« 
Recoli. I. fuper 
,in juramento affertorio falfo, q'JO diredle laeditur infinita 
Dei veritas; in facrilegiis tam carnalibus, quam realibus, 
utpote in Simonia, in irritatione Sacramentorum , in ra- 
ftione ligilli confeflionis facramcntahs, in jejunio naturali 
ante Communionem &c. 3. In homicidio, quo laeditur bo 
num magnum, indivifibiliter vit* humanae, quo etiam re 
ducitur abortus tostus inanimati, & mutuatio, prout inju 
re intelligitur. 4, In materia venerea , non tantum quoad 
copulam ipfam , pollutionem , diftillationem , led etiam 
quoad delegationem veneream deliberate , intentam, live 
per cogitationes impuras, five per a (pedtus , tadlus, olcu- 
ia, aut difcurfus impudicos; in hac quippe nulla potelt ad 
mitti parvitas materias, pradtice loquendo ; quandoquidem 
deleftatio venerea ex natura (ua ordinetur ad copulam, 
imo fit ipfifiima inchoatio pollutionis. Terte Galeno. 
Hinc Alexander VII. damnavit hanc propolitionem 40. 
Eft probabilis opinio, qtue dicit effe tantum veniali, ofculum 
habitum ob delectationem carnalem, i$n (enfibilem, quae ex 
efculo oritur, feclufa periculo confenfus ulterioris, & pollu- 
tmis . 
Regula fecunda. In omnibus peccatis, quibus laeditur bo 
num finitum di vifibile tantum, poteftdari parvitas materie 
excufans 3 mortali . Hoc iplo enim , quod bonum, quod 
laeditur fit divifibilein majus & minus, etiam malitia pec 
cari proportionaliter poteft crefcere, & decrefcere. Exem 
plum eft 1. in votis, omiifio materias parvis cenfetur ve 
nialis lolum, cum votum obliget per modum Legis, quas in 
materia levi mquit obligare fub gravi . 2. In Juramentis 
promiflbriis, ubi etiam omiifio folutionis levis materias pro- 
miffs probabilius ert lolum venialis, ob paritatem cumvo. 
to, & dicenda alibi; 5. In auditione Sacri , vel in perfo- 
iutione Horarum, aliarum ve orationum debitarum, ubi par 
tis modicae omiifio tantum venialis eft . 4. In quibufdam 
facrilegiis realibus, v.g. furto modico rei facras, vel loca 
libus, utpote per modicam irreverentiam in facris. In 
lasfionibus jurtitiae contra bona corporis quoad leves folum 
vulnerationes, aut percnlfiones, item contra bona famas , 
honoris, vel fortunas, fpecialiter in furtis minutis. Spor.a 
«.20. Sed quia difficile eft definire , quasnam fit magna 
materia, & notabilis ad furtum mortale fufficiens, & qus- 
nam parva, a furto mortali excufans, ideo 
RESP. II. Materia furti alia eft abfolute gravis, alia re- 
fpectivegravis-, illa quidem, quas refpeflu cujuslibec, etiam 
ditilfimas pertona; gravis cenfetur; ifta , quae habita folum 
relatione adperfonam, cui ablata eft, gravis cenfetur. Jam 
materia furti abfolute gravis, & refpectu cujufcumque per 
tonas etiam opuJentiftimas ad peccatum mortale lutficiens, 
iunt duo circiter Ducati; rei pedi ve vero gravis cenfeturil- 
la, quae fuificiat ad vidum unius diei talis pertonas , cui 
ablata eft. Ratio primae partis eft; quia in furto non fo- 
lurn fpedari debet damnum aduale, quod infertur pertonas, 
cui fadum eft, fed prasfertim etiam damnum habituale , 
quod afferret faepius repetitum, fifemel fine gravi culpa fien 
polfet (qualiter etiam difcurrtmus de aliis, v.g. pollutione 
voluntaria, revelatione SigilliSacramentalis&c.) atqui licet 
damnum aduale, quod Princeps, vel aliusditilfimus patitur 
ex ablatione duorum ducatorum , fitquafi nullum, damnum 
tamen habituale effet fine dubio maximum, fi tale furtum 
fieri polfet fine culpa mortali ; cum priiim limilia furta 
imiltiplicarentur: ergo &c. Ratio fecundae partis eft ; quia 
quivis fecundum rationem redam graviter lentit, fi libi au 
feratur tantum, quantum fufficit ad vidum unius diei. Et 
hinc a Mercatore di vite furari duos flurenos , a cive me 
diocri unum, a paupere operario unum vel alterum Padum, 
a mendico aliquot crucigeros vel nummos, & demum rem 
quantumvis modicam, ex qua aliquis grave damnum pati 
tur, v. g. a Sartore paupere unicam acum fuara, mortale 
cenfetur. Idem dic, fi quis furetur rem quantumvis mini 
mam, animo tamen accipiendi rem magnam , nam & is 
affedu fuo peccat mortaliter. Spor. n. 76. Jam ulterius fit 
Reg.tertia. Quantitas materias ad mortale fufficiens, & 
parvitas ab eo excufans defumidebet ex tribus, fcilicet ex 
ipla re fecundum £e; ex comparatione ad totum, quodpra*- 
cipitur, & principaliter ex ordine ad finem praecepti . Sic 
3. in ledione librorum haereticorum, quantitas ad mortale, 
& ad incurrendam excommunicationem Bullae Ccenae fuf 
ficiens ex materia leda fecundum fe, & refpedive ad to 
tum librum, & praecipue ex ordine ad finem praecepti, fci 
licet cavendum periculum fubverfionis infide colligenda erit; 
hinc etiam paucas folum lineas legens in eo libro cum ad- 
verfione materiae perverfivas, poteft mortaliter peccare, & 
excommunicationem incurrere. Secundo in retentione eo 
rum librorum confideranda eft mora temporis cum eadem 
relatione ad periculum in fide , quamvis voluntas diu reti 
nendi ftatim fit peccatum mortale , fine cenfura tamen , 
quas ob folam voluntatem non incurritur. Tertio. In per- 
culfione Clerici, quas fi vere levis fit , folum venialis eft , 
Quarto. In alus cenfuris, & peccatis refervatis, qua; nun 
quam incurruntur, fi fadum a mortali excufetur, five per 
parvitatem materis, five per aliud. Spor. a n.27. 
Regula quarta. In materia peccati mortalis tertia vel 
quarta parscujufcumque totius, nili totum fit valde exiguum 
potabilis eftj adeoque capax peccati mortalis. 
Part. L Cap. V. 
Hinc fcquitur 1. In Horis Canonicis omitWre unam ho 
ram minorem, aut quod ei asquivalet, effe mortale; quod 
vero minus veniale; quia una hora minor reipedu totius 
quidem officii non eft pars notauilis, tamen fecundum fe, 
& fpedato fine Ecclelias. Quia tamen omnes Honc Cano 
nicas unum diei officium conftituunt , hinc notabilis pars 
non refpedu lingularum horarum, fed refpedu totius offi 
cii conjundim expenditur, qualis non eft, quae hoiam mi 
norem moraliter non adaequat. 2. In feriis una vel altera 
hora laborare non eft mortale; quia duae horas reipedu to 
tius diei non funt pars notabilis. Idem applica ad auditio 
nem Sacri . 3. In jejunio , etfi pro collatione admittatur 
quarta pars Coense ordinarias, extra refedionem tamen il 
la fufficeret ad peccatum mortale, quia notabiliter noceret 
fini jejunii, fcilicet mortificationi carnis , e contra quarta 
pars Collationis, & circiter duodecima ccenae ordinariae 
effet folum veniale, quia non eft notabilis pars , nec fe 
cundum fe, nec refpedu totius . In efu tamen carnium , 
etfi aliqua parvitas materias admittatur, non tamen ita 
extenfa, fed multo minor, v.g. dimidiae aviculas. Et quo 
ad tempus prohibitionis nulla prorfus datur parvitas mate 
riae, fed mortaliter peccaret, qui etiam dimidio Ave Ma 
riae poft inceptum, vel ante finitum diem jejunii carnem 
in quantitate fufficienti comederet. 4. In votis, fi ex Ro- 
fario votivo omittantur duae Decades, eft peccatum venia 
le , quia non multum obsft cultui per illud intento ; at 
ex quantitate trium millium aureorum voto promiftbrum 
omittere folutionem quinquaginta, eft peccatum mortale ; 
quia fecundum fe eft magna materia : omittere autem tres 
aureos circiter, eft veniale; quia comparative ad grande 
illud debitum eft pars modica . In voto vero non ludendi 
parvitas materias ex fine intento defuraenda eft, ita, ut fi 
finis fuerit jadura temporis, vel evitatio rixarum, aut li- 
milium, ad tempus vel periculum excedendi attendendum 
fit: fi vero fuerit finis jaftura pecunias, ad quantitatem 
pecuniae expolitae. Sporeran. 29. 
QUAERES XXXVI. Qualiter peccatum ex genere fuo ve 
niale pojfit fitri mortale in individuo ? 
RESP. Id pofle fieri fex modis, fcilicet ex conscientia er- 
ronsa ; ex fine, vel effectu malo; ex periculo i ex fcandalo ; 
ex contemptu, & ex ultimo fine conftituto. 
Primo. Ex conlcientia erronea, quando fcilicet aliquis , 
quod de fe eft veniale tantum , judicat invincibiliter effe 
mortale, & tamen committit. 
Secundo. Ex fine, vel effeitu malo , ut fi quis leviter 
mentiatur ad obtinendam fornicationem, vel modicum fu 
retur, cum praevifione magnorum jurgiorum inde fecutu- 
rorum. Quo etiam pertinet furtum modicum tactum ex in 
tentione congregandi quantitatem notabilem, vel cum ad 
vertentia concrelcentis notabilis fummas, domino damnum 
notabile caulaturas, de quo poftea. 
Tertio. Ex periculo, fi nempe quis ex adlione de fefblum 
venialiter mala praevidet fe fore in periculo labendi in mortale, 
v.g. ex veniali exceffu in potu labendi in fornicationem. 
Quarto. Ex fcandalo, dum nempe ex adtione venialiter ma 
la praevidetur proximi ruina fpiritualis, feulapfus in mortale, 
v.g. fi Clerici, vel Religioli coram faecularibus inde fcan- 
dalizandis, committant levitates, de fe folum veniales. 
Quinto. Ex contemptu formali ipfius legis, vd Legisla 
toris . De quo infra. 
Sexto. Ex ultimo fine conftituto ; ut fi aliquis adlui de 
fe folum veniali ita fit affedtus , ut propterea paratus fit 
quamcumque legem tranfgredi; quod eft graviffimum pec 
catum contra Dei Charitatem. 
His addi poteft feptimus modus, dum nempe aliquid, 
de fe veniale, aSuperioreex juftacaufa prohibetur fub mor 
tali, fcilicet rationefinis, quatenus id eft neceftarium ad bo 
num commune, &fcandala cavenda ; qua ratione ingrefitos 
in cellam alterius quandoque in Religionibus prohibetur fub 
mortali imo fub refervatione , vel cenfura. Spor. num. 32. 
QUERES XXXVII. Num venialia de fe multiplicata con- 
fiituant mortaleP 
RESP. I. Licet peccata venialia multiplicata difponant ad 
mortale, quatenus minuunt fervorem Charitatis; fe ipfista 
men, fi fmt omnino difparata, feu inconnexa, nunquam fiunt 
mortale. Ratioeft; quia fola multiplicatio non variat unam 
rationem peccati in aliam diverfas rationis; fed ratio jreccati 
mortalis eft omnino diverfse rationis a ratione peccati venialis: 
ergo. Hinc fi quotidie ex Officio divino omittas aliquot ver- 
fus, vel unum Pfalmum, quotidie omittas tria Pater & Ave, 
voto proraifla pro fingulis diebus abfque obligationeomilfum 
altera die fupplendi; Si plures inducas ad venialia, v.g. ad 
jejunium modice violandum &c. non peccabis mortaliter, efto 
etiam ifta omnino faceres fub una intentione principali; quia 
ex una parte a itus ifti funt difparati , ex altera vero pro- 
pofitum leu intentio non poteft effe majoris malitiae, quam 
iint ipfi ailus intenti, hi autem funt folum veniales: ergo. 
Hinc colliges , neque illum peccaturum mortaliter, qui 
cuperet committere omnia venialia, quae committenda oc 
current, modo talia non fmt, quae proximum inducant pe 
riculum ad mortale; quia attus internus fumit fuam boni 
tatem & malitiam ab adtu externo; cum ergo ifte propo 
natur ut folum venialis, etiam ipic talis erit. Spor.an.39. 
RESP.