I» 4
DISPVT ATIO TERTIA
Italis : qualibet autem creatura participat a lege
acerna principium diredtivum fux operationis,
ac proinde qualibet participat fuam promulga
tionem debitam Sc proportionatam fua natura.
Unde ai objedtionem, juxta hunc modum dicen-
di,refpondetur, concefsa Majori, negando Mi
norem, & ad illiusprobationem,dicendum , quod
praceptum eft duplex; aliud morale , quod eft
regula operationum moralium creatura rationa
lis ; aliud naturale, per intimationem naturalem,
qua fit ex impreffione principij motivi in ordine
ad finem, juxta illud Pfal. 14S. Praceptumpofiuit,
dr non prateribit , & illud Proverb. 8. Cum le
gem ponebat aquis , ne tranfirent fines fiuos. Crea
tura igiturirrationales, licetlint incapaces pra-
cepti primo modo fumpti, non tamen prxeepti
fecundo modo accepti, ideoque vera lex eisim-
poni poteft, quia non expollulat alium modum
pracepti, nifi loquamur de legefpecialilfimedi-
dla, prout ad creaturas rationales dirigitur.
Uterque dicendi modus probabilis eft,licet pri
mus videatur probabilior, &mentiD. Auguftini
Sc S. T Horna conformior,cum ille quaft. 64. in
Levit. Sc habetur in cap. Mulier ij.qu, 1. aderat
irrationalia ede incapacia legis proprie di£tx:ifte
vero fupra quaft.90.art. i.dicat,quod lex proprie
dnftaeft menfura humanorum a£hmm, fubinde-
que rationem verq Sc ftriita legis, refpedtucrea
turarum irrationalium, qua funt incapaces hu
manorum adtuum, non videatur agnofeere.
DISPVTATIO III-
De lege natur di.
Ad qtueflionem fi fi. D. Thom<e.
,Um leges omnes a lege aterna deriven
tur , fintqueillius participationes Sc ma-
f nifeftationes 5 primum quod eam nobis
evidenter manifeftat, eft lex naturalis ; ideoque
hac ante alias explicanda eft, & de ejus edentia,
feu ratione formali ,extenfione, ac immutabili
tate, breviter hic difputandum.
1.
B
D
Arti c vivs Pri Mys.
Quid Jit lex naturalis ,feu in quo formali ter
conjijlat 1
$. !•
'Tr&mittitur quod apud omnes e fi certum]
& referuntur fintenti a ?
D Ari legem naturalem in nobis ,conftat ex
Apoftoload Roman. 1. dicente, Habemus
legem feriptam in cordibus noflris. Et paulo poft :
Gentes qua legem non habent, naturaliter ea qua
legis funt faciunt, & ofiendunt opus feriptum in
cordibus finis, & fiunt Jibi ipfi lex , tefiirnonium
illis reddente conficientia. Item Pfal. 4. ait Pro
pheta , Adulti dicunt, quis ofiendit nobis bona ?
Statimque refpondet : Signatur?icfifiuper nos lu
men vultus tui Domine. Quod de lumine natu
ralis rationis, quo difeernitur quid fit bonum &
quid malum, quodque pertinet ad legem natu
ralem , interpretatur D. Thomas fupra quxft,
5>i. art. 2.
Huc fpetftat quod habet Auguftinus 1. Con-
feff. cap. 4. Lex tua, Domine , in cordibus homi
num /cripta e fi , quam nec ulla unquam delet aut
delebit iniquitas. Et inPfal. 57 .Feritas manu for
mata in cordibus nofiris ficripfit : Qjsod tibi fieri
non vis, alteri ne feceris. Hoc ignorare nemo
permi/fius e fi, etiam antequam lex daretur. Itera
lib. 1. de fer. Domini in monte cap. 9. ait, Nul
lam animam ejfie qua ratiocinari po/Jit, in cujus
conficientia non loquatur Deus. Quis enim legem
naturalem in cordibus hominum ficribit, nifi Deus?
Ad idem pertinet quod ait Ambrofius libr. 9.
E.pift. 71. Ea lex ( inquit ) non inficribiturfied
innaficitur , nec aliqua percipitur lettione , fied
profluo quodam nataret fonte in fingulis exprimi-
tur. Demum Tullius lib de legibus ,fumma elo
quentia , & pene divina voce, ut loquitur La-
«ftantius, legem hanc naturalem depinxit: JLfi
quidem (inquit ) vera lex, reEla ratio, natura
congrua , dijfufia per omnes, conflans , fiempiter-
na, qua vocet ad o/ficium, jubendo ; vetando , d.
fraude deterreat„ Huic igitur legi, nec prorogari
fas e fi, neque derogari aliquid licet. Nec tota
abrogaripotefi. Nec vero perfienatum , autperpo-
pulum fiolvi hac lege pojfiumus :nec e fi quarendus
explanator aut interpres alius. Non erit alia lex
Roma , alia Athenis , alia nunc, aliapofihac, fied
& omnes gentes, & omni tempore, una lex & fiem-
piterna, & immutabilis continebit: unufifijifique
erit communis quafi magifier & imperator om
nium Deus.
Ratio etiam fufffagatur, fi enim detur in no
bis lumen naturale pro rerum fpeculabilium co
gnitione, multo magis dabitur pro rerum agen»
datum notitia Sc judicio.
Confirmatur: Omnis creatura debet futim fi
nem confequi pode : At nulla creatura rationalis
fuum finem confequi poteft abfque lege naturali;
cum illum non poflit confequi, nid per rectam
operationem , nec re£te operari fine lege natura
li , a qua in fuis operationibus dirigatur : Er
go Sc c.
Hoc fuppofito , difficultas Sc controverfia eft
inter Theologos , in explicando quid fit lex illa
naturalis,feu in quo formaliter confidat ? Vaz-
quezenim 1. 1. difp. 180. cap. 3, & M ce ratius
difp. 1. de legibus fed. 1. docent legem natura
lem elfe ipfammet naturam rationalem fecun-
diim fe, quatenus ratione fua: edentia: talis eft,
ut aliqua: aftiones fintilli moraliter convenien
tes , Sc honeftx; aliae repugnantes Sc indecentes.
Alenfis vero 3. p. quxft. 17. membro 1. Sc D.
Bonaventura in 1. dift. 39. art. z. quxft. 1. exifti-
mant legem naturalem ede habitum , quo nomi
ne non intelligunt qualitatem acquifitam & fu-
peradditam potentix, fed ipfum lumen intelle-
(ftuale, prout in a<5tu primo fpedlatur, Sc eft vis
difeernendi honefta Sc turpia moraliter. Alij le
gem naturalem collocant non in habitu, fed in
actu ; inter quos adhuc magna eft didendo : Ari-
minenfisenim, Gabriel, & Almainus,affirmant,
legem naturalem ede didtamen rationis indican
tis Sc oftendentis quid confentaneum aut diffen-
taneum fit naturx rationali , docentque talem
legem non ede imperantem , fed indicantem , eo
quod nullum includat fuperioris imperium. Tho-
miftxvero, Suarez , Valentia, Azorius, Salas s
&alij, cenfent legem naturalem non in didlami-
nefolvlm oftenfivo boni & mali, fed etiam prx-
ceptivo ,confidere, eflequeaftam imperij ,nos
ad ea qux tali lege prxfcripta funt obligantis.
£.
i•
