
confeientia fequi, etfi alia fit tutior, ac fecurior, 
Sc magis a peccandi periculo removeat poeni- 
tentem. 
Tertio certum eft, quod fi fententia minus 
probabilis ex ratione feu motivo intrinfcco, mo- 
tivo extrinfeco , feu adventitia authoritate , fiat 
certa moraliter, poteft quis licite de tuto eam 
fequi: tunc enim abiolute probabilior eft, Sc di 
citur folumminiis probabilis fecundum quid, a 
ratione videlicet, cujus vis contrariae authorita- 
tatis pondere prorfus infringitur. ( 
x . Hxc , ut dixi, fere apud omnes funt certa. 
Sed dubitatur primo, an licitum fit fequi opi 
nionem minus probabilem, faventem libertati, 
in concurfu probabilioris, qua: favet pnrcepto i 
Secundo , utrum in concurfu duarum opinio 
num atque probabilium,teneamur eligere tutio 
rem ? Tertio , utrum unius tantum Dodoris fuf- 
frngium , lcu authoritas , per fe fufficiat ad red 
dendam aliquam opinionem probabilem, &c tu 
tam in praxi? 
j Partem affirmativam, quantum ad hxc tria, 
tenent plures ex recentioribus Theologis Sc Ca- 
fuiftis, exiftimantes, omnes opiniones probabi 
les, probabilitate quantumvis tenui & debili, 
effie tutas, Sc a peccato excufare. Ex quo princi 
pio tres deducunt conclufiones, feu tres ftatuunt 
probabilitatis gradus, tribus fequentibus pro- 
pofitionibus comprchenfos. 
Prima propofitio eft: Cum quis in aliquo ca* 
fu morali agnofeit unam opinionem ejfe probabi 
lem, illam fcilicet qua affirmat aShtm effie livi- 
tuni, poteft tuta confeientia juxta illam operari, 
nec tenetur inquirere , an opinio contraria, qua 
dicit aEtum effie illicitum , fit aque probabilis , 
aut probabilior. In hoc primo gradu conveniunt 
communiter recentiores Theologi Sc Cafuiltx, 
ex quo ad alium laxiorem tranfierunt, qui gra 
viores difficultates ac periculofiores involuit: 
pro quo eft 
Secunda propoiitio: Quando in aliqua mate 
ria morali dua funt opiniones oppoftta , aque pro 
babiles , licitum eft unicuique ampleEli quam ma 
luerit, etiamft illa quam relinquit, tutior fit. 
Tertia propofitio : Cum in aliqua quaflione de 
moribus funt dua opiniones probabiles , quarum 
una efl miniis probabilis, & minus tuta, licitum 
eft in conCcientia illam fequi, etfi contraria lon ce 
fit probabilior & tutior. Unde Caramuel ( vir fa- 
ne in multis perdodus, fed in laxandis confiden 
tiis , Sc dilatanda probabilitatis dodrina infceli- 
citer fagax, ut infra patebit ) Theol. fundam, 
num. i7$. editionis Francofordienfis, Sc 451. edi 
tionis Lugdunenfis, confidenter aderit, omnia 
pure probabilia effie licita. Et ibidem num. z68. 
alias 441. lic ait: Solent aliqui angi fcrupulis , 
Cr fuadere folent, etiam pracipere , viam tutio- 
rem in materia probabili: at ipfi videntur mihi 
non percallere probabilitatis ejfentiam , & ideo 
in commentario meo in regulam D. BencdiBi, 
difp. 6. de opinione probabili, num. yS.& 61.duas 
Thefes pofui. Prima erat: Omnes opiniones pro 
babiles funt per fe aque tuta &fecura. Secunda: 
Benigniores , etfi aliquando fint minies proba 
biles , per accidens funt fcmpcr utiliores,& fecu- 
riores. Et in prxludio cjufdem Theologis fun- 
; dam. applaudit Dians , folertiflimo probabilita 
tum adinventori, ac divulgatori , quod com 
plures opiniones reddendo probabiles, reddide 
rit licitas, ipfumquc appellat Agnum Dei qui 
abftulit peccata mundi , ut infra art. 6. refere 
mus. Similia habet Tamburinus, noviffimus So 
cietatis icriptor, lib. 1. in Dccal. cap. 3. §. 3. num. 
3. ubi haec feribit: Qui aliquid operatur motus ex 
opinione probabili, bene operatur & fine peccato, 
etiam opinione probabiliori re libi d , etiam otnif- 
sd tutiore , etiam communi, etiam in articulo mor 
tis : quia dum probabilitate, five intrinfccd , fi 
ne extrinfeca, quantumvis tenui, modo a proba 
bilitatis finibus non exeatur, confifi aliquid agi 
mus ,femp er prudenter agimus. Juxta hunc ergo 
Z Authorem , Sc alios Recentiores abeo citatos, 
fine ullo peccandi periculo , imo nec lcrupulo, 
quifque in praxi iequi poteft opinionem quan 
tumvis tenuiter probabilem , opinione etiam 
probabiliori rclida, nec non Sc communi, etiam 
in articulo mortis , ubi de aeternitate jacitur 
alea. 
Addunt aliqui, quod licet quis certis ac rai- 
nifeftis argumentis alicujus fententia: falfitatem 
oftendi poife exiftimet, non ideo tamen fas eft 
ut illam improbabilem judicet, modo alicui do- 
dto probetur: quia poteft Sc debet fibi perfuade- 
re, rationes fuas, Sc argumenta , qu.e fibi vi 
dentur invicta, ab aliofolvi pofle. Hoc docet 
D Thomas Sanchcz in Dccal. lib. 1. cap. 9. num. 6. 
Sayrus in clavi, Sc ex illis Efcobarius, his verbis: 
Accidere affiolet, ut tibi probabiliter opinanti ra 
tio aliqua in contrarium conveniens videatur: 
fed non inde opinio probabilitatem amittit, quia 
licet tu illam non valeas fiolvere rationem, alius 
folvere quibit, idque tibi debes perfuadere, cum 
fipc multa tibi rationes infolubiles exponantur, 
qua ab aliis facili negotio folvuntur: quare im 
prudenter te gereres, fi ob hanc caufam , alio 
rum opiniones , qua ut probabiles circunferun- 
tur , ut improbabiles abdicares. Unde juxta hos 
Authores, ex fola fere novorum Cafuiftarum 
authoritate probabilitas opinionum penfari de- 
£ bet, nec unquam Theologo licitum erit , ali 
quam Cafuiftarum fententiam, quam ex Patri 
bus aut Scripturis manifefte falfam effie compe- 
rcrit, improbabilem cenfere : nam fcmpcr illud 
occurret: Quod tibi videtur infolubile , alius fol 
vere poterit: Quod tu cum Scriptura & Patribus 
conciliare non potes, conciliabit alius. Sileo alia 
probabilitatum monftra, de quibus fuse infra di 
cemus , Sc propofitx difficultatis refolufionem 
aggredior. 
$8*