TheoL Decal. P 
Sporer Sed:. IV. ioi 
fcipk; vel certe campfarium ab onere fu as pecunias ab alio 
]oco huc transferendi cum periculo , & expenfis, liberat. 
Spor. a n. 37. 
RHSP. IV. Julium auctarium, leu lucrum cambii cujuf- 
vis eft illud, quod vel Lege publica, aut confuetudine lo 
ci taxatum, aut communi hominum aeftimatione, aut pru 
dentis, aut experti viri Judicio, confideratis circumllantiis 
pecuniarum inter fe permutandarum , copia vel penuria 
earum , multitudinis aut paucitatis petentium ad cam- 
bium, diftantiae locorum, metus periculorum &c. aequum 
apparet ; quod enim, his omnibus bene confideratis , ex 
cedit, injuftumeft, & reftitutioni obnoxium. Aliarum ad 
huc injuftitiarum meminit P. Spor. hic a n. 43. 
RESP.V. Per fe non eft illicitum, li fam ili vel officia 
les cambient cum pecuniis fuorum dominorum, permutan 
do grandiores ad mercatores, aliofve creditores iplbrum 
dominorum deferendas cum minutioribus, ficque lucrum non 
modicum acquirendo; nili I. dominus ipfe ex pacto tenea 
tur creditoribus pecunias grandiores in fpecie folvere ; vel 
2. famulus tradendo grandiores plus in utilitatem domini 
a creditoribus poffit conlequi; vel 3. famulus expreftum , 
vel prasfumptum domini mandatum habeat ipfas grandiores 
in Ipecie ad Creditores deferendi, aut forte nomine ipfius 
domini cum iis cambiendi. Ratio; quia injuria , quam fic 
cambiendo famulus videtur domino inferre, non eft ei da- 
mnofa, & lucrum, quod ex pecunia tanquam re Herili ac 
quirit , non eft frudus rei, led induftrise , proindeque ipli 
applicanti, non autem domino acquiritur. Porro, fi domi 
nus fit, vel prsefumatur eflfe contentus, quod famulus cum 
eis pecuniis cambiat , cambiens non tenetur creditoribus, 
etfi id segte ferentibus, ad interefte lucri ceffantis; quia 
ante traditionem nullum adhuc jus ad eas pecunias illis ac 
quiritur. Secus eft, fi dominus omnino velit , 6c mandet, 
ut pecuniae in eadem fpecie ipfis obveniant. Spor. a n. 45. 
§. VII. 
De Contratlu Societatis. 
Q U/ERES LXIII. Quid fit, (30 quomodo liceat centra 
lius Societatis? 
RESP. I. Societas eft contradus vel conventio duorum aut 
plurium habilium, aliquid pretio tfftimabile conferentium pro 
negotiatione aliqua honefia ad commune lucrum, proportione 
rerum contributarum inter [ocior dividendum. Solet inirihic 
contradus duobus modis. 1, Ut omnes focii conferant for 
tem, live capitale, aequaliter, vel inaequaliter, & fingulis 
etiam incumbat labor leu induftria negotiandi. 2. Ut unus 
vel plures conferant fortem , & alter vel alii laborem & 
induftriam negotiandi. Spor. a «,50. 
RESP. II. Licitus & juftus eft hic contradus, his tamen 
conditionibus fervatis x.ut negotiatio, ad quam focietasin- 
llituitur, fit honefta. 2. ut inter focios , ficut communia 
funt lucra, ita & damna, & pericula, feclufo pado aflfe- 
curationis, de quo mox; quia qui fentit commodum, fenti- 
re debet&onus. Reg. S5* J.i»6. 3. ut quilibet negotiationi 
conferat aliquid frudifemm , fortem fcilicet vel laborem. 4. ut 
fides & pada inter focios ferventur, feclufo dolo, & culpa 
lata delevi, eft enim contradus cedens in commodum utriuf- 
que. Hujus foderatis privilegium eft , quod cum unus fo- 
cius ab altero convenitur ratione debiti fbcietatis, non con 
demnetur amplius ( nifi dolo egent) quam quod cpmmode fa 
cere poteft, prasftita tamen cautione de fatisfaciendo inte 
grent ad meliorem fortunam pervenerit. Spor. an. 53. 
RESP. III. Licitum eft inire contradum focietatis cum alio, 
etiam pado afiecurationis, ut perada negotiatione capita 
le fibi lalvum maneat, & infuper annuum certum lucrum 
accipiat, v.g. 5. pro 100. dummodo pecunia vere detur ad 
negotiationem, & exerceatur vera fbcietas, ut nimirum 
dominio pecuniis; penes te conferentem remanente , alter 
cum illa non proprio fotum, fed tuo etiam nomine nego- 
tietur; ac lucrum inde petitum non excedar asftimationem 
prudentem frudus, alterique fdcio tam periculum fortis in 
le fufceptutn, quam labores & moleftias fefolo impenden 
dae compenfentur: nnde ille non poteft tantum lucri exi 
gere, quantum percipit alter, fed folum quartam circiter 
partem. Ratio; quia his conditionibus fervatis, nil apparet 
injullitiae, vel inaequalitatis in hoc contradu , nsc enim 
hic intervenit mutuum , cum dominium pecunias collatas re 
maneat penes conferentem; fed potius implicite & virtua- 
liter eft triplex contradus. 1. Societatis, quo cum altero ad 
negotiandum concurris. 2. Padum aflecurationis fortis. 3. 
Venditionis, quo fpem lucri incertam vendis alteri pro lu 
cro certo minore. Spor. an.Sf. 
§. VIII. 
De Ludo, & Sponfione. 
Q UiERES LXIV. Quid fit ludus , qualiter licitus ? 
RESP.I. Ludus eft contradus, quo partium conjenfu 
utrmque deponitur, vel [pandetur pecunia, aut aliud pretio 
<ejlimabile certis Legibus, ex induftria, vel fortuna penden 
tibus, ut viclori in praemium cedat. Spor.n-6\. 
RESP. II. Ludus, etiamfiprincipaliter fiatob lucrum, &' 
non ob animi deledationem, eft per fe licitus, concurren 
tibus tamen conditionibus mox fpecificandis. Ratio ; quia 
illis politis nulla fic injuftitia, nec eft vetitum appetere lu 
crum medio honefto, praefertim contradu onerofo , qualis 
eft ludus. Porro conditiones ad ludum licitum requilita; funt 
quatuor. 1. ut ludens poffit liberedifponere de rebus, quas 
exponit, cum alioquin lufus fit invalidus. 2. uc ludens ad 
lufiitn non cogatur; alioquin refeindi poterit a metum in- 
juftum paflb. 3. ut non mifceantur fraudes contra Leges 
indi; alioquin fraude utens, non folum tenebitur illud re- 
ftituere, quod mediante tali fraude defado lucratus eft , 
fed etiam quod aliusfuiffet lucratus, nifi fraude fuifleteir- 
cumventus. 4. ut inter ludentes fervetur asqualitas, id eft, 
aequales habeant conditiones ludi, & aequales inter eos fit 
fpes lucrandi, & periculum perdendi; cum ludus fit con 
tractus onerofus; & lucrativus, quo quilibet ludens fpem 
lucrandi quodammodo emit periculo perdendae fortis expo- 
fitas. Hinc fi quis ignorans alterius peritiam ludit cum alio, 
qui quafi certus fit fe lucraturum, ludus eft injuftus , nec 
poterit ille excellens lucrum retinere , ob harum conditio 
num defedtum. Spor. an.62. 
RESP. 111. Invalidus & ipfo jure naturae illicitus eft lu 
fus i.fi quis ludat fine animo folvendi. 2. volens plus evin 
cere, quam poffit amittere . 3. ludens cum non potente 
alienare. 4. li ludat cum fure, lucrans ipfam rem furti 
vam in individuo, vel pretium illius, fi fur aliunde non 
habeat, quod pro re furtiva reftituat. Ratio; quia in iftis 
omnibus vel eft inaequalitas inter ludentes, vel lufu expo 
lita eft res, de qua quis non habet liberam poteftatemdi- 
fponendi. Illud tamen lucrum, quod quis ludendo cum pe 
cunia furto ablata, vel aliena lucratur, vere fibi acquirit, 
cum fic fruftus lolius induftriae. Spor.an.(58. 
RESP. IV. Jure pofitivo Canonico prohibitus eft ludus 
alearum, feti omnis ille, qui potius fortuna, & cafu regi 
tur, quam arte, & induftria. Clericis beneficiatis, & Mo 
nachis; ubi tamen concedenda eft parvitas materias , tum 
ex lufus abbreviatione, tum ex raritate ludendi , tum ex 
modicitate materias expofitse defumenda; Idem lufus omni 
bus invenitur prohibitus per Leges civiles, quae tamen cum 
poenales fint, perfe, «Scleclulb fcandalo, contemptu, alio- 
ve malo accidentali, lufum nec reddunt illicitum in foro 
confidentiae, nec irritum; fed folum praecipiunt reftitucio- 
nem lucri poft Judicis fententiam, & negant viftori ablio- 
nem in judicio. Ceceroquin vero, fi perdens tali ludo nil 
excipiens, aftu folvit, lucrans dominium pecuniae lolutas 
vere acquirit: fi non folvit, manet in confidentia natura 
liter obligatus ad folvendum, nifi veiit opponere exceptio 
nem indebiti , ficut poteft: poft folutionem vero datur ei 
aftio ad repetendum follitum. Spor. an-80, 
QU/ERES LXV. Quid fit, qualiter liceat Sponfio? 
RESP. I. Sponfio eft contractus, quo duo de veritate, vel 
eventu alicuius rei contendentes, fibi vicifitm aliquid [pan 
dent , ut ejus fit , qui veritatem fuerit afsecutus . Et ifte 
contra dias, ut liceat, & valeat, iifJctn conditionibus de 
bet eflfe circumleptus, quibus praecedens. Unde 
RESP. II. Si unus fpondencium certiifimefciat rei verita 
tem, aut eventum; alter autem errore includitis nihilomi 
nus velit cum eq contendere , & fpondere , prior nequit 
remfponfionedepolitam accipere, vel retinere; quia etiam 
in hoc contradtu per modum emptionis datur fpes lucran 
di pro periculo amittendi, tanquam merx pro pretio , in 
ter quas neceflfario debet fervari aequalitas. Ita Lefiius, & 
Lugo, quamvis alii contradicant, dicentes, quod error cir 
ca qualitatem non caufatus ab altera parte contrahente , 
non vitiet contradlum gratuitum vel onerolum. Quas fen- 
tentia locum habebit, fi altera pars fponte cenfeacur con 
donare. Spor-n. 85. 
SECTIO IV. 
De reliquis contractibus, vel nullum , vel imperfectum 
dominium transferentibus. 
§. I. 
De Commodato, & Precario. 
Q UAERESLXVI. Quid fit, quales conditiones habeat 
commodatum ? 
RESP. I. Commodatum eft contradus gratuitus, quo ad 
folum u[um pro aliquo certo tempore res alicui gratis con 
ceditur. Per ly gratuitus, & gratis differt commodatum a 
locato, quo ufus rei conceditur propretio. Perly ad folum 
u[um differt tum a depofito, pignore, & hypotheca , qui 
bus folum jus lervandi rem, non autem jus utendi conce 
ditur : tum a mutuo , in quo non tantum ufus, led etiam 
dominium rei mutuatas in alterum transfertur. Per ly pro 
aliquo certo tempore differt a precario , quod iftud fit ad 
nutum concedentis revocabile , commodatum vero fiat ad 
certum tempus, vel expreffe, vel tacite juxta exigentiam 
ipfius ufus, ad quem commodatur, & antea a domino re 
peti non poffit, quo tamen finito reftitui debeat etiam non 
petitum. Spor.Cap. 7. a n. I. 
RESP. U. Commodari poteft omnis res immobilis, & 
mobi-