Theol. Decal. P. 
Kazenb. Sed:. L 
x „ v ],por hitptliSuii natii folus hic in complexo fubjacet 
jurildidtioni Ecdefis , confequenter & punitioni. Dicitur 
2. Doli /'eu rationis capax: li enim non iit capax peccati, 
nec effe poteft capax cenfura. Dicitur 3. fubditus' cenfu- 
ranti, quia jurifdi&io non poteft exercere, nili in fubditum; 
unde peregrini non ligantur cenfura lata ab Epifcopo per le 
gem generalem, bene tamen lata per lentendam particu 
larem ob delidutn in ftio territorio commiffum , quia ra 
tione hujus etiam peregrini fortiuntur forum, fiuntque fub- 
diti. Dicitur 4. Peccans intra territorium, quia extra illud 
jus dicenti non paretur impune. Hoc tamen intelligendum 
de cenfura, quae incurritur ob tranfgreftion em alicujus legis 
vel flaturi, non autem de ea, quse incurritur ob tranfgref- 
fionem Pracepti; quia ut alibi diilum . Praeceptum afficit 
perlonam, ubicumque exiftit, confequenter eam etiam fe- 
guitur paena adjeila. V. Sup.tt. 13. 
RESP. III. Cenfura lata contra facientes aliquod crimen, 
non afficit mandantes, vel confidentes, nifi exprimantur in 
Lege 5 quia leges hujufmodi, ceu pcenales, fune ftndtaj in 
terpretationis , Quod 11 lata etiam fit contra mandantes 
fea -confulentes, cc hi antequam effectus eft fecucus, effi 
caciter retraitent luum mandatum & confilium, idqueman- 
datario, vel exeeutori conlilii innotelcat, non incurrunt 5 
quia non amplius fune caufa moralis talis operis: imo pro 
babiliter nec incurrunt cenfuram , ft per ipfos non ftetit, 
quo minus fu a retraftatio iftis innotefeeret , quia talis re- 
tradtatio deftruit contumaciam, qusc eft unica caufa Cen 
tura , Aliud eft de cafu refervato , & de irregularitate ; 
quia in his non requiritur contumacia; quamvis neccafum 
refervatum incurrat is, qui ante effeftum fecutum veredo- 
luit & funul confeftus eft fuum peccatum. Sup.an. 14. 
RESP. IV. Poteft idem homo pluribus cenfuris, non tan 
tum diverfes rationis, ut eft certum , fed etiam probabili 
ter ejufdem rationis innodari; quia multiplicatis caufismul 
tiplicatur effetius, poteft autem aliquis caufam ejufdem 
cenfura, v. g. percuffionem Clerici, isepius iterare, ut pa 
tet: Ergo. Sup. n. \6. 
QQAtRES IV. Ob quam caufam poffit infligi cenfura. 
RESP. Cenfura, faltem gravis, non eft infligenda , nifi 
propter peccatum mortale , externum , cottfummatum , no» 
noere pneterimm, habens annexam contumaciam, '&“> repugnans 
legi Ecckfiafiicse. Ratio primi eft ; quia poma gravis fup- 
ponit culpam gravem. Ratio fecundi; quia Ecclefia de mere 
internis non judicat. Sufficiunt tamen atfus externi, etfi 
occultiflimi, v.g. Equis hasrefm, mente conceptam, etiam 
nemine prafente, attu externo profert. Ratio tertii ; quia 
cenfura, utpote pcenales , fi r icite interpretanda; , adeoque 
ob fotos aflusconfummatos incurri cenfendse funt, nili aliud 
lege exprimatur, ut fit cap. 1. de homicid. circa mandan 
tes aflaflinium. Ratio quarti; quia cenfura eft poena me 
dicinalis ; medicina autem non adhibetur morbo penitus 
praeterito, fed dum adhuc quodammodo inesiftit : unde ii 
fbfpenfio vel interdictum ferretur in odium culpas me 
re praeterita:, non effet cenfura, fed poena pure vindicati va. 
Ratio quinti petitur ex illo: fl'Ecclefiam non audient. Ratio 
fexti, quia nifi peccatum delinquentis repugnet legi Eccle- 
iialiicse, non poteft is cenferi contumax contra Ecclefiara. 
Dictum eft, faltem gravis i quia excommunicatio minor, 
oc levis fufpenfio etiam ob leviores culpas infligi poffunt 5 
cum non cenfeantar posaas graves. Quod fi petas, an per 
inde fit ad cenfuram, utrum peccatum fuerit proprium, vel 
alienum, dicendum eft , ad excommunicationem majorem 
faltem requiri peccatum proprium, quia eft poena graviffi- 
ma, & nullo modo incurri poteft ab innocente ; fed ad 
fufpenfionem, & interdictum fufficere peccatum alienum , 
v. g. Principis , vel Superioris , cujus delicturi grave ad 
majorem confufionem fubinde etiam in innocentibus per 
hujufmodi cenfuras punitur. Sup.an. 17. 
QUyERES V. Qualis forma requiratur in ferendis Cenfuris? 
Not. Formam eife certum modum per Jus praferiptum 
pro aliquo actu; ck. aliam dici ejfentialem, fine qua nequi 
tiem valide fertur cenfura: aliam accidentalem, quae folum 
requiritur ad ferendam licite. Jam 
RESP. I. Forma effentialis cujufvis cenfura eft , ut ex 
primatur per fignum aliquod externum , & determinetur 
quoad ipfaiti fpeciem. Ratio primi eft ; quia nifi cenfura in 
lege exprimatur, nemo poteft dici contumax conca illam 
legem, fed ad fumraum non obediens . Ratio fecundi eft; 
quia fi folum in genere ferretur , v. g. qui hoc fecerit, jit 
cenfura ligatus, non effet jrotior ratio de una , quam de 
alia cenfura. Sup. an. 21. 
RESP. II. Poteft cenfura etiam ferri fub conditione, imo 
femper aliquam involvit conditionem, five feratur ob cul 
pam praeteritam in ordine ad fatisfaciendum , five ratione 
deliifti futuri pracavendi; prior enim habec hunc fenfum: 
fi non fati feceris, fis excommunicatus ; porterior hunc [i ho 
micidium commiferis, fis excommunicatur . Talifque cenfu- 
ra non incurritur, nifi conditione impleta, imo per appel 
lationem ante eventum conditionis interpofitam omnino fu- 
fpenditur. Similiter effectu caret , fi ante eventum condi 
tionis ferens cenfuram moriatur, vel alias privetur jurildi- 
fftione in aliquem. Sup. n. 23. 
RESP. III. Cenfura ferenda ab homine, femper ad fui ya^ 
Recolkct. Moral. ad Thiol, P. Sporsr, 
lorem requirit praviam monitionem, ex cap. 4S. de fent.ex- 
com. dc c. 13. eod. in 6. nam alioquin delinquens non cen- 
fetur contumax. Secus eft, quando cenfura fertur ab ipfo 
Jure; quia tunc Jus ipfum fatis admonet, cum lex iyPrre- 
ceptum femper loquatur, quamdm du.a:. Excipe, quando Jus 
ipfum cenfuram imponens, diftinitam monitionem exigit, uti 
contingit Clem.i. de Decimis, circa Rci giofbs, qui II -defias 
decimis defraudant. Porro monitio illa , quam diximus in 
cenfuris ferenda; fententise requiri ad valorem , non debet 
effe Trina, nifi in cafibus in Jure expreifis, fed tantum ex 
praccpco, neque fic neccffario debet effe trina fprmaliter, 
fed fiufficit trina aequi valenter . v.g. moneo te jemel pro tri 
bus vicibus i imo urgente neceflltate etiam omitti poteft 
aequi valenter trina, & una fufficere. Sup. a n. 24. 
RESP. IV. Formae accidentales funt , r. Denuntiatio [0- 
Icmnis, dum cenfura in certam perfonam in fpecie fulmi 
natur, quam tamen citatio cum facultate fe detendendi de 
bet praecedere. 2. ut feratur in feripto; Secus faciens com 
mittit peccatum mortale, & per raenfem fufpenditur ab ingref- 
fu Ecclefia;cap. 1. de Sent. excom. in 6. 3. ut fiat interdiu, non 
de noiftc, arg. cap.24. de offe. deleg. 4. ut non fiat die feriato ex 
tra neceffteatis cafum, arg, cap. fin.de feriis. Sup a n.-6. 
QUA3RES VI. Qu<e fint caufai a cenfuris incurrendisex- 
cujantes? 
RESP. I. Prima caufa exeufans eft innocentia ejus, con 
tra quem fertur, intellige, vel theologice dc a parte rei ta 
lis, utpote fi nuilam commifit culpam gravem, velfaitctxi 
juridice talis, & in ordine ad judicium , quia nec crimen 
confeftus, nec eo juridice convidus eft. Quod fi Judici 
rei innocentia folum ex privata licentia effet nota, publice ta 
men effet probatus nocens, fentit Suppi talem Judicem, fi 
alia via vel innocentem liberandi , vel judicium declinan 
di, ci non fuppeteret, poffe contra eum ferre cenfuram T 
hanc tamen a parte rei effe invalidam propter rationem jam 
datam. Prius autem probat ex c,Paff oralis 28. de ofic.deleg. 
ubi Ordinarius fententiam delegati Pontificii jubetur exequi, 
etfi eam injuftam effe fciat. V.an.31. 
RESP.U. Altera caufa exeufans eft ignorantia five Juris, 
five faiti, juxta cap. 2. de Confitt. w<S, ubi brevior regula 
dari non poteft, quam quod omnis ignorantia live invin 
cibilis, five vincibilis, quas excufat a culpa gravi , etiam 
eo ipfb excuiet ab incurrenda cenfura gravi. Quod fi v.cro 
ignorantia fit vincibilis, & mortaliter culpabilis, (icuc’eft, 
quando cftcraffa, lupina, vel omnino affedtara, tunc non 
excufat a cenfuraJ.impliciter lata in tranfgrelfores alicujus legis, 
periplum C.cit. excufat autem j dutnlata eft contra eos, qui 
[cienter, confulto, auju temerario Qv. quippiarn pecca Ver i nf, 
excepta illa ignorantia affectata, quae cum ingenti teme 
ritate eft conjuncta, ideoquefciencias a-qu i paratur; quia alias, 
qualitercunque ignora ns non agit fcienter,& confulto.XKyt.w. ^ f. 
RESP. III. Tertia caufa exeufans eft metus gravis inhifte 
incufius, fcilicer ad extorquendum illum aituin, qui fub cen 
fura eft prohibitus ab Ecclefia. Quod tamen rurfus intellige 
de illo metu j qui excufat a mortali tranfgreffione praece 
pti Ecclefiaftici, quod ordinarie cum diferimine vitae auc 
alterius gravis mali nonobligar; fecus, quando adhuoobli- 
gat fub gravi, veluti cum aliquid petitur in contemptum 
Religionis, vel poteftatis Ecclefiafticse, ut colligitiu - ex c. 
Sacris de his, qu.t vi isv. Sup. a 17.40. 
RESP. IV. Quarta caufa exeufans eft tmpo'entia faciendi, 
phyfica, feu moralis; quia ad impoffibile nemo renetur , 
cumque ralis impotentia excufet a culpa & contumacia , 
per confequens etiam excufat a cenfura. Hinc qui non re- 
flituit ob impotentiam, etiam moralem , non incurrit ex 
communicationem latam contra detentores rei alienas. Sup. 
n. 44. Ubi tamen addit, verius eum ad evadendam cenfu 
ram debere pravenire, fi pravideat fe fore impotentem ad 
folvendnm, tempore fibi per Judicem prafixo. 
QQAiRES VII. Qualiter tollatur cenfura? 
RESP. I. Eamdem non tolli, nifi per abfolutionem ; eft 
enim ligamen & vinculum, quod non tollitur, nififolvatur. 
Unde etiamfi cenfuratus delinat effe fub poteftare cenfu- 
rantis, vel jam lit emendatus, per haec pracife non defi 
nit cenfura; alias quivis poffet fe ab ea eximere, vel exeun 
do e Judicis qili inflixit, territorio, vei praetendendo fejatn 
effe converfum. Ita etiam determinavit Alexander VII. in 
prop.44. damnatione. Notat tamen Suppi, excommunica- 
tum fub hac forma: Excommunico te , quoufque reflituas , 
praftita reftitutione, llatim delinere effe excommunicatum 
fine novaabfblutione; eo quod talis formula jam contineat 
implicitam abfolutionem condicionatam, fi reflituas, Jis de 
ntio abfolutus. Unde 
RESP.II. Poteft abfolutio a cenfura valide ferri abfolute, 
vel fub conditione de futuro; cum talis abfolutio comiirio- 
nata nullo Jure fit irritata. Communiter tamen non licet; 
quia non congruit reum conftitui quafi Judicem fuae abfolutio- 
nis. Aliquando etiam daturlolummodo ad cautelam, fi quis 
aliquam cenfuram incurrerit, ut facere IblentConk[Tatii an 
te abfolutionem a peccatis . Subinde datur ad Reinciden- 
tiarn, hoc eft, pro determinato tempore, intra quod fiab- 
folutus parti laefae non fatisfecerit, reincidat in cenfuram. 
RESP. III. Cenfuratus tenetur abfolutionem petere , 
quamprimum poteft. Ratio; quia alias ex propria culpa fe 
H 4 pri-