TheoL Decal. P. Sporer Sed, IIT; it 
r!a • noti tamen eis prohibita eft deleftatio rationalis de 
copula prsterita, cum habeat objedlum licitum. Spor.n.42. 
XV. Conjugatis, ficuti licita ell ipfa copula , ita etiam 
delegatio morofa quscumque, de illa captata , ficut & 
alias difpolttiones ad illam, v.g. afpeilus, olcula , ample 
xus tailus &c. cui enim licet tinis, etiam licent media ad 
illum finem naturaliter difponentia . Si tamen fiant folius 
delegationis gratia, lubjacent culpa; veniali. Et vero C fe- 
clufo pollutionis periculo ) deledlatio venerea etiam eft eis 
licita , quando ex ablentia alterius Conjugis , vel aliunde 
ab extrinfeco eft impedita copula , dummodo non fit eis 
prohibita ratione dubii valoris Matrimonii , aut voti con 
tinentis, efto ratione inceftus coni milii unus amififfet jus 
petendi debitum; quia abfolute copula eft eis licita . Cer 
to tamen peccant mortaliter, fi fub a it 11 conjugali fibi 
imaginentur aliam perfonam carnaliter dileilain , live per 
modum defiderii, live per deleitationem morofam . Non 
tamen effet, mortaliter faltem, peccaminofa deleitatio, & 
imaginatio circa aliam perfonam , non ut carnaliter dile- 
ftam, fed folum ut naturaliter deleitantem ob fuam pul 
chritudinem, ex fine pulchrioris prolis concipiendae. Licet res 
haec iit plena periculi, non facile permittenda. Spor.n 
QQ/ERES XLIV. Quale peccatum eji inflantia, fsu lau 
datio de re mala? 
RESP. Eft talepeccatum, quaie eft illud, de quo aliquis 
fe jailat, aut de quo alterum laudat; imo jadantia folet 
effe duplex peccatum; unum ratione ipfius jaftantis, que 
rendo gloriam ex re mala , alterum ratione delectationis 
morofs fuper admiffo peccato . Unde etiam ipfa peccata, 
Sc eorum circumflantis, de quibus gloriatus es, funt con 
fitenda : fuppofito femper , quod de ipfa fubftantia ope 
ris mali, ck non defolo modo artificiofo fis gloriatus. Nec 
refert, utrum qui vere live falfo fe jadtaverk, nili quod ih 
jadlantia veri criminis facilius adfit aditialis complacentia. 
Etiam ex genere luo mortale eft alium vituperare , quod 
occafionem peccandi prstermiferit; item laudem de opere 
malo ab aliis libenter acceptare; vel complacere in jadtan- 
tia alterius de fuo opere malo. Spor.an.45. 
QUAERES XLV. Qucenamflntcaufe intrinjece peccatorum. 
RESP. Sunt praecipue hae tres, ignorantia, infirmitas, & 
malitia. His vero affines funt alis dus , confuetudo , & 
contemptus. Peccatam ex ignorantia dicitur, quod commit 
titur ex ignorantia Juris, vel fadli, vincibili, & culpabili, 
non tamen affedlata, nam hoc potius fjaedlat ad peccatum 
ex certa malitia. Peccatum ex infirmitate, eft, quodexve- 
hementi paffione appetitus fenficivi , five naturaliter, five 
ex inftindtu diaboli excitata committitur . De his adlum 
eft Q. 19. 2. & 6. Peccatum ex certa malitia dicitur , 
quod quis fciens, volens, ex mera voluntatis perverfitate 
committit. Ex his, ceteris paribus, fecundum eft gravius 
primo, & tertium gravius utroque, propter majus volun 
tarium. Spor.an. 47. 
QUAERES XLVI. Quid, quale efl peccatum ex con 
fuetudine? 
RESP. I. Peccatum ex confuetudine dicitur illud , quod 
vi habitus per frequentatos adlus acquifiti , quaft naturali 
impetu, & indeliberate committitur. 
RESP. II. Certum eft, quod ipli adlus ex tali confuecu- 
dine indeliberate fadli non lint peccata formaliter, quiadeell 
omnis deliberatio. Interim is, qui voluntarie contrahitcon- 
llietudinem peccandi , v. g. blafphemandi , advertens ftbi 
exinde confuetudinem generari, peccat dupliciter , nempe 
ipfa adluali blafphemia , & voluntarie ponendo caulam 
hlafphemiis; nam etiam voluntarie ponere caulam pecca 
torum materialium peccaminofum eft, ex ratione data de 
deledlatione fuper re materialiter mala, fupra Q.42. Unde 
etiam talis qui ita voluntarie contraxit confuetudinem pec 
candi, tenetur fub mortali eam deponere , debetque fe in 
confeffione non folum de blafphemiis deliberate frequenta 
tis, fed etiam de ipla confuetudine voluntarie contradla 
accufare; & infuper etiam propinquas occaliones, ac peri 
cula blafphemandi tollere, ac evitare: non tamen propte- 
rea dcferere mercaturam , officium militare, & ftmilia , 
qus fine gravi fuo incommodo evitare non poteft. 
RESP. III. Adhibito debito conatu ad confuetudinem ma 
lam deponendam, nequeunt adlus mali, adhuc ex natura 
li impetu indeliberate erumpentes, amplius in peccatum 
imputari, cum tunc nec in fe fintpeccata formaliter, nec 
5n fiia caufa , nempe confuetudine jam fufficienter retra- 
<ftata. Spor.an- 51. 
QLUERES XLVII. Quid i$o quale efl peccatum ex con 
temptu ? 
RESP.I. Peccatum ex contempta dicitur, quod ex con 
temptu Legis, vel Legislatoris committitur. 
RESP. II. Tranfgreilio cujufcumque Legis, vel prsccpti 
Divini aut humani, in quacumque materia, etiam minima, 
ex contemptu formali injufto ipfius Legis , vel Legislato 
ris , aut praecipientis, eft peccatum mortale , & fpeciale 
/*3t ' S ^ I ? 0 ] 3e ^' cn ^® • H a tio eft; quia etiam in re minima 
refiftere divina; ordinationi, eamque contemnere, eft pec- 
■Gitum mortale ; cum fit diredte contra infinitam perfe- 
elioncraDei videlicet fapientiam, aequitatem &c. atquile- 
g,em tranlgredi ex formali, & injufto contemptu Legis 
Recefflcl, Meral- ad TheoU P. Spirer. 
vel Legislatoris, eft refiftere Divinae ordinationi , eamque 
contemnere , cum fit formaliter contemnere ipfam porc- 
flatem legislativam , a Deo ordinatam : unde qui refiftit 
potellati. Dei ordinationi refiftit, Rom.if. ergo femper eft 
peccatum mortale, & quidem fpeciale formalis inobedien- 
tias , ficut enim Legem obfervare ex formali intentione 
obediendi, eft adlus obedientiae fpecialis, ita e contra Je- 
gem tranlgredi ex formali intentione inobediendi eft fpe- 
ciale peccatum contra virtutem obeJLntiae. Dixi autem 1. 
Ex contemptu, quando nimirum contemptus eft caufa trans- 
greffionis; fi enim transgreffio folum fiat cum contemptu, 
mere concomitanter fe habente, ipfa tranfgreilio erit pec 
catum fimpiex mortale, vel veniale pro ratione materia;, 
contemptus vero Legis, vel Superioris leorfim erit pecca 
tum mortale, vel veniale, prout nempe gravis fuerit, vel 
levis. Dixi 2. Ex Contemptu formali, fcihcet Legis vel Su 
perioris qua talis; quia prscife negligere praeceptum ex 
contemptu materiali ipfius Legis, quatenus fcilicet rem le 
vem, vel inutilem continere sftimatur; aut Superioris, qua 
tenus prscife talis homo eft, morofus, vel defedluofus, eft; 
iterum fimpiex peccatum pro ratione materia; , & con 
temptus mortale, vel veniale; quamvis hoc fecundum iit 
valde periculofum, ne fimul accedat contemptus formalis 
ipfius poreftatis in tali perfona refidentis. Dixi $.ex contem 
ptu formali injuflo, qualis eft, quando deinjuftitia, vel inu 
tilitate Legis non manifefte conflat; fi enim effetcontem 
ptus juftus, ob manifeftam Legis injuftitiara, nullum effiet 
peccatum; quia nullo modo redundaret in injuriam pote- 
Itatis a Deo ordinatae, cum is non dederit poteftatem pre- 
cipiendialiquid injuftum, vel inutile, Hsc tamen limitatio 
de fola tranfgreffione Legis humansintelligenda eft, nam 
RESP. 111. Omnis tranlgreffioLegis, vel praecepti divini 
etiam in re minima ex quocumque five formali, five ma 
teriali contemptu ipfius Legislatoris Dei, vel ex contem 
ptu formali ipfius praecepti, quatenus a Deo eft, vel qua 
tenus vanum & inutile reputatur, eft peccatum mortale , 
& graviffiima Dei injuria . Attamen transgreffio praecepti 
Divini ex contemptu mere materiali ipfius rei* praeceptae, 
v. g. mentiri jocole ideo, quia in fe quid leve reparatur , 
non excedit culpam venialem, cum in hoc cafu nihil fiat, 
nifi vilipenfio rei levis non nifi remotiffiime redundanscoa- 
tra Deum, Spor. a n. IC?. 
QUiERES XLVIII. Quid, (aqualia fint peccata, qua 
communiter capitalia appellantur ? 
RESP. Sunt illa, qus funt veluti capita, radices , Ori 
gines, & caufs aliorum peccatorum , & totius perditionis 
humans; unde etiam vulgo m ftaha dicuntur. Inter qus 
primum eft Superbia, qus definitur, inordinatus appetitus 
propris excellentis. Alia eft completa , alia incompleta . 
Illa eft, qua quisappetit eminereablolute reipktu omnium, 
etiam ipfius Dei, quatenus vel non vult ipfi lubeife , vel 
bona fua sftimat fe habere, vel faltem vult videri leha^ 
bere non a Deo, fed a fe, aut dolet fe habere a Deo, aut 
faltem meritis, & induftris fus debita sftimat, vel sfti- 
mari vult: quod fit, quando quis fe ita extollit de bonis 
fui ingenii, induftris&c. abfque omni relatione ad Deum, 
ut revera cenfeatur sftimare fe illa habere a fe ipfo, non 
a Deo. Et ifta eft peccatum mortale graviffimum. Incom 
pleta, qua quis falva fubjedlione erga Deum, & eos, qui 
bus debecur, in aliis inordinate fuper alios excellere appe 
tit; & hsc folum eft peccatum veniale, utpote exceffusin 
re indifferenti, per accidens autem poteft effe peccatum 
mortale, fi conjuncta effet cum gravi contemptu, vel da 
mno proximi &c. Idem dic de ambitione , vana gloria 
jadlantia , prsfumptione, hypocrifi. Spor.an.60, 
Secundum eft Avaritia, qus definitur appetitus inordina 
tus habendi. Hsc eft folum peccatum veniale ex genera 
fuo, utpote exceffiis in re indifferenti , fit autem mortale 
per accidens. 1. Quando graviter repugnar Charirati Dei, 
utpote quia homo ultimum quafi finem infuis divitiis con- 
ftituit, paratus propterea Legem Dei violare, dequo^.?5. 
2. Qitando graviter repugnat charitati , vel juftitis erga 
proximum, utpote caufa, cur proximo indigenti non fuc- 
curratur , vel aliquid injufte auferatur &c. Spor. n. 6j. 
Tertium eft Luxuria, qus delinitur appetitus , vel ufus 
venereomm inordinatus, aut indebitus . Hanc tam quoad 
ipfam copulam, quam delectationem morofam di redie vo 
luntariam femper effe peccatum mortale , conflat jam ex 
Didlis. Habet autem feptem fpecies, qus funt: fornicatio, 
adulterium, ftuprtim, raptus, inceftus,[acrilegium ,peccatum 
contra naturam. Fornicatio eft concubitus naturalis illicitus 
folati cum foluta. Eft peccatum mortale ex natura fua, & 
fi accedat confuetudo cum eadem , dicitur concubinatus, 
fuperaddeus fimplici fornicationi continuam petfeverantiam 
voluntatis in peccando, tanquam malitiam aggravantem, 
& impeditivam abfolutionis, donec tollatur . Stuprum ell 
concubitus cum Virgine vi coadla ; unde fimplici fornica 
tioni fuperaddit aliam fpeciem peccati contra juftitiam , 
graviffims fcilicet injuris propter vim illatam , Sc alia 
damna ipfi, ac parentibus ejus fubfecuta, neccffario aftu_ 
pratore compenfanda. Raptus eft, abductio violenta femi- 
ns in alium locum ad exercendam libidinem ; unde fimi- 
liter praeter peccatum contra caftitatem, eft etiam contra 
B jufti-