3 oo DISSERTATIO 
THEOLOGIC A 
fcilicet peccare , Sc aliud bonum, nempe mori A 
ad evirandum peccatum. 
In eodem fenfu intelligendum eft illud Apo- 
ftoli i.ad Corinth. 7 .Melius eft nubere, quam 
uri. Non enim fenfus eft , quod bonum fit uri, 
Sc melius fit nubere : fed quod ex his duobus in 
ter fe comparatis, unum bonum fit, Sc aliud ma 
lum. 
191. Objicit decimo quidam Reccntior in opufcu- 
lo de probabilitate , Gallico idiomate fcripto : 
D. Thomas quolib. 8. art. 13. ait: Si ille qui pofi- 
Jidetplures pmbendas, in quandam dubitationem 
ind"ucitnr ex contrarietate opinionum , & manente 
tali dubitatione .plures prabendas habeat, peri- “ 
Culo fe committit, & fic procul dubio peccat, ut- 
pote magis amans beneficium temporale, quam 
propriam falutem. Si autem ex contrariis opinio 
nibus in nullam dubitationem adducitur , fic non 
committit fe difcrimini, nec peccat. Atqui ((ub- 
furaitur) contingere poteft, illum qui iequitur 
fententiam minus probabilem , ex contrarieta 
te probabilioris oppofirx in nullam dubitatio 
nem induci, quod a&us quem facit illicitus fit: 
Ergo poteft quis tuta conficientia fcqui fenten 
tiam minus probabilem , in concurfiu probabi 
lioris. 
Huic argumento patet fiolutio ex fupra di- C 
dfcis. Minor enim neganda eft: nam cum moti- 
va probabilioris fententix validiora fint, 5c ma 
gis fuadeant,quam mo.tiva fententix miniis pro 
babilis , repugnat hominem habere de aliquo 
probabiliorem fententiam , Sc non induci in 
quandam dubietatem Sc formidinem de oppofi- 
to. Nec valet fi dicas, illam dubitationem Sc for 
midinem efle duntaxat fpeculativam , non vero 
pradticam: nam fupra articulo 1. §.?. fuse often- 
fum eft, illum qui habet opinionem minus pro 
babilem , nullum habere principium firmum Sc 
certum , per quod tollat dubietatem & formidi 
nem fpeculativam , Sc fiat prabtice certus de 
redtitudine & bonitate morali fux opera 
tionis. I 
ipj. Objiciunt ultimo Adverfarij: Si non licetet 
fequi fententiam minus probabilem, non lice 
ret etiam fequi probabiliorem , imo nec proba- 
biliffimam : Sed hoc abfurdum eft , ut art. 7. 
oftendemus : Ergo Sc illud. Sequela Majoris 
probatur: Tum quia inter probabilem Sc proba 
biliorem opinionem non eft differentia alicujus 
momenti, cum nec major probabilitas attingat 
certitudinem exadfcam feu perfedfam, imo ut ait 
Ariftoteles , falfa interdum fint probabiliora 
veris, nec minor probabilitas declinet in du 
bium : Tum etiamquia rationes in favorem no- 
ftrx conclufionis addu&x f praTertim illa qux 
fumitur ex morali certitudine de honeftate ope- ; 
rationis, qux adredfe Sc honefte operandum re 
quiritur ) fuaderevidentur, nullam fententiam , 
quantumcumquc probabilem,poftc efte regulam 
noftrarum operationum, fed ad redte Sc honefte 
operandum, evidentiam,vel certitudinem exa- 
dfam & perfcdfam de redlirudine & honeftate 
operationis requiri: quod eft incidere 'in opinio 
nem "Wendrocnij art. 7. confutandam. 
194. Rcfpondeo,negando fequelam Majoris: Tria 
enim inter eum qui fcquitur fententiam minus 
probabilem, & eum qui fedtatur probabiliorem, 
poftunt affignari difcrimina. In primis ifte agit 
conformiter ad regulas & didtamen prudentiae, 
qua: eft proxima regula noftrarum operatio 
num ; non vero ille : cum prudentia didfet (ut 
fupra vidimus) in rebus ad falutem anima:, Sc 
morum inftitutionem pertinentibus , id quod 
virtuti Sc veritati vicinius apparet, fequendum 
efte: &c tantam, imo Sc majorem cautelam ac 
diligentiam adhibendam efte , ur inquiramus 
veritatem pertinentem ad falutem anima:, quan 
tam prudenter folemus habere folicitudinem 
in agibilibus hujus fteculi , Sc rerum tempo 
ralium adminiftratione: juxta illud Proverb.i. 
Si qnsfieris fapientiarn tanquampecuniam, gr fi 
ent thefiauros effoderis illam , intelliges timorem 
Domini, & fidentiam invenies Dei. 
Ex quo fequitur aliud diferimen inter fe- 
quentem opinionem minus probabilem , & ad- 
harentem probabiliori: cum enim ille qui per- 
fecftam leu evidentem veritatis notitiam habe 
re nequit, fequendo id quod probabilius & ve 
ritati conformius aut vicinius ei apparet, faciat 
totum quod in fe eft ad veritatem attingendam, 
fi per accidens ab ea ai erret, error ile invinci 
bilis erit Sc inculpabilis : econtravero cum is 
qui adhaeret fententix quam minus probabilem 
credit, non faciat totum quod poteft ut verita 
tem confequatur, fed eam videatur fpernere, 
deferendo Sc contemnendo aliam opinionem, 
qua: ipfi videtur veritati conformior leu vici 
nior , laborat ignorantia vincibili: cumque 
ignorantia invincibilis excufet a peccato,non 
autem vincibilis, ut communiter docent Theo 
logi, Sc art. 7. contra Janfcnium Sc 'Wendro- 
chium fuse oftendemus, ille excufatur a pecca 
to , non vero ifte. 
Addo quod , ille qui fequitur fententiam J 9S- 
probabiliorem, fauentem prxeepto , habet ju 
dicium prudentiale moraliter certum de redti- 
tudinc Sc bonitate morali fux operationis, ex 
cludens omnem formidinem moralem Sc du 
bietatem pradticam de Oppofito; quo judicio ca 
ret ille qui fequitur fententiam minus probabi 
lem, faventem libertati: quia primus fundatur 
in principio omnino certo Sc indubitato apud 
Theologos, nimirum : Ignorantia invincibilis 
excufiat a peccato : fecundus vero baculo arun 
dineo nititur, huic nimirum dogmati , quod 
valde dubium & incertum eft, Sc a pluribus ut 
erroneum rejicitur : Omnis opinio probabilis, 
probabilitate quantumvis tenui, excufiat a pec 
cato. 
Ex his patet refponfio ad utramque proba 
tionem Majoris, Sc refolutio hujus difficillima 
Sc obfcuriffimx quxftionis, qux nuper in prx- 
cipuis Gallix noftrx civitatibus tantum rumo» 
ris ac diffidij inter dodios excitavit , uc dici 
offit, non minus acriter pro defenfione pro- 
abilitatis his temporibus pugnafle recenuores 
Theologos , quam olim Grxcos Sc Trojanos 
pro Helena: pofleftione. Laudabilius tamen pro 
veritate, quam pro probabilitate pugnaftenr, 
cum de illa , non vero de ifta Auguftinus in 
Epiftola ad Hieronymum dixerit: Incomparabi 
liter pulchrior eft ventas Cloriftianorum, quam 
fuerit Helena Gracorum.