Theol. Decal- P. Sporer Se£t. III* 99 
traftuS valet eatemts, quatenus venditor vere acquirit pre 
tium, quippe a vero domino voluntarie datum; at emptor 
tenetur ad rertitutionem mercis emptae , tanquam poffeffor 
malae fidei. Spor. «• 5^- 
RESP. V. Si uterque contrahens fcivit rem effe alienam, 
contradtuS fimpliciter eft nullus, fed uterque in (olidum6b- 
ligaturrem, velejus valoremdomino reftituere, indefeitum 
alterius. Et fiquidem res empta in individuo exiftat apud 
emptorem, palam eft illum primo teneri , & probabilius, 
fi etiam ab eo jam fit confumpta; quia qui rem confumif, 
omnium maxime domino nocet. 
RESP. VI. Licite quis emit etiam fcienter rem alienam 
certi, vel incerti domini, animo eidem reftituendi , recu 
perato pretio , quod expendendo , judicat le utiliter rem 
domini egiffe, illudque tenebitur dominus etiam emptori 
reddere, fi rem fuarn recuperare velit. Quod fi dominus 
non compareat poft diligentem inquifitionem , id facien 
dum emptori, quod de reftitutionebonorum incertorum di 
tium eft Recoli. 5.2,-37- Spor-an.60. 
QUIRES LVII. Quid fi vendantur merces vitiata pro 
boni 1 ? 
RESP. I. Dolus circa merces aut poteft effe pofitivus , 
aliquid fingendo circa merces, feu de eis non promonendo 
emptorem five poft, five ante interrogationem; idque vel 
ubi vitium mercis eft latens, vel ubi eft patens. Jam 
RESP. II. Si Venditor fuerit interrogatus de bonitate , 
aut vitio mercis, five in genere, five in fpecie de tali vi 
tio, tenetur emptori quodcunque vitium alicujus momenti, 
quantumvis latens manifeftare; alioqqin fi diflimulet, erit 
doluS dans caufam contradlui , adeoque contradtus invali 
dus: excepto fi vitium (itita parvi momenti, ut eo etiam 
cognito adhuc emptor empturus fuiffet , tunc enim folus 
cxceffus pretii erit reftituendus: vel fi venditor expreffe , 
& fine fraude emptori dixerit , fe nolle rem fuam ahter 
vendere, nifi prout eft infe, ircumque fit; aut fi fiatfin- 
cere contraditis fub proteftatione cujufcumque vitii poftea 
aperiendi, & juxta periculum vitii taxatum fuerit pretium. 
Spor. a 
RESP. III. Venditor etiam non interrogatus tenetur em 
ptori manifeftare vitium latens mercis, reddens illam no 
tabiliter daranofam, vel inutilem emptori ad ufum inten 
tum; alioquin peccat contra juftitiam, & obligatur ad re- 
ftitutipnem tum exceffuS pretii, cum damnorum inde con- 
fequentium: imo fi diffimulatio fit circa (ubftantiam mercis, 
venditio erit nulla; fi vero circa qualitatem, & dolus de 
derit ciuiam contradlui, emptori datur a ilio refeifforia con- 
trailus: fi vero non dedit caufam contradlui, competit ei 
adlio quanti minoris, ad reftituendam fcilicet partem pre 
tii, quanto minoris emiffec, fi vitium cognovilfet. Spor.n.66. 
RESP. IV. Non tenetur venditor, etiam in foro con- 
fcientiae, monere emptorem de vitio per fe patente mer 
cis publice expolitae , nili advertat invincibilem emptoris 
ignorantiam. Ratio; quia tunc emptor debet libi imputare, 
fi rem vitiofam fcire potens, nihilominus emat. Spor.n.6j, 
RESP. V- Etiam vitium latens non tenetur venditor em 
ptori manifeftare , fi merx nihilominus commodum ufum 
habeat ad eum finem, ad quem emitur, nullunjque aliud 
damnum emptori obventurum fit, dummodo merx ob il 
lud vitium tanto minoris vendatur; quia (ic nulla commit 
titur injuftitia. Spor. n. 68. 
RESP. VI. Non tantum venditor vitium, fed etiam em 
ptor bonitatem tenetur manifeftare venditori fimplici , vel 
ignaro, per fe loquendo, ut fi tib> vendat gemmam pre- 
tiofam, putans elfe lalfatn ; alioquin contractus erit inju- 
ftus, cum non fqjvatur pretium juftum pro re , quas emi 
tur. Excipe I. nifi major jlla bonitas effer publice ignora 
ta, folique emptori cognita, &fic in communi asftimatio- 
ne pretium mercis non augeret. 2.fi res communi asftima- 
tione vilis, primum poft venditionem cognofceretur effe 
pretiofa, five ab iplb emptore immediato, five ab alioter- 
tio, qui tuto rem fine omni reftitutione exceffus retinere 
polfet. 3. fi res vendita, in fe ipfa penitus incognita , la 
tuerit in alia re vendita, v.g. fi emeris a pifcatore pileem 
pretio vulgari modico, & in eo exenterato invenerisunio- 
nem, hunc etiam retinere poteris titulo occupationis Spor.n.Cg. 
RESP. VII. Si venditor dolo politivo decipiat emptorem 
iri merce vitiata, vel adulterata, aut commixta cum alia 
materia viliore &c. fine dubio delinquit graviter pro ratio 
ne materias cum onere reftitutionis omnium damnorum uf- 
que ad squalitatem. Et fi res fit integra , & merx ven 
dita non fit asque utilis emptori, fed damnofa, tenetur de 
dolo monere emptorem, ut fi velit, poffit refeindere con 
tradam; alias continuaret deceptionem in ipfius damnum. 
Quod fi res non amplius fic integra, veldolofe vendita fit 
asque utilis emptori, non obligabitur venditor emptorem 
manere, fed contradlura ad folam pretii asqualitatem re 
ducere. Spor- n. 7,’. 
RESP. VIII. Ex fe injufta eft praxis, qua mercatores ad 
obtinendum pretium fummum fuas mercis , vendunt eam 
pretio infimo, ut fic emptores frequentiores allidant, atta 
men non tradendo integram menluram, fed diminuendo ad 
compenfationem pretii lumini; faciunt enim injuriam tum 
emptoribus, qui padi funt cum eis de vendenda fibi inte 
gra menfnra; tum mercatoribus aliis, qui pet fraudem im 
pediuntur a lucro fuo jufte fperato. Excipe, fi emens mer 
catorem Volentem vendere pretio fummo, vel medio , in- 
jufte compelleret ad vendendum pretio infimo, aut adhuc 
minori omnino injufto; tunc enim locus effet juftae com- 
penfationi. Spor. a «.75. 
RESP. IX. Per fe etiam injufta eft praxis in quantitate 
notabili mifcere tritico far , frumento avenam , ceras pi 
cem, vino aquam &c. & tamen petere pretium taxatum, 
vel vulgare commune. Exceptio eft i. fi admixtio alienae 
fubftanti.ae fit modica, fiatque ob neceffitatem, utilitatem, 
vel communem confuetudinem. 2. fi merx proportione pretii 
fit adhuc fatis idonea ad ufum contue tum, vel ab emptore 
intentum. 3. quando merx eft bonitatis extraordinariae, & 
excedentis alias communiter taXatas. Quod tamen in vino 
aqua mixto non procedit; quia falfus eft prastextus, quod 
vinum admixtione aquas fiat seque bonum, ac utile, ac alia, 
vina pura; aliud eft, fi admifeeatur aliud vinum tenuius, 
4. Quod etiam iri vino aqua mixto locum habet, eft, fi ob 
pretium injufte taxatum, aut nimias exatlidnes, aut ini 
quitatem ementium venditor non poteft juftum habere pre 
tium rei, fed cogitur jufto minoris vendere; tunc enim po 
terit ufqde ad aequalitatem jufti pretii merci aliquid vilio 
ris materiasadmilccrc, aut inmenfuradiminuere. Spar.n.77. 
QUAERES LV111. An invitus pofiit cogi ad rem fuam fert' 
dendam ? 
RESP. Regulariter non poteft cogi; quia quilibet volun 
tarie debet de re propria difponere. Aliquando tamen po 
teft quis etiam invitus cogi ad vendendum pretio jufto. 1. 
quando eft publica necellitas, vel inopia, v. g. frumenti . 
2. ob publicum favorem, fi v.g. fundus fit neceffanus ad 
ampliationem civitatis. 3. fi dominus regnet tyrannice , 
nolitque defiftere, tunc poterit a Superiori Magiftratu co 
gi ad vendendum dominium. Spor.n.ii2, 
QU/ERES LIX. Qualiter acquiratur dominium, I30 fru 
ticis rei vendita ? ubi etiam de periculo ipfius ? 'is^c. 
RESP. I. Seclufo padlo , vel confuetudine fpeciali, do 
minium mercis etiam traditae non prius acquiritur empto 
ri, quam pretio ab eo foluto, autaffecurato, aut fidei ha 
bitione. §. Venditae Infl.derer. divif. Ratio eft; quia dum 
contradtus ex parte emptoris nondum eft completus , me 
rito venditor rem venditam fibi tenet obligatam in fecqri- 
tatem pretii. Secuta autem mercis traditione, & pretii (b- 
lutione, velaffecuratione, vel fidei habitione, jam una cum 
dominio rei omnia ejus commoda ad emptorem pleno jure 
tranleunt. Spor. nX/\. 
RESP.II. Si eadem res diverfo tempore fic vendita duo» 
biiSj & neutri tradita, prior emptor praefertur pofteriori ; 
fi vero alteri fit tradita, ille praeferendus ett.etli tempore 
pofterior; quia fortitus eft Jus in re, alter folum ad rem. 
In utroque tamen cafu venditor alteri emptori tenetur ad 
intereffe. Exceptiones aliquas vide apud Spor. hic an. 85. 
RESP. 111. Quando res empta fuit determinata in (pecic, 
v.g. certum individuum', ut hic equus, vel determinatum 
corpus, ut hic integer grex ovium, jam didlum eft Recol. 
5. periculum rei (fatim pertinere ad emptorem, etiam an 
te traditionem. Si autem res empta (it indeterminata in 
fpecie v.g. tres oves, tunc fi venditio fadla eft abiblute fi 
ne determinatione ad aliquod certum corpus , e. g. hunc 
gregem, periculum femper pertinet ad venditorem 1 : fi au 
tem fadla eft cum determinatione ad certum aliquod cor 
pus, idque totum pereat, contraibas dilfolvitur, & pretium 
acceptum reditui debet emptori, fi non totum pereat, de 
bet venditor fatisfacere de reliquo . Imo licet corpus ali 
quod determinatum fuerit venditum, v. g. hoc totum do 
lium vini, non tamen indiilo pretio adeprpus, fedinfingu- 
las urnas, adhuc periculum ad venditorem fpedtar, quonf- 
que numeratum, yel menfuratuin fuerit, eo quod venditio 
antea non omnino perfedla cenfeatur, fed fub conditione 
numerationis feu menluratiqnis fiendse. Spor. an.89. 
RESP. IV. Contradlu venditionis mutuo conlenfu perfe- 
dlo ( nifi aliter conventum fit) (rudius omnes rei vendi 
tas , tam pendentes, quam nafeituri jure emptionis perti 
nent ad emptorem, etiam ante mercis traditionem, & pre 
tii folutionem. Ratio; quia aequitas poftulat , ut ad eum- 
dem (pedlet rei commodum , ad quem fpedlac rei pericu 
lum, led hoc fpedtar ad emptorem : ergo & illud . Con 
trarium tamen de frudfibus percipiendis ante rei traditio 
nem, vel pretii (blutionem, docent alii apud. Spor.n. 93. 
QLLERES LX. An, & qualia pacla pojfmt adjici ven 
ditioni rei? 
RESP. 1. Certum eft, nullum padlum onerofum poffe ad 
jici a venditore, fine peccato uliiraj, nili illud diminutio- 
ne pretii emptori compenfetur, ut patet ex didtis ad Q48. 
fadla autem proportionatadiminutione pretii jufti licite ad 
ditur. I. V actum commifjorium, vi cujus, fi intra certum 
temporis fpatium non fuerit (biurum pretium, res fit inem 
pta. 2. Vadum adjecironis in diem, vi cujus, fi intra certum 
temporis fpatium alius obtulerit pretium majusres fit inem 
pta. 3. Retractus gentilitius, fi alicubi lege, vel confuetudine 
conceffum fic, ut proximior venditoris confanguineus habeat 
jus intra certum tempus refeindendi, & ad fe revocandi ven 
ditionem rei immobilis, eodem oblato pretio, quo res fue 
rat