7 i DISPVT ATI 
O Q^V ARTA 
do nondum confirmato in gratia,vel nondum A 
clare vidente divinam eflentiam. Nam ut per 
belle difcurrit S.Thomas i. p. qutefi. 6z. art. 8. ad 
3. Liberum arbitrium ficfe habet ad eligendum 
ea qua fiunt ad finem, ficut fie hahet intellefhts 
ad conclufiones: Manifettum efi autem quod ad 
virtutem intelhCluspertinet, ut in diverfas con- 
clujionesprocederepojfit fecundum principia da 
ta: fedquod in aliquam conclufionem procedat 
pr&termittendo ordinem principiorum , hoc ejt ex 
defiefduipfius. JTnde quod liberum arbitrium di- 
verfa eligere pojfit >fervato ordine finis , hoc per 
tinet ad perfsEhionem libertatis ejus : fed quod ^ 
eligat aliquid divertendo ab ordine finis (quod 
e(l peccare J hoc pertinet ad defeblum libertatis. 
P*nde major libertas arbitri] eji in xlngelis qui 
peccare non poJfunt( idem dicendum de aliis bea- 
p ;fp % 1. tis) quam in nobis qui peccare pojfumus. De quo 
art.3. uberius Tradam fequenri. 
§ Objicies tertio: Poteft Deus praeceptum im- 
ponere beato de aliquo adu libero , v. g. de cu- 
itodia hominum: At iuppofito illo praecepto,po- 
teft beatus peccare: Ergo aduale peccatum,cum 
vifione beatifica poteft componi. Major patet, 
Minor probatur. Suppofito illo praecepto, po 
teft beatus omittere talem adum; cum adhuc 
fuppofito illo praecepto, libere illum exerceat: 
Ergo poteft peccare peccato omiftionis. 
Relpondeo concefla Majori, negando Mino- 0 
rem. Ad cujus probationem, diftinguo Antece 
dens : ftante tali praecepto poteft omittere ta 
lem adum, omillione phyfica Sc naturali, con 
cedo Antecedens : omillione morali & culpa 
bili , nego Antecedens. Vel poteft omittere , po 
tentia antecedenti, & in fenfu divifo, concedo 
Antecedens : potentia confequenti, & in fen- 
fu compofito, nego Antecedens, Sc Confequen 
ti am. 
Poflunt haec explicari exemplo Chrifti, qui 
refpedu aduscadentisfub praecepto, fuit liber 
quoad exercitium, Se tamen non potuit peccare: 
quia licet potuerit omittere talem adum , prout 
omiflio eft pura negatio adus oppofiti,non ta 
men quatenus eft privatio praedidi adus ut de 
biti: vel quia licet illum potuerit omittere po 
tentia antecedenti , & in fenfu divifo, non ta 
men potentia confequenti, Sc in fenlu compo 
fito. De quo inTradatu de Incarnatione, dum 
Xiifp.ii. agemus de concordia libertatis Chrifti cum ejus 
art. 3. impeccabilitate. 
§ 3- Dices: Adu omittere adum praeceptum , eft 
94- adu peccare : Ergo pofle illum omittere, eft 
polle peccare: Cieat quia, adu efle hominem , eft 
adu efle animal rationale , pofle efle hominem, 
eft pofle efle animal rationale. 
Refpondco concctlo Antecedenti, negando 
Confequentiam: quia arguitur a fenfu compofi 
to ad divifum: ficut in ifta: Adu non ponere 
adum prtefeitum a Deo, eft adu falfificare fcien- 
tiam Dei: Ergo pofle illum non ponere, eft pofle 
illam falfificare. Vel claritatis gratia, diftinguo 
Confequens : pofle omittere adum praeceptum, 
potentia confequenti , Se omillione privative 
accepta , eft pofle peccare , concedo. Pofle 
omittere, potentia folum antecedenti, Se omif- 
fionepure negativa, nego. 
Ratio diftindionis eft, quia potentia confe 
quens dicitur,qua: aliquando eft ad adum redu 
cenda , Se cui cx nullo capite repugnat cum 
adu conjungi; unde cum perfede Se complete 
pradica fit, a nullo praedicato, etiam accidenta- 
li, in fuis extremis praefeindit: potentia autem 
antecedens eft , qua: ad adum reducenda non eft, 
Se cui ex aliqua fuppofitione repugnat cum adu 
conjungi , tenditque in adum vel negationem 
adus, fecundum ie, pnefeindendo ab his quae 
accidenraliter illis conveniunt, eo quod non fle 
pradica complete. Cum ergo fuppofito praece 
pto de aliquo adu, omiflioni illius connexa fit 
cx accidenti ratio privationis moralis , hinc fit 
quod potentia confequens ad illum omitten 
dum , fit potentia ad omiflionem moraliter Se 
privative lumptam , fubindeque potentia ad 
peccandum; non vero potentia antecedens, quae 
tendit ad negationem adus fecundum fe , & 
cum praecifione eorum qus ex accidenti illi con- 
junda inveniuntur. Unde non valet ifta confe- 
quentia : Beatus potentia antecedenti poteft 
omittere adum praeceptum: Ergo poteft pec 
care: ficut nec ifta: Chriftus, fuppofito proece- 
pto Patris de fubeunda morte, potuit non mori 
potentia antecedenti : Ergo potuit peccare, Se 
praeceptum Patris non implere. 
Nec obftat exemplum quod in argumento ad- 
ducitur : nam homo eft eflentialiter animal ra 
tionale; omiflio vero feu negatio mortis in Chri- 
fto ( idem dicendum de omillione adualis cu- 
ftodiae in Angelo aut beato ) non eft eflentialiter 
privatio Se tranfgreflio, fed accidentaliter, Sc ra 
tione praecepti per accidens fuppofiti; potentia 
autem non poteft ab adu dividere quae funt illi 
efl’entialia,& fic non ftat potentia ad efle homi 
nem, divifive ab hoc quod eft efle animal ratio 
nale; poteft tamen praefeindere ab illis quae ac 
cidentaliter conjunguntur cum adu vel nega 
tione ejus , per tendentiam ad illa fecundum 
fc accepta; 8e quia negatio mortis,vel cuftodiae, 
cadentis fub praecepto,folum eft privatio per ac 
cidens , Sc ratione praecepti, quod illi eflentialc 
non eft ; confequens fit , quod adhuc in in 
flanti praecepti, poflit potentia tendere ad il 
lam fecundum fe infpedam, quoad fibi eflen- 
tialia, qua ratione folum eft negatio , prae 
feindendo ab illa , quatenus privatio eft ; Sc 
^ coniequenter tendere ad illam in fenfu divifo, 
non autem in fenfu compofito. Quod mille 
exemplis in omnium lententia admittendis 
pollet manifeftari: fed de hoc fuse loco citato 
dicemus. 
Inftabis : Stante pnecepto de aliquo adu 
fiipcrnaturali, poteft Deus negare bearo auxi 
lium efficax ad illum eliciendum : Ergo beatus 
poteft omittere adum praeceptum, non folum 
potentia antecedenti, Sc in fenfu divifo , fed 
etiam potentia confequenti, Se in fenfu com 
pofito , fubindeque peccare. Antecedens vide 
tur certum: cum enim auxilium efficax fit pu 
re gratuitum , Sc non requiratur ad pofle, fed 
£ ad agere, Deus nemini tenetur illud concedere. 
Confequentia vero eft manifefta : nam cum 
auxilium efficax applicet potentiam ad operan 
dum, ad ejus denegationemnon foliim fequi- 
tur potentia confequens Se expedita ad omit 
tendum adum praeceptum, fed etiam adualis 
illius omiflio. 
Refpondeo primo, negando Antecedens: fi- 
cut enim ex fuppofitione quod Deus Chrifta 
Domino imponat praeceptum fupernaturale, 
tenetur illi dare auxilium efficax fupernatura 
le , quia perfona impeccabilis eft; ita ex hypo- 
thefi quod aliquem elevet ad claram fui vifio- 
nem, Sc illi adum aliquem fupernaturalem prae 
cipiat ?