582. DISP VTATIO
DVODECIMA
Chrifti, qui eft author noviteftamenti» juxta il- A
lud Ait. ij. Per gratiam Domini Iefu Chrifti cre
dimus falvari , quemadmodum & illi, Patres
fcilicet veteris teftamenti. Etiftud 1. Corinth. Bi
bebant autem de Spirituali confequente eos petra:
petra autem erat chriftus.
16. Hiiic intelliges, legem veterem redc fpeculo
comparari, quod maculas quidem oftendic, fed
non aufert; legem vero novam aqua:, quae non
folum fordes valet oftendere,Ted &abltergere;
unde Ezech. 15. Dominus fidelibus novx legis
pollicetur .• Effundam fupervos aquam mundam,
& mundabimini ab omnibus inquinamentis ve-
ftris,
17, Intelliges etiam , cur lex nova vivificare dica- B
tur, &c vetus occidere ; quia nimirum prima lar
gitur gratiam,qux vera animi vita eft ; altera ve
ro eam vi fua largiri nequibat, & concupifcen-
tiam prohibendo augebat, ut docet Auguftinus
de fpiritu & littera cap. 4. Ddfirina (inquitJ
qua mandatum accipimus , littera efl occidens, ni_
fi adfit vivificans Spiritus, injpirans pro concu-
pifcentia mala , concupifcentiam bonam, id efl
charitatem.
Demum intelliges, quod quemadmodum in an
tiquum propitiatorium Exodi invertunt vultus
duo Cherubini, ficin Chriftum veluti magnum
quoddam propitiatorium mundi, vertunt oculos
duo populi, antiquus , qui Chrifti adventum C
praecedit, &Chriftianus, qui fequitur, cum ea
dem Chrifti gratia uterque populus falvusfadus
fit, & eodem agni immaculati fanguine redem
ptus. Unde Auguftinus Epift. 157- ad Optatum;
Cum omnes jufli, id efl veraces Dei cultores , fi ve
ante Incarnationern,five pofl Incarnationem Chri-
fli, nec viverent, nec vivant, nifi ex fide Incar
nationis Chrifti, in quo eft gratia plenitudo , pro-
fcElo quod fcr/ptum eft AE1.4 Non effe aliud no
men fitb coelo in quo oporteat nos falvosfieri , ex
illo tempore valet ad Jdlvandumgenus humanum,
ex quo in Adam vitiatum eft. Sicut enim in Adam
omnes moriuntur, ita & in Chrifto omnes vivifi
cabuntur : quiaficut in regno mortis, nemo fine jy
Adam; ita in regno vita , nemo fine Chrifto : fi-
cut per lAdam omnes injufti , ita per Chriftum
ernn.es jufti homines : ficutper Adam omnes mor
tales in poena facli funt fhj feculi; ita per Chri
ftum omnes immortales in gratiafiuntfilij Dei.
10> Tertio, lex vetus & nova differunt in eo quod
vetus teftamentum conditum eft pro fervis , no
vum pro filiishaeredibus, ut declarat Apoftolus
ad Galat. 4. his verbis .• Scriptum eft, quoniam
Abraham duos filios habuit: unum de ancilla, &
tinum de libera. Sed qui de ancilla, fecundum car
nem natus eft; qui autem de libera,per repromiffto-
nem. Qjia funt per allegoriam diEla. Hac enim
funt duo teftamenta.Vnum quideminmontcSina, E
in fervitutem generans, qua eft Agar: Sina enim
mons eft Arabia , qui conjunElus eft ei qua nunc
eft Ierufalem, & fervit cum filijs fuis. Illa autem,
qua furfum eft Ierufalern libera eft, qua eft mater
noftra. Et infra: Non fumus ancilla filii, fed libe
ra. Unde ibidem Anfelmus: In utroque (inquit)
teftamentogenuit Deus filios , qui fibi fervirent,
fedin veteriftudaos fervos , qui timore poena , &
promiffionibus temporalium, ei ferviliter obedi-
rcnt; in gratia vero novi teflatnenti, liberos, qui ex
dilcttionefervirent. Quibus verbis aliam utriuf-
que legis differentiam indicat, quod nimirum te
ftamentum vetus fuit timoris, novum eft amo
ris : fuit enim illud fervorum, quorum eft timor,
juxta illud Malach, 1. Si Dominus ego funi, ubi eft
timor meus ? hoc eft filiorum, quorum eft amor
erga patrem.Unde Chryfologus ferm. 1. in E-
vang, cum jejunaris : Fbi Deus Do minum muta
vit in patrem, voluit charitate magis quam pote-
fiat e regnare, er amari maluit, quam timeri. Et
Auguftinus lib. adverfus Adimantum cap. 16.
EDeut veteri homini fugienti , tanqnarn Dominut
appofuit quod timeret, & novo redeunti, tan-
quam pater aperuit quod amaret. Et cap. 17. ait,
quod haceft breviffiwa & apertifiima differentia
duorum teftamentorum, timor & amor. Unde
quemadmodum timor prior eft amore , fic tefta
mentum vetus prius fuit teftamento novo ; & fi
ctu timor locum praeparat charitati, cum autem
coeperit charitas habitare, pellitur timor, qui ei
praeparavit locum; ita teftamentum vetus prae
paravit locum teftamento novo , quo advenien
te, abrogatum fuit. Sicut enim ( inquit Augufti
nus) quando aliquid fuitur, fetaprius intrat, fed
nifi exeat, non fuccedit linum: fic timor primo oc
cupat mentem, non autem ibi remanet, quia ideo
intravit ut introduceret charitatem.
Ex his fequitur alia differentia, in veteri enim
teftamento, myfteriafidei, praefertim Trinita
tis & Incarnationis, erant obfcure & imperfc&e
cognita, in novo clare & exprefse funt revelata.
Quare hoc? quia nimirum fervi non tam perfede
fciunt confilia & fecreta Patrisfamilias, quam
filii. HincChriftus Joan. 14. Difcipulis dicebat:
jam non dico vos fervos,quia fervas nefeit quid fa
ciat T>ominus ejus. Hanc differentiam indicavit
Auguftinus,cum dixit vetus teftamentum effe oc
cultationem novi, & novum effe revelationem
veteris 5 & propter hoc Moyfem cum loqueretur
ad populum faciem velafte, Chriftum vero nobis
revelata facie locutum effe, ut ait Apoftolus 2. ad
Corinth. 3.
Ex hoc intelliges , quod fient hemifpherium eo
magis clarefcit quo magis ei Sol appropinquat;
ita ftatus veteris legis,fecundum majore ad Chri
ftum & Evangelium propinquitatem, majorem
cognitionis divinorum myfteriorum claritatem
& illuftrarionem accepit; & ut loquitur D. Gre-
gorius homil. .6. fuper Ezechiel. Secundum in
crementa temporum, crevit/cientia SanElorum Pa
trum , (jr quanto viciniores adventui Salvatoris
fuerunt, tanto facramenta fallitis plenius perse-
perunt. Unde David, quia propinquior Chrifto
fuit, pleniorem de myfterio incarnationis & Tri-
citatis, quam caeteri Patriarchae & Propheta:,
qui ipfum praeceflerunt , cognitionem accepit;
propter quod Pfal. 118. ait fuper feries intellexi.
Item Joannes Baptifta, quia Chrifto adhuc pro
pinquior fuit, utpote quem digito monftravic,
pleniorem Davide Sc caeteris Prophetis veteris
teftamenti, de eifdem myfteriis intelligentiam
habuit: de quo propterea dixit Chriftus,ipfum
effe Prophetam, & plufquam Prophetam , & in
ter natos mulierum , id eft Prophetas , nullum
majorem furrexilfe.
Alia adhuc ex didis colligitur inter vetus & no
vum teftamentum differentia. Nam in veteri te
ftamento promittebat Deus bona temporalia,
in novo promittit aeterna. In veteri dicebat Ifaiae
19. Si audieritis me , bona terra comedetis ; in no
vo Chriftus ait Matth. j. Beati pauperes fpiritu,
quoniarn ip/drum eft regnum coelorum. Hinc Au-
guftinus in Pfal. 7;. Deus ( inquit) fe utriufque
teFlamenti voluit effe authorem , ut & terrena pro
mitteret in veteri,<&> coele(lia in novo. Quia nimi-
Trali.
inEfifl»
/. Ic.cn.
11.
. T
21.
