Full text: Recollectiones Morales Extemporaneæ Super Theologiam Moralem Universam A. R. P. Patritii Sporer Ordinis FF. Minorum Recoll. Prov. Argent. Lectoris Jubilati & Deffinitoris

Theol. Decal. P. Sporer SecL I. 
3 
QUIRES X. Quando ergo non licet Jequi opinionem pro 
babilem, vel minus tutam , rehda probabiliore, aut tutiore} 
RESP. Tunc non licet, quando non de fola honeftate 
aftionis fed de valore , vel efficacia adlionis ad aliquem 
effedum agitur; Equidem honeftas attionis pendet dire&ea 
prudenti diitamine reCtas rationis: valor autem, & effica 
cia aftionis alicujus non pendet adittamine redfas rationis, 
fed a caulis vel conditionibus extrinfecis ; & hinc quoad 
illum certior, vel fecurior via efttenenda. Spor.n-S i.Exquo 
Sequitur i. Miniltrum Sacramentorum quoad effentialia 
fera per teneri fequi certiorem, vel tutiorem fententiam, E 
poffit ; tum quia oppofitum eft damnatum ab Innoc. XI. 
Propof. !. tum quia alias exponeret Sacramentum periculo 
nullitatiS, quod graviter repugnat virtuti Religionis ; & fi 
fit Sacramentum ad falutem neceffarium , etiam graviter 
peccaret contra virtutem charitatis, exponendo proximum 
periculo falutis fpiricualis: imo fi fit obligatus ex officio , 
etiam peccaret contra juftitiam, ob violationem pacti fuo 
officio annexi. Dixi autem i. Si poffit i quando enim fen- 
tentia certa, vel tutior haberi non poteft, & neceffitasur 
get, etiam lentendas incertas, & minus tutas poterunt pra 
edicari, v.g. baptizando in cerevifia, fi non habeatur aqua; 
quod duo Auftares etiam extendunt ad cafum minitatmmor- 
tis, nili Baptiftflus detur in materia dubia. Dixi 2. Quoad 
iffentialia, fcilicet illa, quas a fola Chrifti infiitutione de 
pendent; nam quoad alia abEcdefias voluntate dependen 
tia , v.g. quoad jurifdidlionetn, impedimenta juris mere Ec- 
clefialtici &c. licite quis fequitur opinionem vere, licet mi 
nus probabilem, cum tunc Ecclefia poffit, & velit fupple- 
re defictum , fi quis adfit. Dixi 3. Minifier Sacramentorum, 
videtur enim , quod pcenitens quoad requifita Sacramenti 
ex parte fua poffit fequi opinionem etiam minus tutam v. 
g. accedendo ad Sacramentum Poenitendas cum attritione 
cognita , omittendo circumdandas aggravantes; quia ille 
habet majorem difficultatem in fequendis lentendis tutiori 
bus, qudm Minifter. Sic P. Sporer n. 57. Alii autem hanc 
regulam etiam, extendunt, ad fufcipientesSacram,enta; fed 
quoad attritionem dicunt effe lentendam moraliter certam, 
& non mere probabilem; quoad circumflandas autem ag 
gravantes negant attingi valoremSacramenti, cum fineil- 
lis haberi poffint omnia elfentialia , & folum quasftio fit , 
an pertineant ad integritatem materialem Sacramenti . 
Spor.a /7.55. 
Sequitur 2. Etiam Medicum, & Chyrurgum in medicinis 
applicandis teneri fequi tutiorem, fi haberi poffit, propter 
eamdem obligationem Charitatis, & Juflidas., Si tamen ae 
grotus extreme laboret, & non habeatur aliud remedium, 
riifi incertam, imo. & dubium, an non fit mortem acce 
leraturum, adfit autem exadyerlb probabilis fpes, quod fit 
proventurum, poterit adhiberi. Spor. an. 58. 
Sequitur 3. Judicem in caufis Civilibus teneri ad fequen- 
dam fententiam probabiliorem fibi vifam ; cum ex pacto, 
cum republica inito, teneatur judicare juxta merita caufa;, 
adeoque ex, juftitia. Quod fi partis utriufque caufa videa 
tur tam de Jure, quam de faito seque probabilis non eft 
locus favori Judicis (alioquin poffet pro ferenda fententia 
in favorem unius accipere pecunias, quod eft damnatum ab 
Alexandro VII. ) fed debet inter partes facere trartfailio- 
nem, dividere rem controverfam inter ipfas: ni fi tjna pars 
litigans effiet in poffeffione; quia tunc melior eft conditio 
posnitentis. Dixi autem:. In caufis civilibus : nam in cri 
minalibus, praeleftim capitalibus, inter oppofitas probabi 
les, femper eft.fequenda fententia reo, favorabilior, quia in 
dubio favendum eft reo. Spor,an,60. 
Sequitur 4. Etiam ConfiliariosPrincipum teneri fequi fen- 
tentias certas, vel probabiliores , quoad fieri poteft ; cum 
fuit quafi Judices inter Principem & fubditos. Verum Ad 
vocati in patrocinando fuis Clientibus etiam poliunt tueri 
caufas minus probabiles , dummodo fint vere probabi 
les ; quia Clientes ipfi hocpoffunt; ergo etiam eorum Ad 
vocati, qui aliud non faciant, quam quod Jura & rationes 
fiiorum Clientum Judici fideliter proponant: Videtur tamen, 
quod in caufa fadguinis Advocatus non poffit defendere cau 
fa m minus probabilem Adoris contra reum , faltem quan 
tum eft ex charitate, quidquid fit de juftitia. Spor. an. 62. 
QUAER.ES XI. Quid efi conficientia dubia quotuplife du 
bium , is* quotuppx conficientia dubia} 
RESP. I. Conficientia dubia efi, quando intelledus de re 
agenda, manet inter utramque partem fufpenfus, unde non 
eft proprie didta confidentia, cum non fit verum Judicium , 
RESP. II. Dubium aliud eft negativum, aliud pofitivum, 
& utrumque duplici ratione, fcilicet ex parte aftus, &ex par 
te moti vi. Dubium negativum ex parte aclus, dum quisap- 
prehenfa utraque parte, manet abfque ullo adu judicativo 
fufpenfus; pofitivum ex parte alius , quando quodam adu 
pofitivo rem judicat effe dubiam . Dubium negativum ex 
parte motivi eft, quando illa fufpenfio Judicii provenit ex 
defedu omnis motivi, pro utra vis parte. Dubium pofitivum 
ex parte motivi eft, quando fufpenfio judicii provenit ex 
eo, quod occurrant motiva tequalia pro utraque parte, 
RESP. III. Dubium aliud eft jpeculativum , aliud pralli 
cum ■ Speculativum , quo dubitatur de aliqua veritate: pra- 
dicum, quo dubitatur de re operabili; eftque aliud fpecu- 
lati ve pradicum, quando prsecife dubitatur de honeftate 
adionis fecundum le, v.g. an cenfus Germanicus fit lici 
tus ? Aliud pradice pradicum , quo dubitatur de honeftate 
adionis hic & nunc exercenda;, v.g. an mihidefado lici 
tum fit exigere cenfum Germanicum? 
RESP. IV. Dubium aliud eft Juris, aliud faBi. Illud 
dicitur , quo dubitatur de aliqua Lege , vel praecepto ; 
quod quidem poteft effe vel fipeculWivum , vel p ra - 
fticum: Speculativum, quando non immediate de honefta 
te adionis dubitatur, fed de alio legitimo, v. g. an prae- 
fens bellum fit juftum. Pradicum , quando dubitatur im 
mediate de ipfa adionis honeftate, v. g. utrum liceat mi 
litare in tali bello: quod dubium rurfus poteft effe fipecuta- 
tive prathcUm, vel pradice pradicum , conformiter ad di- 
da priora. Dubium fadi eft, quando dubitatur de aliquo 
fadfo, vel conditione ad honeftatem fadi pertinente, v.g. 
an votum fit emiffium , an fuerit perfede deliberatum &c. 
RESP. V. Confidentiam aliam effe intnnfiece , aliam ex- 
trinfiece dubiam; prior coincidit cum dubio pradice pradi- 
co; pofterior cum dubio fpeculativo, &fpeculative pradi- 
co. Spor.an.6%. 
QU/ERES XII. Cum quali ergo dubio, fieu conficientia du 
bia licet, is* non licet operari} 
RESP. 1. Cum dubio ‘pradice pradico , feu confidentia 
intrinfece dubia non licet operari, nifi ignorantia invinci 
bilis excufet a peccato. Ratio eft; quia taliter dubitansex- 
ponit fe periculo peccati, eligensadionem indiferiminatim, 
live bona fit, five mala. Et de hoc dubio intelligendumeft 
illud commune: In dubiis tutior pars efi eligenda : uti, & 
quando dubitatur fpeculativede aliquo pertinente ad valo 
rem, vel efficaciamadus, juxta Dida ad^.io.Spor. an. 69. 
RESP. II. Cum dubio fpeculativo Juris, yel fadi, feu cum 
confcientiaextrinfece dubia, licite quis poteft operari, for 
mando tamen prsvie confidentiam feu refolutionem pradi- 
cam cum ratione. Ratiaeft; quia non tenemur agere juxta 
judicia fpeculativa, fedpradica. Ut tamen cum dubio fpe 
culativo licite operemur, debet, illud dubium, effe invinci 
bile , & adeffe aliqua caufa, rationabilis.movens ad eligen 
dam alteram, partem; unde prius adhibenda eft diligentia 
moralis, ad illud dubium, fpeculativum vincendum , & fi 
vinci non poffit, debet refolutio pradica fieri five propter 
exemplum bonorum, five propter authoritatem viri fide di 
gni, (ive propter principia generalia fequentia. Spor.nqt,. 
Primum eft; In dubio melior efi conditiopofftdentis. Quod 
licet aliqui folum admittant iamateria juftitia;, tamen~et- 
iam verius Jocum habet in materiis, aliarum virtutum; quia, 
ficut in materia juftitia; , urgente dubio, an res fit mea , 
nec ne, refultat aliqua aequalitas inter obligationem refti- 
tuendi, & libertatem retinendi , & accedente poffeffione 
uni parti, melior eft ejus conditio; ita etiam, in, aliis mate 
riis aliarum virtutum, urgente dubio, an res fit licita, nec 
ne; refultat aliqua aequalitas inter obligationem legis , & 
libertatem hominis, & fic accedente poffeffione libertatis, 
utpote certffi, melior eft ejus conditio . Debet tamen ifta 
poffeffio fuiffe bona fide empta ; Si enim ab initio poffef- 
fi.onis aliquis fuerit negligens in inquirendo vero domino, 
aut licitate adionis, certum eft, quod peccaverit, & juxta 
multos tenetur, reftituere rem talem, aut illi, cujus rem 
effe dubitat, aut pauperibus,: ab aliquibus tamen excufatur 
a reftitutione, quia non conflat, an fua negligentia dam 
num. alteri intulerit . Quod 'fi, ergo quis rem'aliquam, bona 
fide poffcderit, etfi poftea oriatur dubium , num fit fua , 
nec ne, fi tamen fada fufficienti inquifitione veritas non 
appareat, poteft flante illo dubio fpeculativo Juris rem li 
cite retinere, vel abfumere, nec poftea, patefada verita 
te, tenetur ad quidquam reftiruendum,nifi quantum de re extat, 
vel exinde fa dius eft ditior fufltagante, fibi poffeffione. Idque 
verum eft, etiam fi probabiliusfpeculariye judicaverit, rem 
effe alienam, dummodo fibi non conftiterit certo. Etfi ali 
quis in illo dubio poffefforem re fic poffeffa fpoliaverit, fa 
cit ei injuriam, & tenetur in integram reftituere. Contra, 
fi poffelfio fuerit mala, vel dubia fide coepta, non fuffra- 
gatur poifidenti; fed debet is faltem reftituere, prp raca du 
bii Juris, quod alius in illam rem habere putatur. 
Ex his fequitur , quod fi poft matrimonium bona fide 
contradam, fuperveniat dubium latentis impedimenti, an 
te omnia quidem indaganda fit veritas, nec petendum de 
bitum, qnamdiu fpes eft cognofcendas veritatis, quamvis 
bona fide petenti reddi poffit. Dubio autem poft inquifi- 
tionem perfeverante, non Jblum poteft & tenetur ita du 
bitans recidere, led etiam poteft exigere debitum , titulo 
poffeffionis bona fide coepta; . Si vero ei innotuerit impe 
dimentum, nec poteft petere, nec reddere , quin potius len 
tentia excommunicationis ei erit fuflinenda; quia effet for- 
mal is fornicatio. Contra, qui'ab initio contraxit mala, vel 
dubia fide, manente dubio , nunquam poteft petere debi 
tum, debet tamen reddere petenti bona fide . Si uterque 
conjux mala, vel dubia fide contraxit, neuter poteft pe 
tere, confequenter nullus alteri tenetur reddere debitum ; 
fi tamen probabiliter judicaverint fuum matrimonium va 
lere, etfi probabilius judicaverint, non valere, juxta Sanchez 
poffunt petere & reddere debitum, licet hoc neget Merol- 
la. Spor-a num. 7J, 
AI-
	        
Waiting...

Note to user

Dear user,

In response to current developments in the web technology used by the Goobi viewer, the software no longer supports your browser.

Please use one of the following browsers to display this page correctly.

Thank you.