DE OPINIONVM 
PROBABILITATE. 301 
Articvlvs V. 
An in concurfu duarum opinionum £ que pro 
babilium , tutior fcmper fit eligenda ? 
L Icet hujus difficultatis refolutio ex funda 
mentis jam ftatutis facile haberi pollit: eam 
tamen hic movemus, ut celebrem illam juris 
regulam,/» dubiis tutior pars e fi eligenda, de 
fendamus recentiorumCaluiftarumcavil 
lis vendicemus. 
Dico igitur : Quando in materia morali, qua; 
fubeft periculo peccati mortalis, occurrunt duae g 
opiniones atque probabiles, tutior femper eft 
eligenda. Ita docent omnes Authorcs fupra arc. 
2.§. 2. pro procedenti conclufione citati. 
Probatur breviter ex percelebri illo facrorum 
Canonum axiomate: In dubiis tutior pars e fi eli 
genda , quod defumitur ex cap. Ad audientiam, 
de homicidio, ubi dicitur : Quia vero utrum 
ex occafione vulneris decefiijfet, dubium habetur* 
CVM IN DVBIIS SEMITAM DEBEAMVS ELIGERE 
tvtiorem , nos convenit injungere Presbytero 
memorato , ut in [acris Ordinibus non miniflret. 
Et in cap. fignificafli 2. eodem tit. habetur quod 
fi difeerni nonpofiit ex cujus iflupercuffius interiit, 
in hoc dubio tanquam homicida haberi debet fa- £ 
cerdos , etfi forte homicida non fit, & d facerdo- 
tali ojficio abflinere ; cum in hoc cafu cejfare fit 
tutius, quam temere celebrare. Idem habetur in 
cap. Petitio eodem tit. & in cap . Si quis pofitus, 
depoenit. dift. 7. & in cap. Si quis autem , ubi 
dicit Auguftinus addudtus a jure : Aut ignofeitur 
tibi, aut non ignofeitur, quod horum tibi futurum 
fit, nefeio: Ergo tene certvm, dimitte in- 
certvm. Concordat etiam caput Juvenis de 
fponfalibus, ubi dicitur : In his qua dubia fiunt, 
quod certius exiftimamus, tenere debemus. Atqui 
(jam fubfumo') qui videt duas opiniones elle 
aequaliter probabiles, dubius eftquonam vera 
fit: Ergo non poteft tuta conficientia quam vo- j) 
luerit eligere, fed debet eligere tutiorem. 
Ad tam infignem Canonum regulam refipon- 
dent primo aliqui Recentiores, eam non elle 
proceptum,fed confilium: cum enim (inquiunt) 
quilibet fit in poirdhone fuo libertatis & farno, 
non debet in dubiis fpoliare fe fua pofieffione , 
judicando fe culpabilem, aut nexu alicujus obli 
gationis innodatum , cum fecundum aliam re 
gulam juris, in paricaufa meliorfit conditio pof- 
fidentis. Quam regulam non foltim in materia 
jufiitio , &c in foro externo, fed etiam in ma 
teria aliarum virtutum, & in foro animo, locum 
habere exiftimant. 
Sed contra : Canones allegati non fimplici- g 
ter confilium , fed obligationem imporcant, ut 
exipfis terminis conftat: dicunt enim exprefse 
& abfolute : Pars tutior esi eligenda. Pars fecu- 
riore fi tenenda. Semitam debemus eligere tutio 
rem. Quod certius exiftimamus, tenere debemus. 
Et fpecialiter convincit ratio ab Auiruftino ad- 
dufta. 
Confirmatur ex cap. Illud de cleric. excom. 
ubi dicitur de rigore deponendum efteEpifco- 
pum , qui in dubio ibidem exprefib tutiorem 
partem non elegit: Sed Epifcopus de rigore non 
deponitur , nifi ob culpam mortalem , quam 
agendo contra proceptum commifit: Ergo pro- 
regula non cft confilium, fed proceptum. 
Addo quod ex hac rcfponfione fequuntur plu- 198; 
ra inconvenientia fatis dura, quo licet Adverfa- 
rij refpedtive admittant , id cft , non omnes 
omnia, fed quidam aliqua , quidam vero alia , 
fecundum quod ipfis videtur ( quali eorum judi 
cium polfet elle fufficiens regula cjufdcm limi 
tationis ) nullus tamen prudens & timoratus de 
bet fe illis committere. Sunt autem hoc : 
Dubitans fe excommunicationem incurriffie, 
non debet fe habere pro excommunicato , nec te 
netur ubfolutioncm petere. 
Dubitans an lex imponens poenam excommuni 
cationis fit ufu recepta, potefi judicare non ejfe 
ufu receptam, & contra legem operari, nec pro- 
pterea incidit in excommunicationem. 
Dubitans an cafus fit re firmatus, poteft ab illo 
abfolvcre. 
Dubitans an commi ferit peccatum mortale , non 
teneturillud , etiam fub dubio , confiteri. 
Dubitans an beneficium fit tenue , necne , non 
tenetur recitare officium. 
Dubitans de poteftate Pralati, non tenetur illi 
obedire. 
Dubitans in die levis, an tranfafla fit media 
nox , potefi tuta conficientia comedere carnes; 
non vero , fi in die Sabbati dubitet. Cujus diffe 
rendo rationem reddunt plane ridiculam : di 
cunt enim quod in primo cafu libertas vefcen- 
di carnibus ftat pro die Jovis, in fecundo vero 
proceptum abftinentio pro Sabbato. Poffet 
enim gulofus in fui favorem facile refpondere, 
quodficutf» dubiis melior efl conditio pojfiden- 
tis, ita etiam ex alia regula , odia fiunt refringen 
da , & favores ampliandi : Eft autem odiofum 
dicere , quod aliquis teneatur ad fervandam ab- 
ftinentiam , abfquc certitudine fuo obligatio 
nis. Unde 
Ad illam regulam juris quam Adverfarij no- Jc? , 
bis opponunt , nempe in pari caufa potior eft 
conditio poffidentis , dicendum eft, eam folum 
habere locum in materia juftitio, & in foro ju 
diciali duntaxat, non autem in materia aliarum 
virtutum: nam in materia juftitio poffefiio in du 
bio favet poffeffori, inquantum facit profum- 
ptionem quod polle flor fit verus dominus; quia 
utplurimum qui polfidet, rem fuam & jus fuum 
pollidet : quando enim quis rem alienat, folet 
eam tradere vero domino , in quem per aliena 
tionem transfertur dominium; unde cum aliquis 
polfidet aliquam rem, fignum eft eam non alie- 
naffc, fed ipfius verum habere dominium. Ac 
vero in materia aliarum virtutum , cum poffef- 
fio regulariter non faciat praffumptionem de 
veritate pro parte quae polfidet, poffelfio ei mi 
nime favere debet , fed in dubiis in tali materia 
occurrentibuSjregula operandi eft,inquirere pro 
qua parte ftet prxfumptio veritatis, & haec pars 
eft eligenda : fi autem pro neutra parte ftet pra:- 
fumptio , tutior pars eligi debet, ut pluribus 
exemplis & regulis juris probat Profper Fagna- 
nus fuper caput Ne innitaris. 
Refpondcnt fecundo Adverfarij, praefatam ju- 20(5 , 
ris regulam , qua; allerit in. dubiis tutiorem par 
tem effe eligendam, debere intelligi de dubio 
fadti, non vero de dubio juris. 
Sed falfitas hujus folutionis convincitur ex 
multis textibus juris, inter quos infignis eft ille 
qui habetur in Clement. Exivi, §. Item quia, de 
verb. fignificat. ubi in quaeftione meri juris , an 
fratres Minores teneantur fub peccato mortali 
ad ea obfervanda, qua; in regula verbo impera- 
Pp iij